فیلمسازان برای برخورد باموانع باید باج بدهند و بگیرند
فریدون جیرانی در کارگاه تجربه های شخصی از ایده تا اجرا که چهارشنبه یکم شهریور در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد، اظهار کرد: از حضور در میان جوانان همیشه می آموزم و لذت می برم. نسل ما باید بین جوانان باشد تا از زمانه عقب نماند. به همین دلیل در کلاس های مختلف فیلمنامه نویسی و کارگردانی تدریس می کنم تا با جوانان در ارتباط باشم.
وی افزود: در سینمای ایران کانال مهمی به نام شورای پروانه ساخت وجود دارد که باید از آن عبور کرد. این شورا متشکل از ۷ نفر مجوز ساخت فیلم را صادر می کند. این شورا اگرچه همیشه وجود داشته اما در دولت های مختلف تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است و سخت گیری های آن کم و زیاد شده است. در دوران کنونی اعتدال هم سخت گیری وجود دارد و هم نه. از این رو ایده در ابتدا باید نظرات شورای پروانه ساخت را اعمال کند. هنوز هم کسی قبول نکرده شورای پروانه ساخت حذف شود و اعتماد صورت گیرد. کمااینکه فیلم ها در نبود این شورا بیشتر امکان توقیف شدن دارند. البته فکر می کنم در نهایت شورای نمایش تنها باقی خواهد ماند.
جیرانی با اشاره به تعریفی از ایده، گفت: ایده تم یک اثر است و بعد از بررسی آن شیوه پرداختن به ایده در شورای پروانه ساخت بررسی می شود. از این رو کاربرد عبارت سینمای مستقل در ایران معنایی ندارد. این واژه در سینمای آمریکا توسط کارگردانانی استفاده شد که نمی خواستند نظرات نظام سرمایه داری را در آثار خود اعمال کنند.
کارگردان «پارک وی» در پاسخ به پرسش یکی از دانشجویان مبنی بر این که آیا موانعی برای حضور جوانان در عرصه فیلمسازی و ترجیح روابط بر ضوابط وجود ندارد، گفت: جوانان نباید با این سوالات ذهن شان را مشغول کنند. دانشجویان از هر رشته ای می توانند فیلم خوب بسازند، نسل جوان نباید بترسد و وارد هنر شود.
جیرانی اظهار کرد: امروزه فیلمسازی برای جوانان ساده تر شده است و جوانی مثل سعید روستایی بعد از ساخت فیلم کوتاه، فیلم خوبی مثل «ابد و یک روز» می سازد. به نظرم فیلم، موسیقی، تئاتر و ترانه خوب با وجود هر مانعی دیده و شنیده می شود و راه خود را باز می کند.
کارگردان فیلم «خفگی»، گفت: متاسفانه مشکل امروز سینما نداشتن فیلمنامه های خوب است. نسل جوان باید از نوشتن شروع کند. نسل امروز دسترسی خوبی به اطلاعات دارد. در فیلمنامه نویسی جهان بینی نسبت به پیرامون اهمیت بسیار دارد، سینما درباره انسان است و جهان بینی نسبت به انسان مهم ترین نکته در فیلمنامه نوشتن است. ایده خوب تحول انسان را از ارزش به ضد ارزش یا برعکس تبدیل می کند. همه فیلم های خوب ایده تحول شخصیت اصلی دارند. تحول همان تغییر جهان بینی نسبت به انسان است. البته در ایران فیلمسازی تابع شرایط اجتماعی نیز هست.
وی درباره روند اقتباس در ایده پردازی، گفت: اقتباس گاهی مترادف با دزدی است اما گاهی واقعی است و در حال حاضر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شدت از فیلمنامه های اقتباسی استقبال می کند. در این شرایط حق مولف کاملا رعایت می شود.
جیرانی درباره انواع فیلمنامه نویسی، عنوان کرد: در حال حاضر سه نوع فیلمنامه نویسی کهن الگویی، ضد پیرنگ و خرده پیرنگ رایج است. زنده یاد کیارستمی از جمله فیلمسازانی است که از ضدپیرنگ استفاده می کند. خرده پیرنگ نیز با فیلم های موج نو راه افتاد و بعدها به آمریکا نفوذ کرد. در سینمای ایران متاسفانه ایده ها عمیق نمی شوند.
بخش دوم کارگاه تجربه های شخصی از ایده تا اجرا به پرسش و پاسخ فریدون جیرانی مدرس کارگاه با دانشجویان حاضر اختصاص یافت.
کارگردان فیلم «قرمز» درباره سبک های فیلمسازی در ایران، گفت: در سینمای ایران کمتر می توان به فیلمسازان جدید سبک فیلمسازی نسبت داد زیرا نسل جوان درگیر تغییرات جدید است. همچنین من از به کار بردن فیلمساز دولتی پرهیز می کنم.
وی درباره ضد پیرنگ در فیلمنامه نویسی، گفت: ضد پیرنگ توالی ندارد. قهرمان خاصی با ویژگی فعلیت و اساسا داستان خاصی ندارد، زمان و مکان در آن می شکند. این فیلم ها غالبا شخصی و خصوصی هستند.
این فیلمساز درباره تفاوت فیلمنامه و نمایشنامه نویسی بیان کرد: در حال حاضر این تفاوت کمرنگ تر شده است اما در گذشته در نمایشنامه وحدت زمان و مکان وجود داشت. امروز زمان و مکان در تئاتر شکسته شده است. دکور به معنای سابق سنگین نیست. تئاتر و سینما در بازی ها نیز به یکدیگر نزدیک شده اند. با این وجود در تئاتر همچنان توالی اجرا وجود دارد و باید در دو ساعت میزانسن ها به ترتیب ارائه شوند.
وی درباره چگونگی همکاری با نابازیگران در ساخت فیلم گفت: همه نابازیگران سناریو را می خوانند اما نقش کارگردان در نحوه هدایت آن ها بسیار مهم است.
جیرانی درباره مراحل تولید فیلم در ایران بیان کرد: مرحله پروداکشن در ایران معمولا با انتخاب بازیگر آغاز می شود و اینطور است که بازیگران چهره حتما در کار حضور داشته باشند. بعد از آن لوکیشن ها بررسی و انتخاب می شوند. عکس هایی از بازیگران با گریم های مختلف در دسترس قرار گرفته که به کارگردان می گوید چهره بازیگر بر اساس نقش درست است یا نه. همچنین قاعده فیلمسازی در ایران نیز استوری بورد نیست. زیرا سینمای استوری بورد سینمای صنعتی و به قاعده است که زمان برای آن مهم است و در زمان دقیق پیش می رود.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر راهکارهای بهبود وضعیت بازار عرضه فیلم بیان کرد: متاسفانه در خارج از ایران فیلم های ما بازار عرضه ندارند اگرچه در سال های اخیر با اکران بعضی از آثار ایرانی وضعیت بهبود یافته است اما فراهم کردن شرایط بازار عرضه برای جوانان ایده بسیار خوبی است که می توان به آن پرداخت.
کارگردان سریال «مرگ تدریجی یک رویا» درباره محدودیت ها و موانع در فیلمسازی، گفت: به نظرم باید از شرایط گذر کرد. فیلمسازان امروز دریافته اند برای برخورد با موانع باید باج بدهند و باج بگیرند و از این موانع نه تنها نباید ترسیدکه نباید ذهن را به آن مشغول و سانسور کرد. نه به این معنا که می توان مثل اروپاییان فیلمنامه نوشت. اما حفظ اعتماد به نفس هم ترین اصل فیلمسازی است.
