سرنوشت بندر چابهار در دوره طالبان برای هندی‌ها چگونه می‌شود؟

به نظر می‌رسد هندی‌ها بزرگ‌ترین بازنده سلطه طالبان بر افغانستان هستند و ممکن است با این اتفاق پروژه توسعه بندر چابهار دیگر برای آنها موضوعیت نداشته باشد.

سقوط دولت اشرف غنی در افغانستان و روی کار آمدن طالبان به شکل فزاینده‌ای در حال تغییر در مناسبات دوجانبه و چندجانبه افغانستان با جهان و برخی کشورهاست. بدون شک بیشترین ضرر را هند خواهد کرد و در این مسیر پروژه توسعه بندر چابهار که قرار بود با دور زدن پاکستان راه هندی‌ها را به آسیای مرکزی باز کند، بیشترین آسیب را خواهد دید.

به نظر می‌رسد هم اکنون پروژه توسعه بندر چابهار هم از نظر هندی‌ها و هم از نظر ایرانی‌ها یک سرمایه‌گذاری اشتباه بوده است.

منابع ایرانی می‌گویند: طرف هندی برای توسعه این بندر بیش از حد اتلاف وقت کرد و حالا اتفاقات رخ‌داده و ظهور راه‌های ارتباطی جایگزین در حال از بین بردن منطق پشت توسعه بندر چابهار است. بخش قابل توجهی از تقصیر در کند پیش رفتن توسعه بندر چابهار به هندی‌ها و رفتار بیش از حد محتاطانه آنها مربوط می‌شود.

دولت دهلی‌نو درواقع تلاش کرد تا هیچ کاری نکند که در طول اعمال تحریم‌های واشنگتن علیه ایران، آمریکایی‌ها را ناراحت کند، اما از آن طرف حالا آمریکایی‌ها با ازبک‌ها، افغان‌ها و پاکستانی‌ها برای ایجاد یک کریدور حمل و نقلی جدید توافق کردند.

نکته قابل تأمل در رفتار متناقض هندی‌ها این بود که آنها از زمان امضای برجام و دولت اوباما توافقات و قراردادهای توسعه چابهار را امضاء کردند و حتی پس از روی کار آمدن ترامپ و حتی زمان خروج آمریکا از برجام مجوز ادامه فعالیت در این بندر را گرفتند اما اگرچه هندی‌ها بارها به تعهد خود برای تکمیل این پروژه تأکید کرده‌اند، با این حال طرف ایرانی اصلا دل خوشی از رویکرد دهلی نو در قبال این پروژه ندارد. آنها نه‌تنها در تخصیص یک خط اعتباری در سال 2018 برای ساخت راه‌آهن چابهار به زاهدان عمل نکردند، بلکه شرکت هندی هم که قرار بود بندر شهید بهشتی را ساخته و مدیریت کند هم حالا بی سروصاحب مانده است.

هندی‌ها می‌گویند: هم چینی‌ها و آمریکایی‌ها در تلاش هستند تا پروژه بندر چابهار را متوقف کنند. در غیر این صورت دلیلی نداشت که آمریکا با همکاری افغان‌ها و پاکستانی‌ها یک مسیر به سمت ازبکستان و تاشکند ایجاد کنند.

وزیر امور خارجه هند هم تا پیش از این تلاش می‌کرد با ارائه این نظر که بندر چابهار می‌تواند به عنوان بخشی از کریدور شمال به جنوب روس‌ها باشد همچنان از اجرای آن دفاع کند، اما گویا در کنفرانس تاشکند نظر آنها تغییر کرده و ازبک‌ها گفته که روابط خوبی با طالبان داشته و می‌توانند با آنها همکاری کنند.

پروژه بندر چابهار اولین پروژه‌ای نیست که هندی‌ها در همکاری با طرف ایرانی از آنها عقب‌نشینی کرده‌اند. در سال 2008 هم همین هندی‌ها میدان گازی فرزاد ب را در ایران کشف کرده و علیرغم پافشاری برای گرفتن این پروژه اما، هیچ کاری در این زمینه انجام ندادند و نهایتا طرف ایرانی آنها را از پروژه میدان گازی فرزاد ب کنار گذاشته و یک شرکت داخلی را مامور توسعه آن کرد.

ایرانی‌ها می‌گویند: البته همه چیز برای توسعه بندر چابهار تمام نشده؛ چراکه اگر طالبان به طور کامل روی افغانستان مسلط شود و از بندر کراچی استفاده کند، هند هم می‌تواند از بندر چابهار برای دسترسی به آسیای میانه و بازار اروپا در روزهای پرتنش احتمالی پیش رو استفاده کند.

همه چیز به این بستگی دارد که شرایط برای هندی‌ها در روزهای آینده چه چیزی را رقم بزند.

فارس