خط و نشان آمریکا برای چین و امارات
هشدار آمریکا برای توقف پروژه چین در بندر خلیفه امارات، نشانه‌ای جدید از نگرانی‌های واشنگتن نسبت به روابط رو به افزایش پکن و ابوظبی است.
روز شنبه روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در گزارشی جنجالی از اجرای پروژه‌ای محرمانه توسط چینی‌ها در بندر خلیفه (واقع در ۵۰ کیلومتری ابوظبی) خبر داد. براساس این گزارش که با استناد به تصاویر ماهواره‌ای و همچنین نقل‌قول‌هایی از مقامات امنیتی آمریکا تنظیم شده، شرکت چینی COSCO از ابتدای سال میلادی جاری یک سری تاسیسات را در یکی از ترمینال‌های کانتینری بندر خلیفه بنا کرده که برای مقاصد نظامی و اطلاعاتی از آنها استفاده می‌شود. این خبر به فاصله کوتاهی از سوی سایر رسانه‌های مطرح آمریکا تأیید شد و در نهایت، شبکه سی‌ان‌ان روز گذشته از توقف این پروژه محرمانه با فشار دولت بایدن و دستور ولیعهد ابوظبی خبر داد. به نوشته وال‌استریت ژورنال، رایزنی‌های محرمانه آمریکایی‌ها با امارات برای توقف این پروژه چندین‌ماه به طول انجامیده؛ تا جایی که برخی نمایندگان کنگره، این کشور عربی را به لغو قرارداد فروش جنگنده‌های اف-۳۵و برخی تجهیزات نظامی پیشرفته دیگر همچون پهپاد تهدید کرده‌اند. برای درک میزان حساسیت این پروژه کافی است بدانیم تاسیسات نظامی ساخته شده توسط چین در بندر خلیفه، کمتر از ۳۲ کیلومتر با یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در امارات فاصله دارد؛ پایگاهی که میزبان هزاران سرباز ارتش آمریکا و برخی تجهیزات نظامی این کشور است.
براساس اسناد منتشر شده، شرکت COSCO چین در سال ۲۰۱۹ قراردادی را به‌منظور توسعه بندر خلیفه با دولت امارات به امضا می‌رساند. اگرچه این قرارداد صرفا شامل ابعاد تجاری بوده، اما سازمان اطلاعات خارجی آمریکا به‌تدریج متوجه رفت‌وآمد کشتی‌هایی از چین به داخل این بندر می‌شود که به‌رغم ظاهر تجاری، برای مقاصد اطلاعاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مسئله به مقدمه‌ای برای رصد بلندمدت فعالیت‌های چین در داخل این بندر از طریق تصاویر ماهواره‌ای و همچنین منابع اطلاعاتی محلی و در نهایت درخواست از رهبران امارات برای توقف این پروژه نیمه‌کاره تبدیل می‌شود. این درخواست مستقیما توسط جو بایدن خطاب به ولیعهد ابوظبی، محمد بن زاید مطرح شده و او نیز در مقابل گفته است: پیام شما را به‌طور کامل متوجه شدم. پیش از این نیز آمریکا نگرانی‌های مشابهی را نسبت به حضور پیمانکاران چینی در اسرائیل ابراز کرده بود.
جان بولتون، مشاور وقت امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا در جریان سفر به سرزمین‌های اشغالی، از کنترل بندر حیفا توسط شرکت‌های چینی به‌دلیل نزدیکی آن به پایگاه‌های نظامی آمریکا در شرق دریای مدیترانه ابراز نارضایتی کرده بود. البته قرارداد اداره و توسعه بندر حیفا میان چین و رژیم صهیونیستی مطابق شروط تعیین شده پیش رفت و زودتر از موعد متوقف نشد.انتشار این گزارش و تأیید خبر توقف پروژه چین در بندر خلیفه، بار دیگر جنجال‌ها بر سر روابط آمریکا و امارات را زنده کرده؛ روابطی که طی ۱۰ سال اخیر برای نخستین‌بار شاهد برخی چالش‌های مرتبط با سیاست خارجی ابوظبی بوده است. سی‌ان‌ان با اشاره به این موضوع گزارش می‌دهد: بخشی از مقامات دولت بایدن با دیده تردید، مواضع سران امارات درباره روابط این کشور با چین را ارزیابی می‌کنند و اعتماد سابق میان طرفین از بین رفته است. با وجود این یوسف العتبیه، سفیر مشهور امارات در واشنگتن که به‌عنوان مهندس لابی‌های خارجی کشورش شناخته می‌شود، روز گذشته در واکنش به این جنجال‌ها گفت: امارات هیچ قراردادی برای ساخت تاسیسات نظامی، امنیتی یا هرگونه ساخت‌وساز غیرتجاری با طرف چینی منعقد نکرده است.
امارات در انتظار دوران پساآمریکا
ماجرای روابط گرم امارات با رقبای شرقی آمریکا از مدت‌ها قبل به یکی از موضوعات جنجالی در محافل سیاسی واشنگتن تبدیل شده است. این حساسیت به‌طور ویژه طی سال‌های اخیر، همزمان با تشدید تقابل آمریکا و چین رو به افزایش است. ابوظبی از سال ۲۰۱۰ تاکنون تلاش کرده به اصلی‌ترین پایگاه چین در خلیج‌فارس تبدیل شود. نشانه‌های این تلاش را به‌خوبی می‌توان در سرمایه‌گذاری چین برای توسعه شبکه ارتباطات ۵G در امارات، فروش خط تولید واکسن سینوفارم و… مشاهده کرد. انور قرقاش، وزیر مشاور پیشین در سیاست خارجی امارات و یکی از مهم‌ترین چهره‌های بین‌المللی این کشور سال گذشته در واکنش به این حساسیت‌ها گفت: منافع اقتصادی و امنیتی، قطب‌نمای سیاست خارجی امارات است. از دید ما، شکل‌گیری جنگ سرد میان آمریکا و چین به ضرر تمام جهان است. او ضمن تأکید بر روابط استراتژیک کشورش با آمریکا گفت: تمایل نداریم در این تقابل، علیه هیچ‌کدام از ۲ کشور وارد عمل شده و توازن سازنده سال‌های پیشین را برهم بزنیم.
تلاش مقامات اماراتی برای بیان مواضع بی‌طرفانه نسبت به نبرد آمریکا و چین در حالی است که نمی‌توان به‌سادگی از تمایل این کشور برای توسعه روابطش با چین چشم پوشید.
عبدالخالق عبدالله، استاد علوم‌سیاسی دانشگاه امارات و مشاور پیشین ولیعهد ابوظبی در این‌باره می‌گوید: تحولات سال‌های اخیر، مخصوصا ناکامی آمریکا در بحران سوریه، توافق هسته‌ای ایران، خروج آمریکا از افغانستان و… باعث شده اعتماد کشورهای عربی خلیج‌فارس به واشنگتن کاهش یابد. این استاد دانشگاه می‌گوید: خلأ آمریکا در منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس توسط قدرت‌های جدیدی همچون چین و روسیه پر می‌شود؛ بنابراین توسعه روابط با قدرت‌های شرقی به ضرورتی غیرقابل انکار در سیاست خارجی کشورهای عربی تبدیل شده است.
همکاری‌های نظامی چین و امارات
امارات در جریان توسعه روابط خود با قدرت‌های شرقی همواره تلاش داشته از خطوط قرمز واشنگتن فاصله بگیرد. بر این اساس، مهم‌ترین محور روابط امارات با چین، اقتصاد و مبادلات تجاری بوده است. با این حال، پای سلاح و تجهیزات نظامی نیز به‌تدریج به روابط حساسیت‌برانگیز پکن با ابوظبی باز شده؛ اگرچه در مقیاسی بسیار محدود. امارات از سال ۲۰۱۷ با توجه به استراتژی خود مبنی بر متنوع ساختن منابع خرید سلاح، به یکی از مشتریان تسلیحاتی چین تبدیل شده است. مهم‌ترین این تسلیحات، پهپادهای هجومی است که تاکنون در جنگ‌های لیبی و یمن به‌طور محدود مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر این، موشک‌های ضدتانک و راکت‌های با برد کوتاه نیز در فهرست خریدهای امارات از چین دیده می‌شود. پیش‌بینی می‌شد با ادامه حضور ترامپ در قدرت، روند خریدهای تسلیحاتی امارات از چین توسعه یابد، اما به‌نظر می‌رسد این فرآیند با بازگشت دمکرات‌ها به کاخ‌سفید دست‌کم به‌طور موقت متوقف شده است.
همشهری
