چرا آمریکا چین را “اشتباه” می فهمد؟

نفوذ گسترده چین در بخش های قابل ملاحظه ای از جغرافیای جهان و همچنین نقش محوری این کشور در معادلات مالی و اقتصادی جهان، دو مولفه مهم و اساسی هستند که برخورد و تقابل دولت آمریکا با چین را به شدت پرهزینه کرده اند. با این حال، اینطور به نظر می رسد که بی توجهی واشینگتن به این مسائل، عملا موجب شده تا این کشور معادله چین را اشتباه بفهمد و مرتکب اشتباهات راهبردی در رابطه با آن گردد.

بازتاب– در روزهای اخیر و همزمان با اوج گیری برخی اعتراضات در چین نسبت به سیاست “کووید صفر” دولت این کشور و سخت گیری های آن در رابطه با مقابله با شیوع ویروس کرونا، بار دیگر جریان های سیاسی و رسانه‌ای غربی، کارزار گسترده ای را علیه چین به راه انداخته اند و سعی داشته اند از این طریق، تا جای ممکن منافع ملی چین را تحت تاثیر قرار داده و موقعیت آن را به نفع خویش تضعیف کنند.

پیشتر و تنها 4 روز قبل از برگزاری بیستمین نشست کنگره ملی حزب کمونیست چین نیز، دولت بایدن در حرکتی تحریک آمیز، اقدام به انتشار سند امنیت ملی آمریکا کرد که در قالب آن چین به مثابه اصلی ترین تهدید علیه منافع ملی آمریکا تصویر سازی شده بود. در قالب همین سند، راهبردهای مختلفی نظیر تقویت اتحادهای بین المللی آمریکا در مواجهه با چین، تقویت بنیان های رقابتی این کشور با چین، و دیگر رویه ها و رویکردها پیشنهاد شده تا از آنچه تضعیف منافع ملی و امنیتی آمریکا توسط چین عنوان شده، جلوگیری گردد.

البته که هم‌پوشانیِ اسناد راهبردی امنیتی آمریکا و سازمان ناتو در مورد چین و تلقی این کشور به مثابه اصلی‌ترین تهدید علیه جهان غرب، حامل پیام هایی جدی و خاص است و شاید بیش از همه، شکل‌گیری فضایی جدید از جنگ سرد در عرصه معادلات جهانی را تداعی کند.

با این همه، اینطور به نظر می رسد که دیدگاه سنتی آمریکا به چین و تعریف جنگ سرد علیه آن که تا حد زیادی تحت تاثیر دیدگاه های ایدئولوژیک آمریکا در قالب رقابت های آن با اتحاد جماهیر شوروی سابق است، از دو نقص عمده و راهبردی رنج می برد که بی توجهی به آن ها موجب شده تا آمریکا اساسا چین را اشتباه بفهمد. در ادامه به این دو نقص اشاره می گردد.

1: چین و حوزه جغرافیایی نفوذ جهانی آن

شاید یکی از اصلی ترین تفاوت های چین با اتحاد جماهیر شوروری که کارِ مهار آن از سوی غرب و به طور خاص آمریکا را به شدت سخت کرده، این نکته باشد که چین بر خلاف شوروی، صرفا در یک حوزه جغرافیایی مشخص، از نفوذ و قدرت تاثیرگذاری برخوردار نیست و اکنون در اقصی نقاط جهان می توان رگه های نفوذ این کشور را مشاهده کرد.

در واقع، چین در سال های اخیر به واسطه توسعه نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در کشورهای اقصی نقاط جهان، از حوزه و قلمرو پیرامونی‌اش پا را فراتر گذاشته و به معنای واقعی کلمه به یک ابرقدرت جهانی تبدیل شده است.

در عین حال، توسعه فعالیت های نیروی دریایی چین در اقصی نقاط جهان و گسترش نفوذ تجاری چین در بنادر مختلف جهان نیز تا حد زیادی ابزارهای در درسترس چین جهت مقابله با رویه های تهدید آمیز غرب علیه این کشور را متنوع و قدرتمند کرده است. از این رو، اینکه آمریکا همچنان با عینک سیاستش نسبت به شوروی به چین می نگرد، نقشی قابل توجه در درک اشتباه واشینگتن از معادله پکن بازی کرده و می کند.

2: چین و کنشگری در مرکز معادلات اقتصادی جهان

یکی دیگر از تفاوت های بنیادین و اساسی چین با اتجاد جماهیر شوروی این است که بر خلاف شوروی، چین نقشی قابل ملاحظه در عرصه تجارت و اقتصاد جهانی بازی می کند و آمریکا نمی تواند نسبت به این مساله بی‌اعتنا باشد. چه بسا که حتی خود اقتصاد آمریکا نیز شدیدا به وجود چین در عرصه معادلات اقتصاد جهانی نیاز دارد.

فراموش نکنیم که در دوره چهار ساله حضور ترامپ در قدرت، وی هرکاری در قالب “جنگ تجاری” با چین انجام داد تا موقعیت اقتصادی چین را تضعیف کند با این حال در پایان، اقدامات وی دستاوردهای ملموس چندانی را با خود به همراه نداشتند.

جدای از این ها، افزایش وزن و جایگاه چین در تجارت خارجی اغلب کشورهای جهان نیز موجب شده تا آن ها نتوانند به راحتی قید روابط اقتصادی عمیق خود با این کشور را بزنند و به دنباله‌روی از سیاست های خصمانه آمریکا علیه چین بپردازند.

نقش بی بدیل چین در بازار فناوری جهان و کنشگری موثر آن در بسیاری از بازارهای مالی، همه و همه گزینه برخورد و تقابل آمریکا و به طور کلی مجموعه قدرت های غربی با چین را به گزینه ای پرهزینه و خطرناک برای آن ها تبدیل کرده است.

حال در این فضا، اینطور به نظر می رسد که هنوز دولت بایدن متناسب با تفکرات سنتی خود در رابطه با رقبای بین المللی آمریکا اقدام به کنشگری می کند که این موضوع موجب درک اشتباه آن از چین به عنوان یک کنشگر موثر و مهم بین المللی شده است.

مطالب مرتبط

رئیس‌جمهور آمریکا دوباره چینی ها را عصبانی کرد/ درخواست بایدن از شی درباره ایران چه بود؟

علت بیش‌فعالی سیاست خارجی دولت بایدن در خاورمیانه چیست؟

شانس موفقیت ابتکار صلح بایدن در خاورمیانه چقدر است؟

وزیر خارجه ای که ناپدید شد!