معرفی انواع داروی ضد تهوع برای بیماری‌ها و شرایط مختلف
همه ما گاهی دچار حالت تهوع می شویم که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. این حالت می تواند تغذیه را دچار مشکل کند که برای رفع آن داروهایی تجویز شده است.
بازتاب- حالت تهوع از علائم شایعی است که به‌دلایل مختلف اتفاق می‌افتد. به همین دلیل، انواع داروی ضد تهوع برای کاهش استفراغ و حالت تهوع طراحی شده است. در این مطلب قصد داریم تا شما را با انواع داروی ضد تهوع آشنا کنیم.
علت حالت تهوع
حالت تهوع می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. یکی از نمونه‌های بارز ایجاد حالت تهوع در زمان بارداری است؛ که البته برای همه خانم‌ها به وجود نمی‌آید. ممکن است افراد به دلیل آلرژی به غذاهای خاص یا داروها ویا حالات به دلیل داشتن مسائل پزشکی، به حالت تهوع دچار شوند. در ادامه چند علت حالت تهوع را که متداول هستند، نام می‌بریم.
رفلاکس معده
افرادی که به بیماری رفلاکس معده دچار هستند ویا به دلیل مصرف برخی از غذاها دچار سوزش سردل می‌شوند، ممکن است به مراتب حالت تهوع را تجربه کنند. این مسئله به‌خصوص هنگامی که غذا از معده به مری باز می‌گردد و ایجاد سوزش می‌کند، ایجاد می‌شود.
وجود عفونت یا ویروس
چنانچه فردی دچار ویروس ویا باکتری خاصی شود که بر روی دستگاه گوارش و معده وی تأثیر بگذارد، ممکن است به حالت تهوع دچار شود. همچنین یک علت حالت تهوع مسمومیت غذایی است که ممکن است به دلیل وجود باکتری در غذا ایجاد شود؛ به همین دلیل این نوع از حالت تهوع باید حتماً توسط پزشک معاینه شود تا به‌صورت مزمن در نیاید.
عوارض دارویی
داروهای مختلف عوارض متفاوتی دارند که معمولاً روی بروشور آنها ویا روی جعبه ذکر می‌شود. حالت تهوع از خفیف‌ترین عوارض دارویی بسیاری از داروهاست که از آن جمله می‌توان به داروهای شیمی درمانی اشاره کرد. با وجود آن‌که حالت تهوع جزو عوارض خفیف محسوب می‌شود، اما برای فرد مصرف کننده دارو، می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. به همین دلیل برای کاهش این حالات می‌توان از روش‌‌های درمان سریع حالت تهوع و در صورت عدم رفع، از راهنمایی پزشک استفاده کرد.
ماشین گرفتگی یا دریازدگی
بسیاری از افراد هنگام قرار گرفتن در ماشین برای مسافت‌های طولانی، دچار ماشین گرفتگی می‌شوند که نتیجه آن ایجاد حالت تهوع است و یکی از رایج‌ترین علت حالت تهوع به شمار می‌رود. همچنین هنگام سوار شدن در قایق یا کشتی نیز ممکن است این حالت به فرد دست دهد و به همین دلیل به دنبال راه‌های کاهش تهوع باشد. حالت تهوع هنگام سوار شدن در ماشین ویا قرار گرفتن بر روی دریا، به دلیل عدم هماهنگی بین پیام‌های مغز با حواس پنج‌گانه است که می‌توان با تغییر وضعیت بدن، نگاه کردن به جاده ویا پیاده شدن از ماشین این مسئله را تا حدودی بهبود بخشید. هنگام قایق سواری یا بودن در کشتی نیز، می‌توان با استفاده از داروهای ضدتهوع، به کاهش تهوع کمک کرد.
تاثیر برخی غذاها
ممکن است افراد به مصرف برخی از غذاها آلرژی داشته باشند و به همین دلیل پس از مصرف آنها دچار حالت تهوع شوند. همچنین سنگین شدن معده در اثر پرخوری ویا مصرف بیش از حد غذاهای چرب و تند نیز ممکن است سبب تحریک حالت تهوع شود. این افراد باید دلیل این مسئله را پیدا کنند و برای رفع آن و همچنین پیشگیری از آن در وعده‌های دیگر اقدام نمایند.
بیماری‌های دستگاه گوارش
در کنار رفلاکس معده، برخی از بیماری‌های دستگاه گوارش نیز ممکن است سبب ایجاد حالت تهوع در افراد شود. همچنین ممکن است فرد به دلیل دردی که از این بیماری‌ها دارد، دچار حالت تهوع شود. یکی از انواع دردهایی که در خانم‌ها رایج است و اغلب ایجاد تهوع می‌نماید، درد دوران قاعدگی است. انواع بیماری‌های دستگاه گوارش که سبب ایجاد درد می‌شوند شامل پانکراتیت، سنگ کیسه صفرا و سنگ کلیه است. همچنین زخم معده که در حقیقت التهاب معده و پوشش مخاطی روده باریک است نیز می‌تواند پس از مصرف غذا سبب ایجاد سوزش و حالت تهوع شود.
سایر بیماری‌ها
عفونت گوش و سرگیجه‌ای که ناشی از حرکت دادن سریع سر است؛ همچنین حمله قلبی و انسداد روده، نارسایی کبد یا سرطان کبد، سردردهای میگرنی ویا مننژیت می‌توانند سایر بیماری‌ها و مشکلات پزشکی باشند که سبب حالت تهوع شوند.
بیشتر بخوانید
- خوردنی هایی که میکروب معده را از بین می برند
- مشکلات معده را با مصرف این ادویه درمان کنید
- دمنوش هایی برای رفع سردرد میگرنی
انواع داروی ضد تهوع
بعضی داروهای ضد تهوع برای کاربردها یا موارد خاص مؤثرترند. این داروها می‌توانند به‌صورت تجویزی و بدون نسخه استفاده شوند و بیش از یک مسیر را هدف قرار می‌دهند.
به طور کلی انواع داروی ضد تهوع در دسته بندی زیر تقسیم بندی می شود:
– آنتاگونیست های سرتونین
اندانسترون، گرانیسترون، پالونوسترون، تروپیسترون از انواع داروی ضد تهوع در دسته آنتاگونیست های سرتونین هستند. این داروها از جمله داروهایی هستند که برای استفراغ و حالت تهوع مربوط به شیمی درمانی و پرتو درمانی تجویز می شوند.
– دوپامین
آنتاگونیست های دوپامین نوعی داروی ضد تهوع هستند. از جمله آن ها می توان به بنزامید، متوکلوپرامید، بنزیمیدازول، دومپریدون، فنوتیازین، پروکلرپرازین، کلرپرومازین، بوتیروفنون، دروپریدول، هالوپریدول، داروهای ضد روان پریشی غیر معمول نظیر اولانزاپین اشاره کرد.
آنتاگونیست های دوپامین اگر در دوز بالا تجویز و مصرف شوند، می توانند روی سایر گیرنده ها هم اثر بگذارند؛ این اثر گذاری به صورت مسدود کردن گیرنده های سرتونین، هیستامین، آدرنرژیک و موسکارینی دیده می شود.
لازم به ذکر است که داروی ضد تهوع متوکلوپرامید تزریقی یک داروی مراقبت تسکینی است و برای کاهش درد تجویز می شود.
– هیستامین
دوکسیلامین، سیکلیزین، فنیرامین، پرومتازین تعدادی از انواع داروی ضد تهوع مربوط به دسته آنتی هیستامین ها هستند. نحوه عملکرد این داروها به صورت مسدود کردن گیرنده (H1) تعریف شده است. همگی این داروها گیرنده های موسکارینی را مهار می کنند.
لازم به ذکر است که پرومتازین گیرنده دوپامین را هم مهار می کند.
آنتی‌کولینرژیک ها
هیوسین را می توان نوعی داروی ضد تهوع آنتی کولینرژیک دانست. این دسته از داروها، با مسدود کردن گیرنده های موسکارینی در هسته دهلیزی، مراکز تهوع و مراکز بالاتر مغز باعث از بین رفتن حالت تهوع و استفراغ خواهند شد. البته این دارو برای اسهال نیز تجویز می شود. لازم به ذکر است که هیوسین تزریقی داروی مراقبت تسکینی بوده و برای رفع دردهای ناشی از بیماری های روده ای تجویز می شود.
– سیستم های نوروکینین
اپرپیتانت، فوس‌آپرپیتانت، نتوپیتانت، ترکیب نتوپیتانت و پالونوسترون را از جمله داروهای این دسته می دانند. نحوه عملکرد آن ها به صورت مهار گیرنده های نوروکینین نوع ۱ در مرکز و حاشیه دستگاه عصبی تعریف شده است.
این دسته از داروها برای استفراغ و حالت تهوع مربوط به شیمی درمانی تجویز می شوند.
– کورتیکواستروئید
دگزامتازون یک کورتیکواستروئید است. این داروی با مهار مرکزی سنتز پروستوگلاندین و ترشح اِنسفالین حالت تهوع و استفراغ را رفع می کند.
این دارو زمانی که با آنتاگونیست (HT3-5) ترکیب شود غلظت سرتونین در روده را کاهش داده و حساسیت این نوع گیرنده را به آنتاگونیست بیشتر می کند.
– بنزودیازپین
لورازپام در دسته بنزودیازپین ها قرار می گیرد. نحوه عملکرد این دسته دارویی به صورت زیر شرح داده شده است:
– فعالیت آگونیست در گیرنده (GABA A)
– نژیولیز را فراهم می کند
– فعالیت در منطقه تحریک کننده گیرنده شیمیایی برای سرکوب فعالیت دوپامین
– کانابینوئیدها
از جمله داروهای این دسته می توان به تتراهیدروکانابینول، نابیلون، درونابینول، نابیکسیمول اشاره کرد. نحوه عملکرد این دسته دارویی به شرح زیر است:
فعال‌کردن گیرنده های کانابینوئید (CB1) در دستگاه عصبی مرکزی و محیطی برای تعدیل رهایش نوروترنسمیترها
عوارض جانبی داروهای ضد تهوع
هر دارویی ممکن است عوارض جانبی خاصی داشته باشد و داروهای ضد تهوع هم از این موضوع مستثنی نیستند. در ادامه به چند مورد از عوارض جانبی داروهای ضد تهوع اشاره شده است:
افزایش فاصله کیو. تی (QT) قلب
بعضی از داروها مثل اندانسترون و گرانیسترون می‌توانند با توجه به دوز مصرفی این فاصله را افزایش دهند. اما بعضی داروها مثل پالونوسترون و تروپیسترون در فاصله QT اثری ندارند.
علائم اکستراپیرامیدال
بعضی داروها می‌توانند احتمال علائم اکستراپیرامیدال مثل اختلال کشیدگی عضلانی (دیستونی)، بی‌قراری حرکتی (آکاتژیا) و پارکینسون را به همراه داشته باشد.
خواب‌آلودگی
آنتاگونیست‌های دوپامین معمولا با خواب‌آلودگی همراه هستند. هرچند این اتفاق در بعضی شرایط به‌عنوان داروی آرام‌بخش مفید است، اما ممکن است به‌عنوان داروی ضد تهوع چندان مناسب نباشد.
اثرات آنتی‌کولینرژیک
بعضی داروهای ضد تهوع اثراتی مثل گیجی، هذیان، توهم، اختلال بینایی، احتباس ادرار، یبوست و تاکی‌کاردی را به همراه دارند. این عوارض جانبی در افراد مسن می‌تواند احتمال اختلال شناختی، از حال رفتن و مرگ را افزایش دهد. آنتاگونیست‌های دوپامین، آنتی‌هیستامین‌ها و هیوسین اثرات آنتی‌کولینرژیک دارند.
یبوست
بهتر است افرادی که احتمال یبوست در آنها بالا است به‌جای آنتاگونیست‌های سرتونین و آنتی‌کولینرژیک از آنتاگونیست دوپامین استفاده کنند.
