گفتگوهای بی نتیجه ایران و عربستان تا به حال؛ آیا می‌توان به گفتگوهای آتی امیدوار بود؟
وزیر امور خارجه عربستان با تأیید برگزاری چهار دور گفتگو میان تهران و ریاض، اعلام کرد که اگرچه مذاکرات هیچ گونه پیشرفت قطعی نداشته است، راه را برای ادامه گفتگوها هموار کرده است. برخی تحلیل‌ها حاکی از این است که برخورد اخیر عربستان با لبنان در خصوص مواضع وزیر اطلاع‌رسانی این کشور، نشان‌دهنده تداوم دیدگاه عربستان نسبت ایران و مانعی برای پیشرفت مذاکرات دو کشور است.
«بازتاب»؛ آرش صفار- وزیر امور خارجه عربستان، «فیصل بن فرحان» در حاشیه نشست سران G20 در پاسخ به خبرنگار «سی ان بی سی» اعلام کرد که گفتگوها میان تهران و ریاض برای ایجاد تفاهم‌هایی که بی‌ثباتی امنیتی منطقه را کاهش دهد، ادامه دارد.
او با بیان اینکه تا کنون چهار دور گفتگو میان دو کشور برگزار شده است، گفت «گفتگوها تا به حال ماهیتی مقدماتی داشته است… ما به واقع به هیچ پیشرفت قطعی نرسیده‌ایم»؛ بن فرحان تأکید کرد که با این حال پیشرفت‌ها به اندازه‌ای بوده است که اجازه مذاکرات بیش‌تر را بدهد.
در همین حال «سعید خطیب‌زاده»، سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن تأکید بر این که تماس‌ها بین دو طرف هیچ وقت قطع نشده است، اعلام کرد که منتظر نهایی شدن توافقات هستیم و هنوز تا بازگشایی سفارتخانه‌ها در تهران و ریاض فاصله داریم؛ اما این فرایند به زودی آغاز می‌شود.
برخی تحلیل‌گران بر این باور هستند که علیرغم برگزاری گفتگوهای ایران و عربستان تغییری در نگاه و رویکرد دو طرف به یکدیگر ایجاد نشده و بنابراین اینکه گفتگوها به نتایج فراتر از کنترل تنش میان دو رقیب منطقه‌ای و آغاز فصل جدیدی از روابط دوجانبه برسد، دور از انتظار است.
بنا بر این تحلیل، بحران دیپلماتیک کنونی میان عربستان و لبنان، نشان‌دهنده رویکرد عربستان به ایران است.
هر چند وزیر امور خارجه عربستان اعلام کرده است که نمی‌توان وضعیت کنونی روابط ریاض و بیروت را «بحران» نامید، تأکید کرد که مواضع «جورج قرداحی»، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان نشان داد که «حزب‌الله، گروه شبه نظامی مورد حمایت ایران به شکل فزاینده‌ای بر سیاست لبنان مسلط شده است».
او افزود «ما به این نتیجه رسیده‌ایم که با تداوم تسلط حزب‌الله بر عرصه سیاسی، کار کردن با لبنان و دولت کنونی آن سازنده و مفید نیست».
این مواضع نشان می‌دهد که ریاض همچنان موضوعات را منطقه‌ای را زاویه رقابت با ایران می‌نگرد، به شکلی که حتی مواضع جورج قرداحی، پیش از عضویت در کابینه را انتقادی از جانب حامیان و متحدان ایران و در راستای آنچه سیاست «غیرسازنده ایران در منطقه» می‌نامد، تفسیر می‌کند.
با این وجود نباید فراموش کرد که روابط ایران و عربستان در سال‌های اخیر شدیدا متعارض بوده است و تا قبل از میانجی‌گری عراق، تقریبا تمام کانال‌های انتقال پیام و گفتگو میان دو کشور از بین رفته بود و علیرغم اعلام تمایل مقام‌های ایرانی، ریاض تا قبل از آغاز به کار دولت بایدن، هیچ تمایلی به گفتگو و مذاکره با ایران نداشت.
تعدد موضوعات منطقه‌ای مورد اختلاف از جمله یمن، عراق، سوریه، لبنان و تحولات در روابط کشورهای عربی با اسرائیل نشان می‌دهد که دو کشور برای دستیابی به توافق راه درازی در پیش دارند؛ به طوری که حتی بازگشایی نمایندگی‌ها دیپلماتیک نیز احتمالا تنها گامی در این مسیر خواهد بود؛ نه پایان آن.
آنچه مسلم است اینکه شکل‌گیری یک تفاهم و توافق میان تهران و ریاض حول روابط دوجانبه و موضوعات منطقه‌ای، نتایج مثبتی برای تمامی مردم خاورمیانه خواهد داشت.
