مالیات بر عایدی سرمایه و تهدیدهایی که برای اقتصاد کشور دارد/آیا بسترهای لازم برای اجرای مالیات بر عایدی سرمایه فراهم است؟

سرانجام پس از ماه ها کش و قوس، هفته گذشته نمایندگان مجلس کلیات طرح مالیات بر عایدی سرمایه را تصویب کردند تا از این پس اگر فردی طلا، ارز، مسکن و خودرو خریداری و سپس اقدام به فروش آن کرد، براساس مدت تملک و از محل سود این معامله، بخشی را به عنوان مالیات پرداخت کند.

«بازتاب»؛ زهره علامی- تیر ماه سال گذشته طرح مالیات بر عایدی سرمایه با هدف حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مولد، کاهش نوسانات بازارهای دارایی و جلوگیری از افزایش قیمت ناگهانی این بازارها در دستور کار نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و حالا پس از گذشت 11 ماه تصویب شده و به گفته معاون فنی و حقوقی سازمان امور مالیاتی قرار است این قانون طی 2 سال آینده به صورت کامل اجرایی شود.

براساس قانون مالیات بر عایدی سرمایه، مازاد ارزش دارایی در زمان انتقال آن نسبت ارزش تملکش، عایدی سرمایه محسوب و هر نوع نقل و انتقال املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل، انواع وسایل نقلیه موتوری زمینی، طلا، شمش طلا، طلای آب شده و … در کلیه مناطق کشور از جمله مناطق آزاد تجاری اقتصادی و ویژه اقتصادی مشمول مالیات می‌شود.

نگاه موافقان و مخالفان

این طرح در همان آغاز کار با مخالفت هایی از سوی کارشناسان و فعالان بخش خصوصی همراه شد و حتی روسای اتاق‌های بازرگانی، تعاون و اصناف ایران نامه‌ای را به رئیس مجلس ارسال کردند و خواستار بررسی بیشتر این طرح شدند به گفته آنها با توجه به شکنندگی کنونی اقتصاد و بدون سنجیدن تمام جوانب ، اجرای مالیات بر عایدی سرمایه، مشکلات زیادی را به همراه دارد.

مخالفان نسبت به فراهم نبودن زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه، دور شدن کشور از تحقق اهدافي همچون تثبيت و تنظيم‌گري در اقتصاد هشدار می دادند و معتقد بودند که این طرح نوعی درآمدزایی براي دولت است.

مثلا عباس علوی راد، اقتصاددان معتقد است اگر بی‌ثباتی محیط اقتصاد کلان حل نشود، طرح مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت تاثیرگذار باشد.

همچنین رئیس مرکز پژوهش‌های اتا‌ق ایران می گوید: در شرایطی که محیط کسب‌وکار در کشور به‌شدت نامساعد است و هزینه مبادله برای فعالیت‌های مولد بسیار بالاست، نمی‌توان انتظار داشت اخذ مالیات بر عایدی سرمایه، منجر به سوق یافتن سرمایه‌ها به بخش حقیقی اقتصاد شود.

اما از سوی دیگر موافقان دریافت مالیات بر عایدی سرمایه می گویند که این طرح نسبت به طرح‌هایی که در مجلس نهم و دهم مطرح شده بود از جامعیت بیشتری برخوردار است و می تواند عامل موثری در افزایش فعالیت‌های تولیدی، کاهش فاصله طبقاتی و مهار نوسانات قیمتی در حوزه مسکن، خودرو، ارز و طلا باشد.

مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است طرح مالیات بر عایدی سرمایه تلاش می‌کند با سوداگرایی‌های بازارهای مختلف همچون ملک، خودرو، ارز، طلا و… مبارزه کند و باید آن را نوعی مالیات بر سوداگری دانست.

جعفر قادری نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی هم می گوید: طرح مالیات بر عایدی سرمایه کمک می‌کند افراد منابعشان را به سمت بورس سوق دهند بدین ترتیب هم به اقتصاد کشور کمک شده و هم بورس با محدودیت منابع و نقدینگی مواجه نمی‌شود.

او ادامه می دهد: باید به نتایج حاصل از اجرای این مصوبه خوش‌بین بود چون این ابزارها و قوانین در کشورهای دیگر نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد و منطق آن هم روشن است.

در این میان نگاهی به موضع گیری های مثبت و منفی نسبت به اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه نشان می دهد که این طرح در کنار مزایایی همچون هدایت سرمایه‌ها به بازارهای مولد، مقابله با سوداگری در بازارهای اقتصادی و … در شرایطی می تواند موثر واقع شود که فضا و ساختار اقتصادی کشور نرمال باشد، به عبارتی اجرای موفق این طرح در گروی اصلاح سیاست ها و ساختارهای کلان اقتصادی است.

ضمن اینکه براساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران درباره طرح مالیات برعایدی سرمایه منتشر کرده، در فضای کنونی بین‌المللی یک کشور نمی‌تواند بدون توجه به وضعیت اقتصادی کشورهای همسایه، سیاست‌های اقتصادی طراحی و اجرا کند.

نتایج این گزارش نشان می دهد در شرایطی که کشورهایی مانند ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مشغول جذب سرمایه هستند، تصویب این‌گونه قوانین می‌تواند به خروج بیشتر سرمایه از کشور منجر شود.

یعنی اگر بی‌ثباتی های اقتصاد کلان حل نشود و شرایط حاکم بر فضای بین المللی هم در نظر گرفته نشود، طرح مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت تاثیرگذار باشد.