بازی جدید آذربایجان در اسرائیل؛ علی اف چه در سر دارد؟

جمهوری آذربایجان سال ها از افتتاح سفارتخانه در اراضی اشغالی طفره می رفت و صرفا به داشتنِ دفاتر بازرگانی و توریستی در این اراضی اکتفا می کرد. با این حال، اقدام اخیر باکو در اعلام اراده اش جهت افتتاح سفارتخانه در اراضی اشغالی حاکی از تغییر برخی معادلات راهبردی است که تحلیل و بررسی آن ها کاملا ضروری و مهم به نظر می رسد.

بازتاب– دولت جمهوری آذربایجان به تازگی در بیانیه ای، از اراده خود جهت افتتاح سفارتخانه در اراضی اشغالی فلسطین خبر داده است. این اقدام باکو با توجه به اینکه این کشور سال ها از انجام اقدام مذکور طفره رفته و صرفا به داشتنِ دفاتر بازرگانی و توریستی در اراضی اشغالی اکتفا کرده، حامل پیام ها و نکات خاصی است.

در واقع، بسیاری از ناظران و تحلیلگران به طرح این سوال می پردازند که در محیط و تفکر ژئوپلیتیک جمهوری آذربایجان چه چیزهایی تغییر کرده که این کشور اکنون به فکر ایجاد سفارت در اراضی اشغالی افتاده است؟ به نظر می رسد جهت پاسخ دادن به این پرسش بایستی سه نکته را مد نظر قرار داد.

اولا، رهبران فعلی آذربایجان در شرایط کنونی، این احساس را دارند که معادلات سیاسی و راهبردی در منطقه به نحوی است که بهتر است این کشور مرزبندی های خود را با رقبا و دشمنانش مشخص تر از هر زمان دیگری کند، همراهی های اخیر ایران با ارمنستان و اعلام هشدار های جدی تهران به باکو مبنی بر اینکه تغییر در مرزهای ژئوپلیتیکی منطقه را نخواهد پذیرفت و در این رابطه پاسخ های مقتضی را نیز ارائه خواهد کرد، تا حد زیادی نگرانی عمیقی را در رهبران جمهوری آذربایجان ایجاد کرده و آن ها به ویژه پس از برگزاری رزمایش های اخیر ایران در جوار مرزهای مشترک با جمهوری آذربایجان به این فکر افتاده اند تا حداقل از طریق اتحادسازی و عیان کردن و تعمیق جنس اتحاد خود با رژیم صهیونیستی، حدی از امنیت را برای خودشان ایجاد کنند.

دوم اینکه جمهوری آذربایجان قصد دارد به واسطه تعمیق روابط خود با کشورهایی نظیر ترکیه و اسرائیل، خود را بیش از پیش در دستورکارهای بازیگران موثر منطقه ای و فرامنطقه ای و البته متحدان آن ها غرق کند تا شاید از این طریق، وزن سیاسی و امنیتی قابل ملاحظه ای را در منطقه آسیای میانه و قفقاز کسب کند.

استقبال رسمی آذربایجان از وزیر دفاع اسرائیل- اکتبر 2022

باکو به طور خاص سعی دارد با استفاده از حمایت های اسرائیل، ترکیه و انگلستان، کریدور جنجالی دالان تورانی که از خاک ارمنستان می گذرد و جمهور آذربایجان و متحدان آن سعی دارند ماهیتی بین المللی را به آن ببخشند و زمینه را جهت دسترسی کشورهای مذکور و به ویژه ناتو به منطقه آسیای مرکزی هموار سازند، فراهم کند. از این منظر، جمهوری آذربایجان همکاری های راهبردی با اسرائیل را جهت پیشبرد پروژه مذکور کاملا مهم و راهبردی ارزیابی می کند.

در نهایت باید گفت که جمهوری آذربایجان به واسطه توسعه همکاری های خود با کنشگرانی نظیر اسرائیل و ترکیه سعی دارد تا نقشی عمیق تر و گسترده تر را در قالب مناسبات بازار جهانی انرژی نیز بازی کند. در این چهارچوب، اگر پروژه دالان تورانی عملیاتی شود، جمهوری آذربایجان این امکان را می یابد تا از طریق ترکیه و اسرائیل، تا حد زیادی نسبت به صادرات انرژی خود به قاره اروپا اقدام کند.

جدای از این ها، جمهوری آذرربایجان به واسطه همکاری با رژیم صهیونیستی سعی دارد تا حدی، مخصوصا از منظر اقتصادی، میزان وابستگی خودر ا به منابع انرژی اش کاهش دهد و ماهیتی متنوع تر را به اقتصاد خود ببخشد. در این راستا، باکو افتتاح سفارت در اراضی اشغالی را مقدمه ای جهت پیشبرد بهتر و عمیق ترِ این دستورکار ارزیابی می کند. اینطور به نظر می رسد که در ادامه راه، شاهد تنش های بیشتری به ویژه در بُعد منطقه‌ای به واسطه تعمیق روابط باکو با تل آویو باشیم.

تنش هایی که حداقل برای جمهوری آذربایجان می توانند حامل پیامدهای منفی گسترده ای باشند. اهمیت این مساله زمانی مشخص می شود که بدانیم جدای از ایران، کشورهایی نظیر چین و روسیه نیز شدیدا نسبت به توسعه روابط دو طرف حساس هستند و آن را خط قرمز امنیت و منافع ملی خود ارزیابی می کنند.