رویکرد جدید ترامپ در قبال ایران؛ آیا امکان دستیابی به توافقی پایدار وجود دارد؟
بازتاب– دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، به تازگی در مصاحبه‌ای با مجله تایم اعلام کرد که مشکلات خاورمیانه به مراتب ساده‌تر از درگیری‌های اوکراین است و به زودی حل خواهد شد. این اظهارات، که به نظر می‌رسد برای جذب توجه عمومی و رسانه‌ها صورت گرفته‌اند، بازتابی از سیاست‌های قبلی ترامپ در قبال خاورمیانه و مسائل جهانی هستند. اما، در عمل، وضعیت در خاورمیانه به ویژه در رابطه با ایران، بسیار پیچیده‌تر از آن است که ترامپ تصور می‌کند. جنگ‌ها و بحران‌های مختلف در منطقه، از جمله جنگ در یمن، بحران سوریه، و بی‌ثباتی لبنان، نشان می‌دهند که حل مسائل خاورمیانه به سادگی امکان‌پذیر نیست.
در این میان، مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا همچنان در مسیر ناهمواری قرار دارد. هرچند ترامپ به دنبال حل سریع مسائل است، اما تحلیلگران و مقامات ایرانی به وضوح بیان کرده‌اند که مشکلات عمده‌ای در این راه وجود دارد. یکی از بزرگترین چالش‌ها، برنامه هسته‌ای ایران است که به‌ویژه ذخایر اورانیوم غنی‌شده و زمان گریز هسته‌ای ایران را در کانون توجه قرار داده است. این موضوع به‌عنوان یک ابزار فشار بر واشنگتن و متحدانش شناخته می‌شود، ولی از سوی دیگر ایران به‌طور مداوم تأکید دارد که هدفش دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست و تنها به دنبال دفاع از حقوق خود است.
در تحلیل مواضع ایران، به وضوح می‌توان دید که تهران هرگز به‌طور ساده‌لوحانه به خواسته‌های یک‌جانبه آمریکا پاسخ نخواهد داد. ایران بر این باور است که تنها در صورتی می‌تواند به مذاکرات بازگردد که تضمین‌هایی برای رفع تحریم‌ها و تأمین منافع اقتصادی خود دریافت کند. این موضوع به‌ویژه پس از خروج یک‌جانبه ایالات متحده از توافق برجام و اقدامات یک‌جانبه آن در تحریم‌ها، باعث ایجاد بی‌اعتمادی عمیق در تهران نسبت به واشنگتن شده است.
بیشتر بخوانید:
ترامپ خواستار مذاکرات مستقیم با ایران شد؟
در شرایط کنونی، امکان دستیابی به توافقی جامع و پایدار بین دو کشور دشوار به نظر می‌رسد. اختلافات شدید در خصوص برنامه موشکی ایران، نقش منطقه‌ای آن، و محدودیت‌های هسته‌ای می‌تواند ادامه مذاکرات را با مشکلات جدی مواجه کند. با این حال، تحلیلگران بر این باورند که شاید تنها راه برای کاهش تنش‌ها، توافقی موقت و محدود باشد که در آن ایران به برخی محدودیت‌ها در برنامه هسته‌ای خود تن دهد و در عوض، برخی از تحریم‌ها و محدودیت‌ها بر فروش نفت و دسترسی به منابع مالی خود را کاهش دهد.
این نوع توافق ممکن است تنها راهی باشد که به کاهش تنش‌ها و جلوگیری از بحران‌های نظامی در منطقه کمک کند، اما چالش اصلی همچنان دریافت تضمین‌های قابل اعتماد از طرف ایالات متحده است. ایران به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند از یک توافق دیگر که همان اشتباهات توافق قبلی را در خود داشته باشد، راضی شود. در صورت عدم حصول توافق یا عدم دریافت این تضمین‌ها، احتمال افزایش تنش‌ها و حتی وقوع حمله نظامیبین طرفین وجود دارد. چنین حمله‌ای می‌تواند به‌سرعت به یک جنگ منطقه‌ای گسترده منجر شود که تهدیدی جدی برای امنیت جهانی و اقتصادی به‌ویژه در حوزه انرژی خواهد بود.
در نتیجه، آینده مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا همچنان مبهم است. ممکن است یک توافق محدود و موقت به‌عنوان راه‌حلی موقت برای کاهش تنش‌ها و جلوگیری از بحران‌های شدید در منطقه ضروری باشد، اما برای هرگونه موفقیت در این زمینه، باید رویکردی مبتنی بر اعتمادسازی، احترام به منافع دو طرف و ضمانت‌های قوی برای تعهدات ایالات متحده در نظر گرفته شود.
