تفاوت های ارثی در پاسخگویی بدن به داروها تاثیر دارد

رئیس انجمن علمی متخصصین داروسازی بالینی ایران، گفت: تفاوت‌های به ارث رسیده از طریق ژن‌ها می‌تواند پاسخ بدن به داروها را تحت تاثیر قرار دهد.

جمشید سلام زاده، در آستانه برگزاری دهمین همایش داروسازی بالینی ایران، اظهار داشت: این همایش ۲۹ تا ۳۱ خرداد ۹۸ در محل سالن همایش‌های بین المللی رازی برگزار خواهد شد و تلاش ما در انجمن متخصصین داروسازی بالینی همواره این بوده که موضوعات جدید و در عین حال کاربردی را در همایش‌های خودمان ارائه و عناوین و محتوای سخنرانی‌ها، پنل ها و کارگاه‌ها را در راستای همین موضوعات متمرکز کنیم.

وی افزود: بر همین اساس، موضوع اصلی همایش را «دارودرمانی شخصی شده» انتخاب کرده‌ایم. در واقع در همایش امسال، در برنامه‌های گنجانده شده در همایش، علاوه بر ارائه آخرین یافته‌ها و دانش موجود در حوزه دارودرمانی بیماری‌های رایج و شایع در جامعه، شناساندن این شاخه از علم داروشناسی بالینی به شرکت کنندگان نیز هدف گذاری شده است.

رئیس انجمن علمی متخصصین داروسازی بالینی ایران، ادامه داد: علاوه بر اولین پنل سخنرانی در سالن اصلی همایش تحت عنوان «اصول دارودرمانی شخصی شده»، در طول سه روز برگزاری همایش نیز در سالن‌های اقماری، سخنرانی‌های متعددی در خصوص استفاده از دارودرمانی شخصی شده برای درمان بیماری‌های مختلف و آخرین دانش موجود در این خصوص را خواهیم داشت.

سلام زاده گفت: دارودرمانی شخصی شده، شاخه‌ای از فارماکو تراپی است که در آن بهینه سازی درمان بیماران با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد هر بیمار و با لحاظ کردن دو دسته عوامل مرتبط با بیمار شامل خصوصیات ژنومیکی، سن، جنس، بیماری‌های همزمان، داروهای همزمان و عوامل محیطی نظیر استعمال دخانیات یا عادات غذایی و عوامل مرتبط با دارو شامل خصوصیات فارماکو کینتیک و فارماکو دینامیک دارو، عوارض نامطلوب دارو و تداخلات دارویی، انجام می‌شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، عنوان کرد: در واقع بر اساس دارودرمانی شخصی شده، روش جاری درمان بیماری‌ها که در آن یک داروی خاص یا یک دوز خاص از دارو می‌تواند برای همه بیماران با بیماری مشابه تجویز شود، زیر سوال می‌رود، و در دارودرمانی شخصی شده، عوامل دیگری که در صدر آنها خصوصیات ژنومیکی بیماران است در امر انتخاب دارو و دوز مناسب آن برای هر بیمار خاص تعیین کننده خواهد بود. این بحث، حوزه جدیدی را در داروشناسی بالینی مطرح کرده است که از آن به فارماکو ژنومیک یاد می‌شود.

سلام زاده افزود: علاوه بر دارودرمانی شخصی شده، امروزه امر تشخیص و پیشگیری از بیماری‌ها نیز تحت عرصه جدیدی به نام «پزشکی شخصی شده» یا personalized medicine مورد توجه جدی قرار گرفته است.

وی گفت: فارماکو ژنومیک علم مطالعه اثرات ژن‌ها بر پاسخ‌های بیماران به داروها است و در واقع فارماکو ژنومیک حوزه جدیدی است که از تلفیق فارماکولوژی بالینی با ژنومیک یا علم مطالعه ژن‌ها و اثرات آنها، به وجود آمده است و هدف آن دست یابی به یک رژیم و برنامه دارویی مؤثر و سالم است که بر اساس خصوصیات ژنتیکی بیمار، اختصاصی شده است.

سلام زاده افزود: در حال حاضر، پیش بینی اینکه کدام بیمار بیشترین انتفاع را از مصرف دارو خواهد برد و کدام بیمار ممکن است دارای کمترین پاسخ درمانی یا حتی بدون پاسخ درمانی باشد و کدام بیمار واکنش‌های نامطلوب دارویی را و با چه شدتی تجربه خواهد کرد، عملاً یک چالش جدی برای فرایند تصمیم گیری decision-making در امر دارودرمانی بیماران است.

رئیس انجمن علمی متخصصین داروسازی بالینی ایران، خاطرنشان کرد: اهمیت ورود به عرصه فارماکو ژنومیک و دارودرمانی شخصی شده بر محققین حوزه داروسازی، پزشکی و ژنتیک پوشیده نبوده و در این راستا بویژه در سال‌های اخیر، محققین زیادی در حال طراحی و اجرای مطالعات متعدد هستند. بخصوص، با دانشی که از پروژه ژنوم انسانی (Human Genome Project) بدست آمده است، محققین در حال واکاوی و دستیابی به اطلاعاتی هستند که نشان دهد چگونه تفاوت‌های به ارث رسیده از طریق ژن‌ها می‌تواند پاسخ بدن به داروها را تحت تأثیر قرار دهد.

سلام زاده گفت: اگر چه در خصوص برخی بیماری‌ها از قبیل سرطان، آسم، آلزایمر، بیماری‌های قلبی-عروقی و عفونت HIV یا ایدز مطالعات متعددی به صورت کارآزمایی های بالینی (clinical trial) انجام شده و بعضاً نتایج امیدوارکننده و جالب توجهی نیز به دست آمده است ولی باید گفت که حوزه فارماکو ژنومیک و دارودرمانی شخصی شده، هنوز در دوران نوزادی خود است و قطعاً در آینده باید شاهد تلاش‌ها و دست آورده‌ای جدیدتری در این حوزه باشیم.

وی گفت: امیدواریم با آشنا شدن جامعه داروسازی و پزشکی کشور با حوزه‌های جدید، شاهد بهره مندی هر چه بیشتر بیماران از دستاوردها و نتایج این مطالعات در سال‌های آتی باشیم.