پرداخت 3هزار میلیارد تومان سود سالیانه به تامین اجتماعی

مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی(شستا) گفت: در خرداد 1395 با تشکیل کارگروه‌هایی در شرکت‌های مجموعه شستا توانستیم مسیر جریان سقوط شرکت‌ها که به 56 درصد افت سود رسیده بود را در مدت یکسال تغییر دهیم که این امر به رشد 12 درصدی تا خرداد 96 منجر شد.

«سیدرضا نوروززاده» که حدود یکسال است از ایدرو(سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) به شستا آمده،‌ مشکلات این مجموعه را ریشه و پایه‌ای می‌داند و تاکید دارد باید برای رفع آنها،‌ مسئولان ذیربط در وزارت رفاه و تامین اجتماعی، اقدامات زیربنایی انجام دهند. با این حال وی رویکرد کنونی در شستا را رو به بهبود دانست که سبب رشد و بهبود عملکرد آن شده است.
وی در گفت‌وگوی مشروح با خبرنگاران ایرنا،‌ به تشریح اقدامات انجام شده در شستا،‌ وضعیت شرکت‌های این مجموعه،‌ مشکلات و رویکردها و اقدامات انجام شده برای بهبود وضعیت این مجموعه پرداخت و از جمله دلایل رشد شستا در یکسال اخیر را «پایدار شدن سیستم مدیریت، رفع تحریم‌ها و سازماندهی فروش و خرید شرکت‌های زیرمجموعه شستا» بیان کرد.

 از نگاه بیرونی، شستا مجموعه‌ای است با مشکلات متعدد و حتی دچار زیان؛ اکنون شستا در چه وضعیتی قرار دارد؟

– نوروززاده: از زمانی که وارد شستا شدم،‌ نخستین برنامه‌ام مطالعه وضع موجود بود تا ببینم منابع و مصارف مجموعه چگونه است. شستا 9 هلدینگ دارد که مهمترین آنها در حوزه نفت و گاز، پتروشیمی، دارویی، سیمان، صنایع عمومی و صدر تامین است. عمده کارخانه‌ها در سه هلدینگ تاپیکو (نفت و گاز و پتروشیمی تامین)، تیپیکو (سرمایه‌گذاری دارویی تامین) و سیمان قرار دارند.
در مطالعات انجام شده، این شرکتها از سال 1391 تا 1393 سودآور بودند و از سال 1393تا 1395 به شدت زیانده شدند بطوری که 56 درصد افت سود داشتند.
این افت سود به ویژه در سال‌های 1393 تا 1394 به دلیل خارج شدن شرکت‌های بزرگ از سبد پرتفوی شستا همچون «امیرکبیر و جم» بود.
در عین حال از دیگر دلایل این کاهش سود «تغییر پایه پولی و نیاز به نقدینگی از سوی شرکتها و افزایش سه برابری قیمت ارز» بود که به این شرکتها شوک وارد کرد.
در مجموع میزان سود این شرکتها تا پایان سال 1393 از 1500 میلیارد تومان به پنج هزار میلیارد تومان رسید اما در سال 1394 سود این شرکت ها با کاهش 56 درصدی،‌ به 2200 میلیارد تومان رسید.

 وضعیت منابع و مصارف شستا چگونه است؟

– نوروززاده: منابع و مصارف ورودی و خروجی به شستا از سال 1390 تا 25 خردادماه امسال 18 هزار میلیارد تومان بوده است و طبق روال سود شرکت ها و هلدینگ ها به سازمان تامین اجتماعی تحویل داده می‌شود.
در سال 1395 با تشکیل کارگروه‌هایی در شرکت‌های مجموعه شستا توانستیم مسیر جریان سقوط شرکت‌ها را در مدت یکسال تغییر دهیم که این امر به رشد 12 درصدی(خرداد 95 تا خرداد 96) منجر شد.
این رشد حاصل پایدار شدن سیستم مدیریت در مجموعه شستاست؛ ضمن آنکه رفع تحریم ها و مدیریت درست، در افزایش بازدهی شرکتها نقش موثری داشته است. اکنون میزان دارایی شرکت‌های شستا 30 تا 40 هزار میلیارد تومان است که از سال 1390 تاکنون سالیانه سه هزار میلیارد تومان سود آن به سازمان تامین اجتماعی تحویل داده شده است.
با این حال هزینه سالیانه سازمان تامین اجتماعی 72هزار میلیارد تومان است که شستا اکنون سالی سه هزار میلیارد تومان سود شرکت‌های خود را به این سازمان پرداخت می کند.

با توجه به بازدهی مجموعه شرکت‌های شستا، نقش شرکت‌های مختلفی که در سال‌های گذشته بابت رد دیون به سازمان تامین اجتماعی واگذار شده، چقدر در سود و زیان شستا تاثیرگذار بوده است؟

– نوروززاده: بازدهی شرکتها (18هزار میلیارد تومان)عدد قابل قبولی نیست و در این خصوص باید به سبد دارایی ها برگردیم.عمده دارایی که به سازمان تامین اجتماعی فروخته شد، رد دیون بوده است. کارخانه هایی به اجبار به سازمان تامین اجتماعی دادند که سبب شده مجموعه شستا کم بازده شود.
به طور نمونه،‌ کارخانه‌ای را به قیمت 4500 میلیارد تومان به شستا فروختند در حالی که در سال نخست فقط 1700 میلیارد تومان زیان داشته است.
با این حال با اقدامات صورت گرفته، اکنون بازدهی این کارخانه مثبت شده و به 300 میلیارد تومان سوددهی رسیده است. در مجموع بازدهی شستا به دلیل همین واگذاری‌ها نامطلوب است و مجلس شورای اسلامی با مصوبه‌ای جلوی این واگذاری‌ها را گرفت.
افرادی که در بازار سرمایه‌اند بر این باورند که اگر به جای بنگاهداری همه چیز را بفروشیم و در بانک سپرده گذاری کنیم سود بیشتر و راحت‌تری را بدست می آوریم. ما که دیدگاه توسعه ای داریم معتقدیم اگر تنفس سه ساله به شرکتها بدهیم به دلیل زیان‌ده بودن شرکت‌های همچون نفت و گاز، پتروشیمی، دارویی و سیمان که هرکدام مسیر خاص را طی می‌کنند باید ابتدا مسیر اداره خود را تغییر داده و چارچوب فعالیتشان را مشخص کرد.
در دنیا شرکت‌های بزرگ در یک شاخه حرکت می‌کنند. به طور نمونه شرکت شل در نفت و گاز و شرکت هایی نیز در عربستان در بخش پتروشیمی فعالیت می کنند. نمی شود همه شرکتها را در 9 هلدینگ قرار دهیم.
اگر پولتان را به بازار سرمایه ببرید فوری 15 درصد سود می دهد که با تورم 10 درصدی، بازدهی به پنج درصد می‌رسد در حالی که اکنون بازدهی شرکت 15 درصد است. وظیفه صندوق‌هایی که منابع مالی کارگران و بازنشستگان را مدیریت می کنند، حفظ ارزش پول را برای آنهاست؛ آن هم از طریق سرمایه‌گذاری؛ این کار همچنین سود و اشتغال نیز ایجاد می کند.

آیا فعالیت‌های متفاوت شرکت‌های شستا در بخش‌های گوناگون، مشکلات این مجموعه را بیشتر نکرده است؟

– نوروززاده: دلیل اینکه شرکت‌های شستا این همه تفاوت دارند، ‌نداشتن اعتبارنامه معتبر است. فعالیت سازمان گسترش و نوسازی صنایع(ایدرو) در بخش صنعت و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) در بخش معدن و مجموعه شرکت‌های نفتی روی بخش بالادستی و گاز متمرکزند و این سبب موفقیت آنها شده است.
اساسنامه سازمان گسترش و نوسازی صنایع در سال 1346 تنظیم و به مجلس برده شد و پس از تصویب این سازمان فعالیت خود را آغاز کرد. در واقع ابتدا قانون تاسیس نوشته و سپس سرمایه گذاری شروع شد در حالی که شستا نه اساسنامه مشخصی دارد و نه حیطه فعالیت آن مشخص است. به طور نمونه اگر در حوزه کشاورزی فعال هستیم اجازه دهیم بخش کشاورزی و دامداری رشد کند.
اگر بخواهیم به طور طبیعی فعالیت کنیم باید مزیت کنونی کشور را ببینیم چیست؛ اکنون به غیر از بخش‌های معدن، نفت و گاز مزیت دیگری نداریم.
با این حال فعالیت ما نباید به گونه‌ای باشد که رقیب بخش خصوصی شویم. باید در حوزه‌ای سرمایه‌گذاری کنیم که بخش خصوصی، توان ورد به آن حیطه‌ای که مزین نیز دارد،‌ را ندارد.

 اخذ تسهیلات بانکی 10 هزار میلیارد تومانی شرکت‌های زیرمجموعه شستا از بانکها، این شائبه را مطرح کرده که این مجموعه برای انجام امورات خود با کمبود منابع مالی روبروست و حتی ممکن است ورشکست شده باشد.

– نوروززاده: اخذ اینگونه تسهیلات یک برنامه عادی و طبیعی است. میزان آن بالا نیست زیرا این شرکتها نیاز به توسعه دارند و این تسهیلات را بااین هدف از بانکها می گیرند. با توجه به هدفگذاری های انجام شده،‌ این تسهیلات در پرو‍ژه‌های توسعه‌ای اخذ و به موقع براساس تعهدات منعقد شده با بانکها، اقساط پرداخت می‌شود و حتی تاخیری در این زمینه ندارند. به طور نمونه برای توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس تاکنون چهار میلیارد یورو سرمایه‌گذاری شده است.
اگر اخذ وام برای جبران هزینه‌های جاری سازمان تامین اجتماعی باشد جای نگرانی و به منزله نابودی است. در یکسال گذشته سود پرداختی به تامین اجتماعی پس از پرداخت اقساط وام‌های سر رسید شده بوده است.

آیا شستا برنامه‌ای برای عرضه دیگر شرکت‌های زیرمجموعه خود به بورس دارد؟

– نوروززاده: اکنون شرکت‌های عضو بورس شستا شامل هلدینگ‌های تاپیکو(نفت و گاز و پتروشیمی تامین) و تیپیکو (سرمایه‌گذاری دارویی تامین) است. از مجموعه شرکت‌های سیمانی «سیمان تامین» در بورس نیست و درصدد عرضه در این بازار سرمایه هستیم.
در حال حاضر هلدینگ‌های حمل‌ونقل، صنایع عمومی و سیمان در بورس فعالند. از بورس درخواست کردیم وضعیت سه هلدینگ شستا را برای عرضه در بورس بررسی کند.
بورس در حال بررسی این سه هلدینگ است تا کمتر از پنج درصد از سهام آنها را در این بازار سرمایه عرضه کنیم تا کشف قیمت شود؛ بعد از آن تا 30 درصد سهام آن را در بورس واگذار می‌کنیم به طوری که 64 درصد مجمع عمومی در اختیار شستا بماند.

 با توجه به حضور شرکت‌های متعدد شستا در بورس، وضعیت کنونی این بازار سرمایه را چطور می‌بینید؟
– نوروززاده: در حال حاضر وضع بورس مناسب نیست؛ 10 درصد بورس به شستا تعلق دارد؛ باوجود تلاش‌های زیادی که کرده‌ایم از بازار بورس خیلی راضی نیستیم.

 با توجه به فعالیت شستا در تولید سیمان،‌ انتقادهایی از وضعیت بازار آن و بحث قیمت‌شکنی از سوی تولیدکنندگان مطرح شده است.

– نوروززاده: اکنون وضعیت بازار سیمان در کشور مناسب نیست؛ امروز توان تولید 70میلیون تن سیمان را در کشور داریم اما در شرایط رکود، بازار کنونی توان خرید این میزان تولید را ندارد و همین مساله برای کارخانه‌ها به معضلی تبدیل شده است برای اینکه هزینه جاری خود را تامین کنند.
برخی واحدها تا مدتی برای جبران هزینه‌های خود، سیمان را زیر قیمت بازار رقابتی می‌فروختند و این سبب شده بود تا دلال‌ها با خرید و انبار کردن، سودهای زیادی ببرند.
برای جلوگیری از ادامه این روند، شستا در هماهنگی با بنیاد مستضعفان و بخش خصوصی یعنی اتحادیه تولیدکنندگان سیمان، به تفاهمی برای تعیین میزان تولید دست یافت. هرچند این میزان تولید کمتر از ظرفیت تولید است؛ اما برای جلوگیری از کاهش قیمت بازار، توافق شد هیچکدام از تولیدکنندگان زیر قیمت توافق شده نفروشند و وارد حوزه فروش یکدیگر نیز نشوند. درواقع مشتریان یکدیگر را با قیمت‌شکنی به سمت خود جلب نکنند.
با این هماهنگی‌ها، ظرفیت تولید را پایین آوردیم و توانسیتم وضعیت تولید و بازار را بهبود ببخشیم. اکنون شستا 40 درصد سیمان کشور را تولید می‌کند؛ با مدیریت درست به گونه‌ای عمل کردیم که اگر سودی نبردیم اما زیان نیز نکردیم.

 فعالان بازار بورس در بخش دارو، از وضعیت این بخش ناراضی‌اند.

– نوروززاده: وضعیت شرکت‌های دارویی با دیگر شرکت‌های تولیدی متفاوت است؛ در واقع نه فقط شرکت‌های دارویی شستا، بلکه همه تولیدکنندگان این بخش به دلیل تاخیر طولانی در دریافت پول داروهایی که به بازار عرضه کرده بودند، هزینه‌های آنها افزایش یافته و این امر سبب به حداقل رسیدن سود شده است.
دارو کالای مورد مصرف آحاد مردم و برای سلامتی است؛ شستا هرچند نهاد غیردولتی است اما نمی‌تواند با این کالا در بازار به دنبال کسب سود باشد. ما نباید به این دلیل که سود دارو کم است بازار را برای کسب سود بیشتر تحت فشار قرار دهیم. تولیدکنندگان دارو اقلام مورد نیاز را به موقع عرضه می‌کنند تا کمبودی احساس نشود.
در حال حاضر شرکت‌های شستا 40 درصد تولید داروی کشور را برعهده دارند. قیمت دارو باوجود افزایش قیمت دیگر کالاها، در 2 سال گذشته تغییری نکرده است؛ در واقع ما در این صنعت وظیفه ملی را برعهده ‌داریم.
گاهی از تفاوت قیمت داروی تولید ایران با داروی مشابه خارجی گفته می‌شود در حالی که قیمت داروی ساخت داخل با فرمول مساوی، به هیچ عنوان قابل مقایسه با داروی مشابه خارجی نیست.

سهامداران پیگیر این هستند که شستا آیا برنامه‌ای برای بهبود وضعیت ذوب‌آهن دارد؟

– نوروززاده: تراز مالی ذوب آهن نشان می‌دهد زیان 2 سال گذشته به تدریج کمتر شده به طوری که امسال به سوددهی می‌رسد. این عملکرد به دلیل مدیریت درست در این مجموعه است.
ذوب‌آهن از کارخانه‌های زیانده بود زیرا در دولت گذشته 10هزار نفر نیروی کار جدید را به 6 هزار نیروی قبلی اضافه کردند.در واقع به همه این 16 هزار نفر ظلم شد زیرا نمی‌توانیم آنها را اخراج کنیم؛ بنابراین مجبور شدیم این مجموعه را مدیریت و با سرمایه‌گذاری به سمت بهبود وضعیت سوق دهیم.
از جمله اقدامات انجام شده برای کاهش هزینه‌ها، امسال از یکی از هلدینگ‌های شستا که در بخش انرژی در نیروگاه در شهرهای مشهد، بندرعباس و تبریز فعال است،‌ برق گرفتیم.
این واحدهای نیروگاهی برق تولیدی خود را در اختیار دولت قرار می‌دهند تا دولت به مصرف‌کننده بفروشد و پول نیروگاه را بدهد. در صورتی که نیروگاه مصرف‌کننده داشته باشد می‌تواند از خط انتقال وزارت نیرو استفاده و فقط حق ترانزیت پرداخت کند و برق خود را به مصرف‌کننده بفروشد. این روش تامین برق در ذوب‌آهن سبب شد هزینه کارخانه‌ها کاهش می‌یابد.
از دیگر اقدامات انجام شده در ذوب‌آهن استفاده ترکیبی از گندله و سنگ‌آهن در کوره بلند به جای سنگ‌آهن و کک است. این اقدامات هرچند زمان‌بر است اما سبب کاهش هزینه و حرکت به سمت سوددهی می‌شود.

 آیا در شستا ارزیاب کننده دارایی‌ها وجود دارد؟

– نوروززاده: ارزیابی دارایی به آن شکلی که به طور مداوم باشد نداریم؛ واحدی به نام «صبا تامین» به طور مداوم پایش و ارزیابی سهام مجموعه دارایی‌های شستا را انجام می‌دهد.
به طور مرتب شرکت‌های زیرمجموعه شستا را پایش می‌کنیم .اگر قیمت پایین آمد، سبدگردانی و سهام را تجمیع کرده و می‌فروشیم که ارزش دارایی را حفظ کنیم.

 گاهی اخباری درباره حضور بازنشستگان و همچنین افراد در هیات مدیره چند شرکت زیرمجموعه شستا منتشر می‌شود.

– نوروززاده: گاهی مطالب منفی درباره وضعیت شستا مطرح می‌شود که اذهان عمومی را نگران می‌کند. وقتی گفته می‌شود اشتباهای سنگین (در این مجموعه) رخ می‌دهد این فقط به منزله تشویش اذهان عمومی است. شرکت های بورسی باید اطلاعات خود را به سازمان بورس بدهند تا این نهاد بگوید هر فردی در هیات مدیره کدام شرکت است.
هیچ فردی حق ندارد در هیات مدیره و یا بخش‌های بیش از یک شرکت فعال باشد؛ اگر در جای دیگر نیز فعالیت کند، محکوم به پس‌دادن همه حقوق و دریافتی‌هایی است که تاکنون گرفته. درحال حاضر اطلاعات همه شرکت‌ها و افراد در بورس است. اگر در مجموعه شستا افراد در بیش از یک شرکت فعالند به ما بگویند تا تغییرات لازم را انجام دهیم.
درباره استفاده از بازنشستگان در شرکت‌های زیرمجموعه شستا به دلیل اینکه ما از منابع عمومی استفاده نمی‌کنیم قانون به‌کارگیری بازنشستگان شامل ما نمی‌شود.
با این حال وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بخشنامه‌ کرده‌اند که از بازنشستگان استفاده نکنیم. وقتی می‌توانیم افراد توانمند غیربازنشسته را جذب کنیم،‌ دلیلی برای استفاده از بازنشستگان نداریم. اگر اکنون بازنشسته‌ای در هیات مدیره باشد به دلیل اینکه مجامع ما 2 ساله است نمی توانیم تا پایان این زمان، آنها را تغییر دهیم.