برج‌بازی روی گسل/ شورای شهر با ١٠١ برج در حریم گسل‌های تهران چه می‌کند؟
تهران قدش بلند شده، جاهایی از شهر آن‌قدر بلند شده که جلوی عبور نور، باد، هوای تازه و مناظر طبیعی تهران زیبا را در مقابل دیگر قسمت‌های اطرافشان گرفته است.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق، برج‌ها، مال‌ها و غول‌هاي تجاري جاي تهراني‌ها را تنگ کرده و نفسشان را بند آورده‌اند، اينها خودشان بالاترين ضريب عدم ايمني و مخاطرات شهري را دارند و حتي به گفته مسئولان شهري، برخي از آنها روي گسل‌هاي حساسي قرار گرفته‌اند. بعد از آنکه پلاسکو، قديمي‌ترين برج پرخاطره تهراني‌ها، جلوي چشمشان آتش گرفت و ريخت، مردم و مسئولاني که مستقيما مسئول مجوزها و ايمني ساختمان‌ها و برج‌هاي شهري هستند، يک سؤال مهم مقابل خود داشتند و آن اينکه خانه آنها چقدر امن است؟ دبير شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران، پس از اين حادثه، در اظهاراتي اعلام کرد: درباره برج‌هاي تهران آمار و اطلاعات دقيقي وجود ندارد و اگر در يکي از آنها بنا به هر دليلي، اتفاقي مانند حادثه پلاسکو رخ دهد، به فاجعه‌اي در شهر تهران مبدل خواهد شد. او تأکيد کرد که يکي از دلايل حادثه ساختماني پلاسکو، اجرانکردن کامل قوانين و مقررات ملي و کنترل ساختمان در فرايند ساخت‌وسازها بود و متأسفانه در بسياري از ساختمان‌هاي بلند و پرتراکم پايتخت نيز اين مقررات ملي و کنترل ساختمان رعايت نشده و نمي‌شود.
پس از اتفاقي که در پلاسکو رخ داد، جمع زيادي از مسئولان مرتبط و غيرمرتبط در شورا، شهرداري و وزارت راه‌و‌شهرسازي، درباره ايمن‌سازي ساختمان‌هايي با همان شرايط پلاسکو، مانند آلومينيوم و برج‌هاي مسکوني قديمي و جديد در تهران صحبت کردند. حالا نزديک به شش ماه از آن حادثه گذشته است و نه‌تنها همه پلاسکو را فراموش کرده‌اند، بلکه موضوع ايمن‌سازي برج‌ها، مال‌ها و مجتمع‌هاي چندمنظوره پرخطر در تهران هم فراموش شده است. حناچي که پيش‌تر اعلام کرده بود ۲۵۶ برج (ساختمان‌هاي ۱۱طبقه به بالا) در تهران وجود دارند که هيچ‌گونه اطلاعات و سابقه‌اي از آنها در شهرداري تهران موجود نيست و آبستن خطر هستند، به «شرق» اعلام کرد در فاصله سال‌هاي ٨٦ که طرح جامع تهران تصويب شد تا سال ٩٣ که شوراي عالي شهرسازي جلوي مجوز بلندمرتبه‌سازي را گرفت، شهرداري تهران در اقدامي بي‌سابقه براي بيش از ٤٠٠ برج پروانه صادر کرده است. او مي‌گويد: براي ما گزارش‌هاي اوليه تکان‌دهنده بوده است؛ وجود ١٠١ برج در حريم گسل‌هاي تهران و حدود ٢٥٠ برج در معابر کمتر از شش تا ٢٠ متر عرض که ماشين‌هاي آتش‌نشاني نمي‌توانند در زمان حادثه احتمالي در آنها خدمات بدهند.
محمد سالاري در پاسخ به «شرق» درباره رفع و اصلاح اين نگراني‌ها و اينکه اقدامي در راستای شناسايي اين موارد صورت گرفته است، گفت: تا جايي که مي‌دانم، اقدامي صورت نگرفته است.
اين موضوع يکي از مهم‌ترين نکات فرايند تصميم‌گيري در سال‌هاي گذشته بهویژه در چند سال اخير درباره بلندمرتبه‌سازي و مجتمع‌هاي بزرگ‌مقياس بوده است. طبق طرح جامع و تفصيلي چه درباره بلندمرتبه‌سازي و چه در زمینه مجتمع‌هاي بزرگ‌مقياس، تکليف شده است که شهرداري تهران ابتدا مطالعات همه‌جانبه مربوطه را انجام دهد و همه پيوست‌هاي لازم را تهيه کند و بعد در کميسيون ماده پنج يا هر بخش ديگري تصويب شود. او مي‌گويد اشکال اساسي اين بوده که طرح تفصيلي را ابلاغ کرده‌اند و در آن، مجوزهاي بلندمرتبه‌سازي و پهنه‌بندي‌هايي را براي اجراي پروژه‌هاي چندمنظوره قرار داده‌اند که تکاليف آنها انجام نشده است. سالاري تأکيد دارد در اين سال‌ها طرح تفصيلي نه‌تنها در هدايت و راهبري و ساماندهي و ارتقاي کيفيت شهر تهران که هدفش بوده، تأثيري نداشت بلکه منجر به کاهش کيفيت زندگي هم شده است.
رئيس کميسيون شهرسازي و معماري شهر تهران با اشاره به تعريف پهنه‌هاي جديد در طرح جامع و تفصيلي، مطابق با آنچه نظر شهرداري تهران بوده است، گفت: به‌ويژه در پهنه S که شامل بلندمرتبه‌سازي‌ها و مجتمع‌هاي بزرگ‌مقياس مثل مال‌ها مي‌شود، به هيچ عنوان تکاليفشان انجام نشده که اين تعداد پروانه را صادر کرده‌اند و در اين سال‌ها به صورت موردي اقدام کردند و در شوراي عالي منطقه و يا در نهایت در کميسيون ماده پنج با رويکرد درآمدزايي تصميم گرفتند. حرف ما اين است اگر پيوست‌هاي مطالعاتي انجام مي‌شد، بسياري از اين برج‌ها، مال‌ها و مگامال‌ها مجوز نمي‌گرفتند يا حداقل با اين ميزان کاربري به آنها مجوز نمي‌دادند.
سالاري مي‌گويد همين که فعلا شوراي عالي شهرسازي جلوي بلندمرتبه‌سازي‌ها و صدور مجوز جديد را گرفته، اتفاق خوبي است؛ هرچند اين بلندمرتبه‌سازي درباره ساختمان‌هاي ١٢طبقه به بالاست و هنوز برای کمتر از اين توقفي نداريم. مسئله مهم و نگران‌کننده، درباره مال‌ها و مگامال‌ها است که صدور پروانه و مجوز براي آنها متوقف نشده است. او مي‌گويد اين‌قدر براي اين مجموعه‌هاي بزرگ‌مقياس در شمال تهران مجوز داده‌اند که ديگر جاذبه‌اي در شمال تهران ندارند و به همين دليل در مناطق ديگر تهران دوباره در حال شکل‌گيري هستند. اين عضو شوراي شهر تهران در دوره چهارم که در دوره پنجم نيز جزء منتخبان شهر تهران است، با اشاره به اينکه بسياري از مجوزهاي مربوط به برج‌ها و مجتمع‌هاي بزرگ‌مقياس هنوز اجرائي نشده‌اند، گفت: مي‌توانيم در دوره جديد مديريت شهري کميته‌اي متشکل از شورا و شوراي عالي شهرسازي و معماري تشکيل دهيم تا درباره اين مجوزها و شرايطي که دارند، بررسي کرده و در صورت لزوم، تجديد نظر شود. اين را که چه تعدادي هستند و چه شرايطي دارند، نمي‌دانيم و اين اتفاق خوبي نيست که بايد هر چه زودتر اصلاح شود.
پيروز حناچي، دبير شوراي‌عالي ترافيک کشور، بارها درباره نگراني‌هاي بسياري که در منطقه ٢٢ تهران وجود دارد، صحبت کرده است. او معتقد است کل منطقه ٢٢ اشکالات اساسي دارد و برج‌هايي که امروز به شکل عارضه‌هايي ناهماهنگ بيرون زده، شکل آشکار اشکالات اين منطقه است و بايد درباره بسياري از اشکالات ساختاري اين منطقه بررسي‌هاي جديد صورت گيرد. او به‌عنوان نمونه به پروژه‌هاي بزرگ‌مقیاس جديد و در‌حال‌ساخت در اين منطقه اشاره کرد و به «شرق» گفت: علاوه بر پروژه نيمه‌کاره هزار‌و‌يک شب در انتهاي اتوبان همت، پروژه تجاري ايران‌مال با مشخصاتي عظيم در اين محدوده در حال ساخت است که نگراني‌هاي زيادي دارد. او مي‌گويد اين پروژه کلان نه‌تنها مردم تهران بلکه مردم ايران را به محدوده غرب تهران جذب مي‌کند؛ در‌حالي‌که اتوبان کرج و اتوبان‌هاي اطراف اين مجموعه بزرگ در بيشتر ساعات بهویژه ساعات پيک ترافيک همين حالا قفل هستند و مشخص نيست با بهره‌برداري از اين مجموعه چه بار ترافيکي به اين منطقه و غرب تهران که خروجي مهمي است، تحميل شود.
پروژه‌اي که حناچي از آن صحبت مي‌کند و به ايران‌مال معروف شده است، بيش از يک‌ميليون‌و ۷۰۰ هزار مترمربع مساحت دارد و روي دست همه مراکز تجاري و مال‌ها و مگامال‌هاي داخل شهر تهران خواهد زد؛ در‌حالي‌که مشخص نيست مجوزهاي چنين پروژه عظيمي چه زمان و از کجا صادر شده است. پيش‌تر درباره ناامني و مشکلات محله‌اي و منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي که مجتمع‌هاي تجاري بزرگ‌مقياس در مناطق حساس و مهم تهران داشته‌اند بارها تذکر داده شده و گزارش‌هاي زيادي نوشته شده است؛ اما اين روند به شکلي کور و منفعت‌جويانه از سوي شهرداري تهران و سرمايه‌گذاران ادامه دارد و گويا قرار نيست پاياني براي آنها وجود داشته باشد. استاندار تهران در گفت‌وگويي که پيش‌از‌اين با «شرق» داشت، درباره محدوديت‌هايي که مجموعه تجاري پالاديوم در شمال تهران ايجاد کرده است، تذکر داده و اعلام نگراني کرده بود.
به گزارش «شرق»، موضوع پيگيري و توقف مجوزهايي که کميسيون ماده پنج در سال‌هاي گذشته تاکنون صادر کرده است، بارها صحبت و نقد شده است. بسياري از پروژه‌هايي که حادثه و تبعات منفي براي شهر قبل و بعد از اجرا داشته‌اند، نتيجه تصمیمات اشتباه کميسيون ماده پنج بوده است؛ تصميماتي که گاه به واسطه ورود يکي از مسئولان يا رسانه‌اي‌شدن موضوع جلوي آنها گرفته شده؛ مانند مصوبه پروژه‌اي تجاري که در پروژه مترو ونک- تجريش پيش‌بيني شده بود و در بسياري از موارد هم توقفي نداشته‌اند و تا انتها کارشان را پيش بردند.
مسئله اينجاست که روند بلندمرتبه‌سازي‌ها و مجتمع‌هاي بزرگ‌مقياس در تهران البته با تخلفاتي بالادستي از زوايا و مراجع مختلفي صورت مي‌گيرد يا در هر دوره‌اي شکلي جديد پيدا مي‌کند و نمي‌توان اين روند پنهاني را رصد کرد و جلوي آن را گرفت. اين‌گونه است که يکباره گوشه‌اي از تهران یک گود بزرگ ايجاد مي‌شود و خيلي زود ستون‌هايي بلند به آسمان مي‌رود و برجي سبز مي‌شود. شهردار تهران که در ١٢ سال گذشته به تهيه و اجراي طرح جامع و تفصيلي در شهر تهران افتخار کرده است؛ تا نيمه مرداد ديگر مسئوليتي در مديريت شهري نخواهد داشت و تهران با مجوزهاي داده‌شده و حقوق مکتسبه‌اي که يک طرف آن سرمايه‌داران شهر تهران هستند و البته برج‌ها و مجتمع‌هايي که هرکدام مي‌توانند آبستن حادثه‌اي باشند، تنها مي‌ماند.
شايد اين گزارش بهانه‌اي براي يادآوري از حادثه فروريزش ساختمان پلاسکو و آنچه در آن مغفول و مبهم ماند، هم باشد. شايد براي آينده خود و خانواده‌هايمان و شهرمان لازم است به ياد بياوريم که پس از اعلام گزارش نهايي هيئت ويژه گزارش ملي بررسي حادثه پلاسکو که رئيس‌جمهور تعيين کرده بود، اين گزارش براي دولت ارسال شد؛ اما از آن زمان تاکنون دولت هيچ پاسخ يا پيگيري و اعلام نظري نداشته است. از آن زمان به بعد درباره آمادگي برج‌ها و ساختمان‌هاي بلند و مجتمع‌هاي تجاري بزرگ‌مقياس تهران در مقابل حوادثي نظير آتش‌سوزي ديگر صحبت و پيگيري نشد. دوره کوتاه قبل و بعد از انتخابات و حواشي آن در شهرداري تهران و دولت گذشته است و خوب است که هرکدام از اين دو يعني مديريت شهري فعلي و دولت يازدهم تا نيمه مرداد که وقت رفتن و تغيير و شروع مجددشان است، درباره اين موضوع پاسخ و پيگيري مناسبي داشته باشند.
