بویینگ پرید؟
آن‌قدر تعلل کردیم که ماهی از دستمان لیز خورد و رفت. ماجرا به تعلل در اجرای تعهدات مالی ایران در خرید هواپیماهای بویینگ برمی‌گردد. مدیرعامل بویینگ در اظهارنظری اعلام کرده که جایگزینی اماراتی برای هواپیماهایی که قرار بود در ناوگان ایران قرار بگیرند، پیدا کرده است و به‌این‌ترتیب، رؤیای بویینگ ایران‌ایر که قرار بود در سال 2018 وارد ناوگان هوایی ایران شود، یک سال به عقب رفت.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق، حالا باید منتظر باشیم تا مذاکرات ایران‌ایر و بویینگ تا سال 2019 به کجا ختم می‌شود و آیا ایران خواهد توانست فاینانسور برای خرید هواپیما بیاید یا به روش‌های دیگر تأمین مالی متوسل خواهد شد. حالا در‌این‌بین شرکت‌های هواپیمایی دیگر که در دریافت مجوز اوفک به در بسته خورده بودند، راه دیگری را انتخاب کردند و دست به دامن همسایه شمالی شدند. امضای تفاهم‌نامه برای خرید 20 فروند هواپیمای سوخو100 از سوی دو شرکت هواپیمایی آسمان و ایرانایرتور هم گواهی بر این ناامیدی است؛ اما آنچه ایجاد نگرانی کرده است، تلاش برای یافتن راه‌حلی برای رهایی از مجوز اوفک از سوی شرکت‌های هواپیمایی ایران است. امضای این تفاهم‌نامه بر این نکته صحه می‌گذارد که سوخو100 روسی دیگر قرار نیست با قطعات و موتور آمریکایی روانه آسمان ایران شود و احتمالا این قطعات روسی یا چندملیتی خواهد بود. این را حتی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی هم تأیید می‌کند. این نگرانی از آنجایی وجود دارد که آب‌وهوای ایران و آمریکا به سبب تنوع دما به یکدیگر نزدیک است و به‌همین‌دلیل موتورها عمدتا با قدرت بالاتری ساخته می‌شوند؛ اما شرایط آب‌وهوایی روسیه به سبب سردی هوا، نیازمند موتوری چندان قوی نیست؛ زیرا سردی دما برای موتور هواپیما بسیار مطلوب است. این نکته می‌تواند هم از نظر ایمنی و هم از بُعد اقتصادی بر شرکت‌های هواپیمایی خریدار اثر جدی بگذارد. از سویی تنوع ناوگان هوایی هریک از شرکت‌های هواپیمایی بار مالی مضاعفی را برای آنها به همراه خواهد آورد که گویا چندان مورد توجه این شرکت‌های هواپیمایی نیست.
نتوانستیم به تعهداتمان عمل کنیم
غلامرضا سلامی، مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی در امور حسابداری، حساب‌رسی و حاکمیت شرکتی از اثر مشکلات مالی بر اجرائی‌نشدن تعهدات از سوی ایران می‌گوید و مسائل سیاسی و اظهارنظرهای پوپولیستی را در چنین رخدادی بی‌تأثیر نمی‌داند. سلامی در این گفت‌وگو با نقد اظهارنظرهایی از‌این‌دست تأکید می‌کند که ساخت هواپیما در داخل کار ساده‌ای نیست. با‌این‌وجود او گلایه می‌کند که این اظهارنظرهای ناپخته توانسته بر مذاکرات خرید هواپیما اثر بگذارد.
به‌تازگی بویینگ اعلام کرده است که تحویل هواپیما به ایران را یک سال دیگر به تأخیر می‌اندازد. دلیل این تأخیر چیست؟
تأخیر را قبلا هم اعلام کرده بود. درحال‌حاضر رسما این خبر را اعلام کرده است و چیز جدیدی نیست. یک رابطه تجاری، دو طرف دارد. ما باید پیش‌پرداخت را به‌موقع پرداخت می‌کردیم تا آنها هم کار را شروع کنند و به موقع سفارش آماده شود.
ما نتوانسته‌ایم پیش‌پرداخت را آماده کنیم؟
به دلیل وجود مشکلات ناشی از تحریم، مشکلات مالی دولت و برخی مسائل بوروکراتیکی، همه دست به دست هم داده تا آن‌طورکه باید و شاید نتوانیم به تعهداتی که از اول بر‌اساس آن برنامه تحویل گذاشته شده بود، عمل کنیم.
شرکت‌های دیگری از‌جمله آسمان و قشم‌ایر هم با بویینگ تفاهم‌نامه امضا کرده بودند. سرانجام تفاهم‌نامه آنها چه می‌شود؟
در جریان جزئیات تفاهم آنها نیستم؛ اما احتمالا آنها هم با همین معضلات روبه‌رو هستند. نبود امکان جابه‌جایی پول، تأمین مالی، فاینانس و لیزینگ که شرایط خود را دارد، در کنار هم قرار گرفته‌اند. اصولا از ابتدا یک جو مخالفتی برای خرید این هواپیماها وجود داشت که آن هم در شرایط ایجاد‌شده بی‌تأثیر نیست. وقتی اجماعی در کار نباشد، به نتیجه مطلوب نمی‌رسیم.
نبود اجماع سیاسی در داخل، بر تحویل هواپیماها تأثیر گذاشته است؟
بله، حتما مؤثر است.
ما جزء کشورهای پرسانحه هوایی هستیم. ناوگان هوایی ما فرسوده است. وسعت ایران ما را ناگزیر به استفاده از حملونقل هوایی می‌کند. با این اختلافات نوسازی ناوگان هوایی به تأخیر نمی‌افتد؟
این حرف‌ها را چند سال است که موافقان خرید هواپیما می‌زنند؛ ولی مخالفان حرف خود را می‌زنند. برخی می‌گویند که ما هواپیمای مورد‌نیاز را در ایران می‌سازیم. برخی می‌گویند هواپیمای روسی بخرید. برخی می‌گویند کارهای واجب‌تر از خرید هواپیما داریم. حال من نمی‌دانم کار واجب‌تر از جان انسان چه کاری است.
با توجه به تلفات بالای سیستم جاده‌ای ما باید یا سیستم ریلی کشور را تقویت کنیم یا سیستم حملونقل هوایی را بهبود ببخشیم. چرا برخی با نوسازی ناوگان هوایی مشکل دارند؟
برخی نوسازی ناوگان را ربط می‌دهند به اینکه هواپیما متعلق به یک‌سری افراد مرفه است. در‌حالی‌که در دنیا هواپیما یک وسیله برای مردم مرفه نیست؛ بلکه وسیله نقلیه مطمئنی است و برای توسعه هر کشوری ضرورت دارد. ما سالانه چندین میلیارد دلار به شرکت‌های رقیب کشورهای امارات و قطر یا شرکت ترکیش پول می‌دهیم. این پول را می‌توانستیم ندهیم و خودمان هواپیما خریداری کنیم. 50 درصد مسافران ایرانی که به خارج می‌روند، با ایرلاین‌های خارجی جابه‌جا می‌شوند. این رفتار در دنیا وجود دارد؛ اما متقابل است. مثلا در آلمان هم شرکت‌های خارجی ممکن است بلیت بفروشند؛ اما متقابلا آلمان هم در این کشورها بلیت می‌فروشد. این دو تعادل ایجاد می‌کنند. در ایران بازار بین‌المللی نداریم و بازار خود را هم به علت کمبود هواپیما از دست داده‌ایم. همان پولی که صرف جابه‌جایی مسافران ایرانی می‌شود، اگر چند سالش کنار گذاشته شود، از نظر اقتصاد ملی مفیدتر است و تمام کسری ناوگان خود را می‌توانیم با این پول جبران کنیم. متأسفانه دیدگاه‌های تنگ‌نظرانه‌ای وجود دارد که باعث می‌شود سرعت لازم برای نوسازی ناوگان هواپیمایی را نداشته باشیم.
هواپیماهای داخلی، موفق نبوده و سابقه سقوط داشته است. می‌توانیم روی خط تولید داخلی برای نوسازی ناوگان حملونقل هوایی حساب باز کنیم؟
مسلما نمی‌توانیم و تمام فعالان اقتصادی به این اجماع رسیده‌اند. برخی افراد رفتار پوپولیستی دارند و شعار می‌دهند که باید در ایران کارخانه بسازند یا اینکه از قطعات داخلی استفاده کنند. هنوز در چین چنین اتفاقی نیفتاده است و در روسیه هم که خیلی از ما از نظر صنعت جلوتر هستند، چنین اتفاقی رخ نداده است.
موتور سوخوی روسی، آمریکایی نیست
مسعود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، نیز دیگر مسئولی است که دراین‌باره اظهارنظر کرده است. او در این گفت‌وگو خبر داده دو شرکت هواپیمایی آسمان و ایرانایرتور به دلیل صادرنشدن مجوز اوفک، مجبور شدند تفاهم‌نامه‌هایی با سوخوی روسیه برای خرید 20 فروند هواپیما امضا کنند تا شاید جایگزینی برای نوسازی ناوگان خود بیابند. او در این گفت‌وگو به‌طور تلویحی تأیید کرده هواپیماهای مذاکره‌شده، با موتور و قطعات آمریکایی نخواهند بود و احتمالا چندملیتی ساخته می‌شوند؛ امری که البته نگرانی‌هایی را در بین کارشناسان ایجاد می‌کند.
با توجه به اعلام اخیر شرکت بویینگ برای به‌تعویق‌انداختن تحویل هواپیما به ایران، قرارداد چه تعداد از شرکت‌های هواپیمایی که در‌حال‌مذاکره با بویینگ بودند، با مشکل مواجه شده است؟
شرکت هواپیمایی بویینگ با تنها شرکتی که توافق کرده و قرارداد برای خرید هواپیمای بویینگ امضا کرد، ایران‌ایر بود. با توجه به اعلام اخیر این شرکت، تحویل بویینگ که قرار بود سال 2017 انجام شود، به سال 2019 محول شده است.
شنیده‌ها حاکی از آن بود که سایر شرکت‌های هواپیمایی نیز با بویینگ مذاکراتی انجام داده‌اند. این خبر صحت دارد؟
آنها تفاهم‌نامه امضا کرده بودند.
چه تعداد تفاهم‌نامه داشتیم؟
هواپیمایی زاگرس، آسمان و قشم‌ایر برای خرید بویینگ تفاهم‌نامه امضا کرده بودند که این تفاهم‌نامه‌ها هنوز منتج به قرارداد نشده است.
با این اوصاف آن تفاهم‌نامه‌ها ملغی می‌شود؟
هنوز ملغی نشده است. بعد از انعقاد این تفاهم‌نامه‌ها، بویینگ دنبال گرفتن مجوز از اوفک بود. هنوز از سوی اوفک مجوزی برای تحویل هواپیما به سایر شرکت‌ها صادر نشده است. مجوز اوفک برای فروش بویینگ به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران صادر شده است و کماکان هم معتبر است؛ اما بر اساس اعلام مدیرعامل بویینگ یا مسئولان این شرکت، فعلا تحویل اولین فروند هواپیما به سال 2019 موکول شده است.
دلیل تأخیر در تحویل هواپیما چیست؟
بیشتر به مسائل مالی و تأمین فاینانس هواپیماها بازمی‌گردد. کماکان پیگیری‌ها در جریان است.
فاینانس‌کننده کدام کشور بوده است؟
چون هنوز تکلیف فاینانس‌کننده نهایی نشده است، بویینگ فعلا تحویل را یک سال به عقب انداخته است.
فکر می‌کنید اوفک برای بقیه تفاهم‌نامه‌هایی که با بویینگ داریم، موافقت‌نامه صادر کند؟
ما امیدوار هستیم این اتفاق رخ دهد. تعللی که اوفک انجام می‌دهد، خلاف تعهداتشان در برجام است و از نظر ما این تعلل‌ها به‌هیچ‌وجه پذیرفته نیست.
امضای تفاهم‌نامه سوخو با کدام شرکت‌های هواپیمایی صورت گرفته است؟
آسمان و ایرانایرتور هرکدام برای خرید 20 فروند هواپیمای سوخو تفاهم‌نامه امضا کردهاند.
با توجه به شرایط جوی ایران، هواپیمای سوخو برای ایران مناسب است؟
هواپیما اگر به تأیید هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران برسد، از ایمنی لازم برخوردار است و قطعا از سوی کارشناسان بررسی خواهد شد. در بررسی گزارش سوانح توپولف در ایران، گزارش‌ها نشان می‌داد این سوانح ناشی از خطای نیروی انسانی بوده و نه مسائل فنی این هواپیمایی. ضمن اینکه این هواپیماها، هواپیمای کهنه بودند؛ اما هواپیماهای سوخو که اکنون برای آنها تفاهم‌نامه امضا شده است، هواپیماهای نو هستند و اگر بتوانیم تفاهم‌نامه را به قرارداد برسانیم و مشکلی از نظر اوفک وجود نداشته باشد، فرصتی برای توسعه حملونقل هوایی و نوسازی ناوگان ایران خواهد بود.
برخی از منابع آگاه می‌گویند حتی مسئولان فنی هواپیمایی آسمان نیز از جزئیات هواپیمایی که برای خرید آن تفاهم‌نامه امضا شده است، خبر ندارند…
در اینترنت تمام اطلاعات در زمینه سوخو در ساخت این شرکت وجود دارد و این کارشناسان احتمالا کم‌لطفی کردهاند.
در‌واقع نمی‌دانند آیا موتور آن آمریکایی خواهد بود یا پس از تحریم‌های روسیه، قطعات آن روسی می‌شود…
در آخرین نمایشی که سوخو در ایران داشت، این هواپیمایی اعلام کرد تمام تلاش خود را خواهد کرد تا از قطعاتی در هواپیما استفاده کند که نیازی به مجوز اوفک نداشته باشند. شاید عمدتا به سمت استفاده از تجهیزات و قطعات چندملیتی بروند؛ زیرا اگر قرار باشد با ورژن قبلی به ایران فروخته شود، قطعا نیازمند مجوز اوفک خواهد بود.
