بازگشت غرب به طرح ایران در وین
دومین بخش از دور هفتم مذاکرات لغو تحریم‌های ایران در فضای مثبت‌تری ادامه یافت.
دومین بخش از دور هفتم مذاکرات احیای برجام در وین با نشست عصر پنجشنبه «کمیسیون مشترک برجام» در هتل کوبورگ آغاز شد. برآوردها از این نشست نشان می‌دهد با وجود اراده طرفین برای ادامه مذاکرات و «نگاه روبه‌جلو»، تلاش‌ها برای دستیابی به چارچوبی مورد توافق برای ادامه مذاکرات همچنان ادامه دارد؛ موضوعی که علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان و انریکه مورا، هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نیز پس از پایان گفت‌وگوهای اولیه بر آن تأکید کردند.
اما آنچه مشهود است، اینکه غربی‌ها مجبور شدند روی پیش‌نویس ایران مشغول به مذاکره شوند. این نخستین پیروزی ایران در نبرد وین است. در این دور طرف غربی اسیر ابتکار عمل ایران شد و بعد از آنکه تنها پس از ۲جلسه بررسی در کارگروه‌ها ناگهان روند مذاکرات را به درخواست آمریکایی‌ها در هفته گذشته ناقص گذاشت، حالا به مذاکره و روند درگیرشدن در مذاکره در چارچوب بررسی پیش‌نویس‌های ایران بازگشته و درمقابل عملگرایی ایران مجبور به پذیرش واقعیت و واقع‌گرایی شده‌است.
این درحالی‌است که پیش از آغاز مذاکرات این دور، طرف‌های غربی فضاسازی گسترده‌ای را علیه رویکرد ایران در گفت‌وگوهای احیای برجام آغاز کردند و کوشیدند با مقصر جلوه دادن ایران، برآورد ناامیدکننده‌ای از روند مذاکرات ارائه دهند و متن‌های پیشنهادی ایران را خارج از چارچوب گفت‌وگوها ارزیابی کنند؛ رویکردی که مقام‌های تروئیکای اروپایی پس‌از پایان هفتمین دور از مذاکرات در وین به‌صورت گسترده‌ای در دستور کار قرار دادند.
از سوی دیگر ایالات‌متحده نیز در روزهای اخیر رویکرد تخریبی خود در قبال مذاکرات هسته‌ای را پیش برده‌است و می‌کوشد با استراتژی ۲وجهی «تحریم» و «تهدید»، بر اراده ایران در مسیر نپذیرفتن خواسته‌های فرابرجامی غربی‌ها خلل وارد کند و جدیت جمهوری‌اسلامی ایران را در مذاکرات احیای برجام زیر سؤال ببرد.
تصمیم‌گیری برای چارچوب ادامه مذاکرات
در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد ایالات‌متحده آمریکا و تروئیکای اروپایی می‌کوشند با فضاسازی رسانه‌ای مسیر مذاکرات را از گفت‌وگو بر سر متون پیشنهادی جمهوری‌اسلامی ایران با محوریت «رفع مؤثر تحریم‌ها» و «فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای» منحرف کرده و در چارچوب دلخواه خود پیش ببرند؛ موضوعی که نه‌تنها با مقاومت دیپلمات‌های ایرانی مواجه شده‌است، بلکه روسیه و چین نیز بر ضرورت پرداختن به مطالبات دولت جدید ایران تأکید کرده‌اند.
برهمین اساس هم بود که نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین بر ضرورت پرداختن به ایده‌ها و مطالبه‌های دولت جدید ایران در مذاکرات وین تأکید کرد و در صفحه توییتر خود نوشت: «مذاکرات وین از پیش‌نویس‌های تهیه شده تا ۲۰ ژوئن(پایان دور ششم مذاکرات) پیش خواهد رفت، اما ایده‌های جدید ایران نیز باید به‌درستی مورد بحث قرار گیرد و کاملا در نظر گرفته شود. این یک اصل در دیپلماسی چندجانبه است.»
در این میان اگرچه پس‌از پایان نشست عصر پنجشنبه کمیسیون مشترک برجام طرفین بر اراده جدی خود برای استمرار مذاکرات تأکید و اعلام کردند که روند گفت‌وگوها «روبه‌جلو» بوده‌است، اما برایند نشست روز نخست نشان می‌دهد هنوز تصمیم قاطعی در زمینه چارچوب ادامه مذاکرات گرفته نشده‌است؛ از یک‌سو ایران بر اراده خود برای پیشبرد گفت‌وگوها براساس متن‌های پیشنهادی‌اش تأکید می‌کند و ازسوی دیگر طرف‌های غربی بر ادامه مذاکرات براساس پیش‌نویس جمع‌بندی شده پس‌از دور ششم مذاکرات در وین میان ایران و ۱+۴ اصرار دارند؛ موضوعی که برخی رسانه‌ها محتوای توییت اخیر اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین را شاهدی براین مدعا می‌دانند.
عدم‌موضع‌گیری رسمی طرفین پیرامون چارچوب مورد توافق برای پیشبرد مذاکرات احیای برجام نشان می‌دهد گفت‌وگو و رایزنی در این زمینه همچنان ادامه دارد و بررسی ۲سند پیشنهادی جمهوری‌اسلامی به ۱+۴همچنان در دستور کار است. این موضوع درحالی‌است که مقام‌های ایرانی بارها اعلام کرده‌اند ۲سندی که ازسوی ایران به طرف‌های مقابل ارائه شده، بر مبنای آخرین متن پیش‌نویسی که در دور ششم مذاکرات در وین میان ایران و ۱+۴ جمع‌بندی شد، نوشته شده و در بخش‌هایی تغییرات، در بخش‌هایی اصلاحات و در بخش‌هایی مواردی اضافه و کم شده‌است.
اراده ایران برای دستیابی به «توافق خوب»
براین اساس علی باقری‌کنی، رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران در وین پس‌از پایان نشست روز نخست، در گفت‌وگو با رسانه‌ها، علاوه‌براینکه بر اراده جدی طرفین برای استمرار مذاکرات تأکید داشت، گفت: «طرف‌های حاضر در مذاکرات ازجمله ایران، دیدگاه‌ها و نظرات‌شان را بیان کردند. ایران هم تأکید کرد مسیر گفت‌وگوها را براساس مواضع خودش که قبلاً بیان کرده‌است، با جدیت ادامه می‌دهد و اراده جدی برای ورود به مذاکرات دارد.»
وی همچنین مسیر دستیابی به توافق را درصورت فراهم شدن «زمینه‌های لازم»، بدون مانع ارزیابی کرد و «مستند» و «منطقی» بودن پاسخ تروئیکای اروپایی به پیشنهادهای ایران را به بعد از برگزاری جلسات کارگروهای فعال در وین موکول کرد.
از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان نیز بر اراده جمهوری‌اسلامی ایران برای رسیدن به «توافق خوب» تأکید کرد و در حساب کاربری اینستاگرام خود نوشت: «ما همه در وین هستیم که مذاکره کنیم تا به یک توافق خوب برسیم. طرف‌های غربی باید بدانند در ۸سال گذشته به اندازه کافی حرف زده شده و وعده بی‌عمل داده‌اند، اما امروز وقت عمل است و ما برای رسیدن به توافقی جدی و خوب تلاش می‌کنیم. برنامه هسته‌ای ایران کاملا صلح‌آمیز است، اما رفع نگرانی هسته‌ای ادعایی طرف‌های غربی با رفع کامل تحریم‌های برجامی ارتباط مستقیم دارد.»
فضای مذاکرات، مثبت‌تر از گذشته
صحبت‌های مذاکره‌کننده ارشد هیأت دیپلماتیک جمهوری‌اسلامی ایران در وین درحالی مطرح می‌شود که موضع‌گیری انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا، پس‌از پایان نشست روز نخست نشان می‌دهد طرف‌های اروپایی در مواجهه با پیشنهادها و مطالبات ایران رویکرد منطقی‌تری را درپیش گرفته و می‌کوشند اراده خود را برای به نتیجه رسیدن مذاکرات وین نشان دهند.
در چنین شرایطی برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده، پافشاری ایران روی مطالبات گنجانده شده در پیش‌نویس کشورمان که مبتنی بر برجام و توافق‌های گذشته است را دلیل اصلی قرار گرفتن اروپا در مسیر واقع‌بینانه‌تر نسبت به گفت‌وگوها می‌دانند و معتقدند فضای کنونی با فاصله گرفتن از جوسازی‌های رسانه‌ای، مثبت‌تر شده‌است . با همین رویکرد، طرف‌های مذاکره‌کننده درحال کار روی متون پیشنهادی ایران هستند تا نقاط اختلافی بررسی و نتیجه مطلوبی از این دور مذاکرات کسب شود.
برهمین اساس هم بود که مورا اعلام کرد: «شاهد اراده تمام طرف‌ها برای به نتیجه رسیدن مذاکرات بودم.» وی از «تجدید اراده» همه طرف‌های مذاکره‌کننده برای رسیدن به نتیجه در گفت‌وگوهای وین خبر داد و گفت: «آنچه ازسوی همه هیأت‌های مذاکره‌کننده مشاهده کردم، یک تجدید اراده و نظر درخصوص لزوم کار و دستیابی به یک توافق برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود.»
آمریکا، همچنان در مسیر «تهدید» و «تحریم»
روند مذاکرات احیای برجام درحالی ازسوی طرفین روبه‌جلو توصیف شده‌است که به‌نظر می‌رسد مقام‌های آمریکایی جنگ‌روانی و فضاسازی علیه جمهوری‌اسلامی ایران را با چاشنی تحریم و تهدید همچنان در دستورکار دارند و می‌کوشند روند مذاکرات را به چارچوب مطلوب خود هدایت کنند؛ برهمین اساس هم بود که در روزهای اخیر وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده آمریکا تحریم‌های جدیدی را علیه برخی اشخاص و نهادهای ایرانی اعمال کرد و گزارش رسانه‌های آمریکایی نیز نشان می‌دهد دولت بایدن همچنان در مسیر تشدید تحریم‌های ایران گام برمی‌دارد.
روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» در روزهای اخیر از تحرکاتی ازسوی مقام‌های این کشور خبر داده است که از تلاش دولت آمریکا برای حرکت به سمت تشدید اجرای تحریم‌ها علیه ایران حکایت دارد.
براساس این گزارش، به‌گفته مقام‌های ارشد وزارت خارجه و خزانه‌داری آمریکا، ایالات‌متحده یک هیأت عالی‌رتبه، ازجمله آندریا گاکی، رئیس دفتر کنترل دارایی‌های خارجی خزانه‌داری آمریکا را به امارات متحده عربی اعزام می‌کند تا به طرف اماراتی هشدار دهند ایالات‌متحده «به معاملاتی که با تحریم‌ها سازگار نیست، توجه و نظارت دارد و اگر تعامل اقتصادی با ایران ادامه داشته باشد، این بانک‌ها و شرکت‌ها با خطرات بسیار جدی روبه‌رو خواهند شد».
این درحالی‌است که ند پرایس، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز در کنفرانس خبری اخیر خود رویکرد «تهدیدمحور» این کشور در قبال مذاکرات وین را تکرار کرد و گفت: «اگر براساس ارزیابی‌های خودمان و ارزیابی‌هایی که درباره اطلاعات علنی و غیرعلنی انجام می‌شوند، برایمان معلوم شود بازگشت به برجام دیگر پرفایده‌ترین مسیر برای ما نیست، دیگر این مسیر را دنبال نخواهیم کرد.»
به گزارش همشهری آنلاین، جن ساکی، سخنگوی کاخ‌سفید نیز در یک کنفرانس خبری با طرح اظهارات مشابه، اعلام کرد: «با توجه به توسعه مداوم برنامه هسته‌ای ایران، رئیس‌جمهور بایدن از تیمش خواسته درصورت شکست دیپلماسی، آمادگی داشته باشند؛ ما باید به گزینه‌های دیگری روی بیاوریم که احتیاج به آمادگی و مقدمات دارد.»
