حقیقت ماجرای اعتراض سراسری متخصصین بیهوشی به کاهش تعرفه‌ها

چند روزی ست که از نارضایتی متخصصین بیهوشی و اعتراض آن ها به کاهش تعرفه خدمات بیهوشی به بهانه کاهش هزینه های ادامه طرح تحول سلامت بسیار می شنویم. به گونه ای که در برخی بیمارستان های دولتی و مراکز خصوصی از سرتاسر این سرزمین پهناور متخصصین بیهوشی از قبول مسوولیت بیهوش کردن بیمارانی که تاخیر جراحی در آن ها زیانی در پی ندارد، امتناع می ورزند.

در مصاحبه اخیری از دبیر محترم انجمن این رشته تخصصی بالینی نیز گزارش هایی با مضمون “عدم بیهوشی برخی بیماران” در صورت عدم بازنگری در مصوبه تبعیض آمیز کاهش تعرفه منتشر شده است که موجی از نگرانی را در جامعه در پی داشته.

اما حقیقت ماجرا چیست؟

حقیقت آن است که پیش از طرح تحول سلامت، وجود روابط مالی میان پزشک و بیمار برای جامعه بسیار آزاردهنده بود. وجود و وفور این پدیده نامیمون در کنار چند هدف ارزشمند دیگر به طراحی و اجرای یک طرح ملی با نام “طرح تحول نظام سلامت” منجر شد که از برکات آن برشمردن رضایتمندی مردم و تامین نظر مقام معظم رهبری که فرمودند خانواده بیمار جز رنج بیماری، متحمل دشواری و سختی دیگری نشوند کافی است.

از اهداف فرعی طرح اما، برقراری عدالت بین رشته ای بود و کاهش فاصله درآمدی میان پزشکان. اگر گروه بیهوشی را به دلیل نداشتن یا نادر بودن رابطه مالی با بیمار، پاکدست ترین حرفه درمانی و درآمد آن را پاک ترین درآمد در میان همه مشاغل بنامیم سخنی به گزاف نگفته ایم. همین واقعیت است که موجب شد متخصصین این رشته بیش از هر تخصص دیگری به حمایت از طرح تحول بپردازند و این حمایت مبنای باورها و دریافت های غلطی شد که این گروه را بیش از گروه های دیگر منتفع از طرح می پنداشت. همین باور ناصواب باعث شد که در ویرایش سال 95 کتاب تعرفه برای تعدیل (بخوانید اجحاف قانونمند شده)، برخی از خدمات بیهوشی پایه “صفر” به خود ببینند در حالیکه بعضا از نظر نیاز به خدمات بیهوشی در بالاترین تراز قرار داشتند؛ به عبارت ساده از نظر قانونگذار و تعیین کننده ارزش نسبی خدمات، برخی از جراحی ها اگر با خواست بیمار و با مصلحت پزشک معالج نیاز به بیهوشی داشته باشد، ارزش پایه آن هیچ است و تنها ارزش زمانی به آن تعلق می گیرد که برای عمده موارد چنین جراحی هایی در خوشبینانه ترین حالت، پذیرش خطر و مسوولیت جان بیمار طی بیهوشی و پس از آن در اتاق بهبودی، به قدر یک ویزیت ساده پزشک عمومی در مطب هم ارزش ندارد! و باز تداوم همین ذهنیت بود که در پیش نویس کتاب تعرفه سال 96 کاهش دیگری را برای بیهوشی متصور شد. از دید معترضینِ امروز، شاید اگر کوتاهی و مسامحه ای در همان دست اندازی سال قبل نمی شد کار به اینجا و به این کاهش و تبعیض مبرهن نمی کشید که کارشناسان خبره ویراستار کتاب تعرفه، ارزش بیهوش کردن و به هوش آوردن نوزاد مبتلا به سین داکتیلی (چسبندگی انگشتان به یکدیگر) را به منظور اصلاح این نقص مادرزادی از ویزیت ساده بدو تولد وی کم ارزش تر بپندارند؛ در حالیکه هر پزشکی بر دشواری های بیهوشی در نوزاد آن هم با ناهنجاری هایی اینچنینی که معمولا با ناهنجاری های مادرزادی دیگر نیز همراه است، واقف و آگاه است!

با وجود مسجل بودن این بی عدالتی اما قاطبه متخصصین بیهوشی راه مسالمت آمیز و قانونی را برای احقاق حقوق خود و جلوگیری از این ظلم آشکار برگزیدند و طی ماه ها از قاعده تا راس هرم تصمیم ساز و دخیل در این موضوع را دیدند و به رایزنی و ارائه ادله متقن خود با ایشان پرداختند که در همه موارد همه مسوولین مورد مذاکره حق را به جامعه بیهوشی دادند و قول مساعد برای همکاری؛ اما متاسفانه هیچ گام عملی مثبتی جز تاخیر در اعلام مستند این اجحاف برداشته نشد تا یک روز پس از همایش اعتراضی متخصصین بیهوشی تداوم خودرائی به انتشار ویرایش سوم کتاب ارزش نسبی خدمات منجر شود و نشان دهد که استفاده از “خردجمعی” تنها لقلقه زبان برای سخنرانی از تریبون ها ست و شیرینی خودرائی و منیّت ها بیش از آن است که بتوان به راحتی از آن چشم پوشید و در برابر خواسته برحق یک جامعه فرهیخته قدمی پس کشید و به قدر انصاف و به اندازه عدالت عقب نشست و از رفتار نادرست مجموعه تحت امر خود عذرخواهی نمود.

امروز هم اگر متخصصین بیهوشی از سر ناچاری و بعنوان گزینه آخر محدود کردن خدمات به بیماران خاص را مطرح می کنند قطعا این روش، راه و روشی نیست که کوچکترین مخاطره ای برای سلامت جامعه در پی داشته باشد؛ چه اکثریت جامعه بیهوشی بارها بر این باور تاکید کرده اند که آنچه بدان معترضند، تضییع آشکار حقوق مادی نیست؛ بلکه این تعدّی به کیان و آبرو و حیثیت یک رشته تخصصی بالینی ست که مورد دادخواهی ست. برای همین هم نمایندگان و تریبون های رسانه ای این جمعیت حتی مدعی “بیهوشی رایگان، آری؛ تبعیض بین رشته ای، هرگز” شده اند.

به راستی چه عدالتی ست که برای کاهش هزینه های یک طرح که بیش از 80% بودجه آن در بخش دارو و تجهیزات صرف می شود، درآمد گروهی برای کاهش مورد هدف قرار گیرد که کمتر از 3% پرداختی در بخش کارکنان را به خود اختصاص می دهد؟! چه چیزی جز “نجابت” و “پاکدستی” همیشگی در ذهن طراحان این تبعیض متبادر شده که آنان را به این تصمیم واداشته است؟!

مردم عادی جامعه بدانند که برای یک پزشک و به ویژه متخصص بیهوشی چیزی ارزشمندتر و با اهمیت تر از سلامت و جان آن ها نیست و قطعا این مهم هرگز توسط این گروه به مخاطره نخواهد افتاد اما اگر روزی و روزگاری برای جراحی های غیر موثر در سلامت (چون جراحی های زیبایی و …) به مراکز درمانی مراجعه کردند و با عدم پذیرش بار سنگین مسوولیت جان و سلامت خود توسط یک متخصص بیهوشی روبرو شدند، بدانند که خاستگاه این بی مهری ناخواسته از کجا ست! بدانند که عده ای برای کاهش هزینه یک طرح و چه بسا پنهان ماندن جنبه های مختلف سوءمدیریت خود حاضرند پا بر گلوی نحیف گروهی از پزشکان این سرزمین بگذارند که همواره سنگین ترین مسوولیت ها را در برابر کمترین میزان دریافتی برعهده داشته اند و بدانند که آنچه متخصصین بیهوشی امروز به آن معترض هستند تنها کاهش ارزش و منزلت حرفه ای آن ها نیست؛ بلکه نادیده گرفتن حقوق بیمار و کم ارزش دانستن جان انسان ها ست که فدای منافع فردی و گروهی می شود و متاسفانه آنچه به جایی نرسد فریاد است!

دکتر رضا امین نژاد

متخصص آنستزیولوژی و مراقبت های ویژه

استادیار دانشگاه علوم پزشکی قم