افزایش تلاش غربی ها برای حل پرونده برجام/ آیا انتخابات پیش روی ایران غربی ها را نگران کرده است؟
خبرها حکایت از افزایش تلاش‌ها برای ایجاد سازوکاری در راستای احیای برجام دارد. دلایل این امر چیست و آیا امکان بسته شدن پرونده برجام تا پیش از تشکیل دولت جدید در ایران وجود دارد؟
«بازتاب»؛ آرش صفار- روز چهارشنبه، روسای جمهور فرانسه و روسیه و صدر اعظم آلمان، در گفت‌وگویی توافق کردند که برای بازگرداندن ایران به پای‌بندی کامل به تعهدات خود در توافق هسته‌ای در سریع‌ترین زمان ممکن، به صورت هماهنگ تلاش کنند.
هم زمان برخی منابع از پیشنهاد جدید ایالات متحده به ایران خبر داده‌اند؛ طبق این پیشنهاد، واشنگتن از تهران خواسته است که در ازای آزادی 15 میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شدن ایران در اروپا، غنی‌سازی 20 درصدی اورانیوم را متوقف کند.
با این وجود، «یک منبع مطلع»، در گفتگو با «نورنیوز»، خبر ارائه چنین پیشنهادی از سوی آمریکا را تکذیب کرده است.
از سوی دیگر، «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه، از ارائه طرحی از سوی مسکو برای بازگشت هم‌زمان ایران و آمریکا به تعهدات خود در قالب توافق هسته‌ای 2015 خبر داده است؛ به گفته او، نشانه‌های امیدوارکننده‌ای از سوی رئیس‌جمهور آمریکا دیده می‌شود که می‌تواند بن‌بست کنونی را حل کند.
روز پنجشنبه، اتحادیه اروپا اعلام کرد که نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه و بریتانیا و ایران روز جمعه از طریق ویدئو کنفرانس گفت‌وگو خواهند کرد.
بر اساس بیانیه اتحادیه اروپا، «شرکت‌کنندگان در این نشست درباره بازگشت احتمالی ایالات متحده به برجام و تضمین اجرای کامل و موثر این توافق‌نامه از سوی همه اعضا مذاکره خواهند کرد».
واشنگتن از برگزاری این دیدار استقبال کرده و آن را یک گام مثبت دانسته است.
«رویترز» از قول دو دیپلمات اروپایی مدعی شده است که سه کشور اروپایی، روز دوشنبه مذاکراتی با ایران داشته‌اند که در آن طرح پیشنهادی ایران مورد بررسی قرار گرفته است؛ منابع این خبرگزاری از محتوای این طرح را صحبت نکرده‌اند.
همچنین، «گاردین» با اشاره به «گفتگوهای محرمانه دیپلماتیک در فرانکفورت»، از تلاش برای ایجاد سازوکاری برای لغو تدریجی تحریم‌های آمریکا در مقابل بازگشت ایران به اجرای تعهداتش در برجام، خبر داده است.
در همین رابطه «پلیتیکو»، از قول منابع آمریکایی خبر داده است که کارشناسان این کشور در حال کار روی پیشنهادی هستند که در آن در ازای توقف غنی‌سازی 20 درصدی، بخشی از تحریم‌ها علیه ایران، لغو می‌شود.
این تحرکات که نشان از عزم جدی طرف‌ها برای خروج از بن‌بست کنونی برجام دارد، در حالی صورت گرفته است که ایران در بالاترین سطوح، مسئله احیای هم‌زمان تعهدات برجامی توسط ایران و آمریکا را رد کرده است؛ بر اساس مواضع رسمی ایران، با توجه به اینکه ابتدا ایالات متحده از توافق خارج شده است، بازگشت به تعهدات برجامی ابتدا باید توسط این کشور انجام شود.
«رحمان قهرمان‌پور»، تحلیل‌گر سیاست بین‌الملل در گفتگو با «خبرآنلاین» در رابطه با پیشنهادهای احتمالی آمریکا و تأکید ایران بر لغو یک‌باره تحریم‌ها به این نکته اشاره می‌کند که «برای ایران، برداشتن بخشی از تحریم‌ها به این مفهوم خواهد بود که ایران پذیرفته که با بقیه تحریم ها مشکلی ندارد. در حالی که تهران می‌گوید همه این‌ها غیرانسانی و غیرقانونی هستند و باید لغو شوند. وقتی ایران این پیشنهادات را در مورد لغو برخی از تحریم‌ها بپذیرد، می‌تواند شرایط را به ضرر ایران کند».
به باور این کارشناس، پافشاری تهران بر لغو یک‌باره تحریم‌ها، طرف آمریکایی را برای ارائه امتیازات بیش‌تر تحت فشار قرار می‌دهد.
با توجه به آنچه گفته شد، چند نکته را در رابطه با افزایش تلاش‌ها برای رسیدن به سازوکاری برای احیای توافق هسته‌ای باید در نظر داشت.
از یک‌سو آمریکا، هم‌زمان با تأکید بر تمایل خود برای بازگشت به برجام، تلاش دارد با ارائه پیشنهاداتی به شرکای اروپایی، چین و روسیه نشان دهد که این کشور به دیپلماسی پایبند است؛ این در حالی است که بنابر آنچه منابع خبری منتشر کرده‌اند، این پیشنهادات عمدتا بر توقف غنی‌سازی 20 درصدی توسط ایران، متمرکز است؛ موضوعی که عملا مهم‌ترین اهرم ایران در مذاکرات محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، احتمالا غرب به این نتیجه رسیده است که با توجه به نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری در ایران و تشکیل دولت جدید، مسئله احیای برجام به طور موقت از دستور کار تهران خارج خواهد شد، این در حالی است در این بازه با ادامه فعالیت‌های هسته‌ای، ذخایر اورانیوم 20 درصدی ایران افزایش می‌یابد و موضع ایران برای چانه‌زنی تقویت خواهد شد.
باید دید که آیا مجموعه مناسبات و تحولات داخلی از یک‌سو و تلاش‌های دیپلماتیک از سوی دیگر، امکان بسته شدن این پرونده در دولت کنونی را فراهم می‌کند یا آن را به مهم‌ترین پرونده سیاست خارجی دولت بعدی تبدیل خواهد کرد.
