نجات ۱۰۰۰ جوجه فلامینگو در پارک ملی «بختگان»

فلامینگو‌ها با تصور اینکه دریاچه بختگان آب دارد، بهار امسال در سواحل بختگان فرود آمدند و شروع به لانه‌سازی و تخمگذاری کردند اما با افزایش دمای هوا همین اندک آب موجود در دریاچه نیز تبخیر و موجب شد تا جوجه فلامینگوها در میانه شوره‌زار گرفتار شده و …

به گزارش  پویا؛ با گذشت نزدیک به 10 سال از تراژدی مرگ 3000 جوجه فلامینگو در میان شوره‌زارهای دریاچه بختگان در مرداد 86 و در حالی که اهالی روستای «بستروم» در این سال موفق شده بودند ده‌ها فلامینگو را از خطر مرگ نجات دهند، در چند روز گذشته بار دیگر اهالی این روستا حماسه آفریدند و این بار قبل از آنکه تعداد بیشتری جوجه فلامینگو در بستر خشک دریاچه گرفتار شوند با همکاری مأموران محیط زیست موفق شدند حدود یک هزار جوجه فلامینگو تازه متولد شده را از خطر مرگ نجات دهند.

دریاچه بختگان که دومین دریاچه بزرگ داخلی ایران بعد از ارومیه به شمار می‌رود اکنون نزدیک به 14 سال است که به دلیل سوء‌مدیریت در بخش منابع آب، سدسازی‌های بی‌رویه در بالادست رودخانه کر و سیوند و برداشت بی‌رویه آب از چاه‌های حوضه آبریز توسط کشاورزان همچون بسیاری از تالاب‌های این استان خشک و به ورطه نابودی کشیده شده و با‌وجود مصوبات متعدد دولت یازدهم برای تخصیص حقابه تالاب‌ها،همچنان محروم از حقابه‌های شرکت آب منطقه‌ای استان فارس است.

با این حال بارندگی‌های نسبتاً خوب چند ماه گذشته باعث شد تا این پهنه آبی همچون سال 86 بار دیگر به‌طور موقت آبگیری شود؛ آبگیری بختگان و دیگر تالاب‌های استان فارس در چند ماه گذشته اگر چه موجب شادی برخی طبیعت‌دوستان شد اما سرانجام بار دیگر به قتلگاه پرندگان مهاجر بدل شد.

بسیاری از فلامینگو‌ها با تصور اینکه دریاچه آب دارد در نیمه بهار سال‌ جاری در سواحل شرقی بختگان فرود آمدند و شروع به لانه‌سازی و تخمگذاری کردند اما با گذشت زمان و افزایش دمای هوا همین اندک آب موجود در دریاچه نیز تبخیر و موجب شد تا ده‌ها جوجه فلامینگو در میانه شوره‌زار گرفتار شده و از بین بروند.

سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس در این باره به «ایران» می‌گوید: ما مرتباً منطقه را تحت نظارت و پایش داشتیم تا اینکه چند هفته پیش مأموران محیط زیست گزارش دادند که جوجه فلامینگوها به دلیل غلظت بالای نمک گرفتار شده و در حال جان باختن هستند بنابراین پیشنهاد شد که همچون سال 86 داخل شوره زارها برویم و جوجه‌ها را بیرون کشیده و بعد از شست‌و‌شو در بخش‌های غربی دریاچه یا دریاچه طشک که هنوز مقداری آب دارد رها کنیم اما این پرسش مطرح بود که اگر جوجه‌ها را از محل اصلی خارج کنیم شاید والدین‌شان دیگر سراغ‌شان نیایند و از گرسنگی تلف شوند و احتمال آسیب دیدگی و تکرار تجربه سال‌های قبل هم بود بنابراین به این نتیجه رسیدیم که در محوطه اطراف لانه فلامینگوها کانال‌هایی حفر کنیم.

نبی‌الله مرادی افزود: قرار شد از یکی از چاه‌های کشاورزی روستای اطراف، آب خریداری کرده و به اینجا بیاوریم و این آب را با لوله به داخل کانال بریزیم یعنی با این کار می‌خواستیم یک فرصت از طبیعت بگیریم تا جوجه‌ها را در همین منطقه حفظ کنیم تا بعد از 20 تا 30 روز که قدرت پرواز پیدا می‌کنند خودشان بتوانند از منطقه خارج شوند اما بعد دیدیم تعداد زیادی از خود مردم روستای بستروم اعلام آمادگی کردند که داوطلبانه به ما کمک کنند تا کانال‌ها را حفر کنیم.

این مقام خاطرنشان کرد: نشست‌هایی با حضور کارشناسان و محیطبانان و مردم روستا برگزار شد و نهایتاً عملیات اجرایی شروع شد و حدود 40 تا 50 نفر از اهالی روستا نزدیک به دو هفته به ما کمک کردند و چون روزها هوا بسیار گرم بود و امکان کار وجود نداشت، شب‌ها به دریاچه می‌آمدند و با بیل و ادوات سبک دستی اقدام به گودبرداری در کف دریاچه می‌کردند؛ بتدریج که کانال‌ها حفر شد با توجه به اینکه بافت اسفنجی خاک تالاب مقداری ذخیره آب داشت این کانال‌ها حالت زهکش پیدا کرد و باعث شد تا بعد از حفر کانال آب داخل آنها جمع شود.

او افزود: این آب باعث می‌شود تا جوجه‌ها بتوانند سرشان را در آب کنند و خود را در آن شست‌و‌شو دهند در غیر این صورت نمک لابلای بال‌های آنها و در منقار آنها جمع شده و باعث می‌شود که مجرای تنفسی و گوارشی آنها مسدود شود و دیگر نتوانند حرکت کنند و از بین بروند.

مرادی درباره تغذیه جوجه‌ها گفت: فلامینگوهای مادر در سمت دیگر دریاچه که هنوز مقداری آب در آنجا وجود دارد، تغذیه می‌کنند و بعد به سمت شرق آمده و جوجه‌ها را تغذیه می‌کنند؛ به گفته او «تاکنون بین 40 تا 50 جوجه تلف شده‌اند اما بیش از هزار جوجه فلامینگو با تلاش دو هفته‌ای اهالی روستای بستروم و محیط‌بانان نجات یافته‌اند.»

اهالی روستای بستروم در سال 86 نیز موفق شده بودند در یک کار گروهی و با مشارکت تشکل‌های زیست محیطی و محیط‌بانان استان فارس ده‌ها جوجه فلامینگو را که در میان شوره‌زارهای بختگان به دام افتاده بودند از مرگ نجات دهند و به همین دلیل سازمان محیط زیست در مراسم روز جهانی تالاب همان سال همزمان با اهدای جایزه قهرمان تالاب به دوستداران محیط زیست نقده، از اهالی این روستا در نی‌ریز فارس نیز به‌عنوان جامعه محلی همیار محیط زیست تجلیل وقدردانی کرد.

دریاچه بختگان در فاصله 250 کیلومتری جنوب شرق شیراز در استان فارس و در شهرستان نی‌ریز قرار دارد که از سال 1348 در جرگه مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفته است اما سال‌هاست همچون 15 تالاب دیگر استان فارس با خشکیدگی کامل دست و پنجه نرم می‌کند.

این تالاب که زمانی یکی از بهترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر و کلونی‌های چند 10 هزار تایی فلامینگوها بود اکنون چند سالی است که با بارش باران‌های فصلی به‌طور موقت احیا شده و به قتلگاه پرندگان مهاجر در تابستان تبدیل می‌شود.

مدیرکل محیط زیست استان فارس درباره چرایی عدم تخصیص حقابه تالاب بختگان می‌گوید: مشکل این است که حتی سد درودزن هم دیگر آب چندانی ندارد و سیوند و ملاصدرا هم وضعیتی بدتر از درودزن دارند با این حال حتی اگر آبی هم رهاسازی شود این آب به‌دلیل برداشت غیر‌مجاز مردم و کشاورزان در مسیر رودخانه کر هرگز به تالاب نخواهد رسید. بنابراین آب منطقه‌ای قول داده که در فصل بعدی و همزمان با بارش باران میزان محدودی آب به عنوان حقابه رهاسازی کند که بتوانیم امیدوار باشیم به دریاچه می‌رسد اما در سایر فصول دیگر امیدی نیست.

او افزود: متأسفانه بلایی که امروز بر سر تالاب‌های استان فارس آمده نتیجه اقدامات گذشتگان در دهه 60 و 70 است که چنین تقاضایی را برای مردم به صورت کارشناسی نشده ایجاد کردند و امروز دامنه تخریب و ابعاد فاجعه اینقدر زیاد است که دیگر معلوم نیست بتوان تالاب‌های استان را به وضعیت قبل بازگرداند.