مهر تأیید عبدالناصر همتی بر پول های فشاری که به جامعه تزریق شد/ چرا رئیس جمهور استقراض دولت از بانک مرکزی را کتمان می کرد؟

رییس کل بانک مرکزی در تازه ترین اظهاراتش در برنامه نگار صدا و سیما اعلام کرد که در سال های 98 و 99، بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمدهای تسعیر صندوق توسعه ملی یا همان چاپ پول تأمین شده است.

«بازتاب»؛ زهره علامی- چند روز پیش عبدالناصر همتی که مهمان یکی از برنامه های تلویزیونی شده بود، اظهار کرد که دولت از بانک مرکزی استقراض کرده و این درحالی است است که حسن روحانی، رییس جمهوری طی سال های گذشته بارها با قاطعیت بیان کرده که این دولت هرگز برای اداره کشور به دنبال استقراض از بانک مرکزی نبوده است.

مثلا دی ماه سال گذشته، روحانی در سخنانی اعلام کرد که در دولت تدبیر و امید، اوراق دولتی جایگزین پول نقد شده و ریالی هم از بانک مرکزی استقراض نشده است، او همچنین با انتقاد از عدم پوشش این گونه اخبار مثبت درباره دولت، گفت: از این مسائل کمتر صحبت می‌شود، اینکه ما استقراضی از بانک مرکزی نمی‌کنیم و نکردیم.

البته رییس کل بانک مرکزی در جدیدترین مصاحبه اش به صورت غیر مستقیم رو در روی رییس جمهوری قرار گرفت وگفت که باید با مردم شفاف باشیم چون طی دو سال گذشته بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمدهای تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شده که به زبان ساده‌تر به معنای چاپ پول است.

او ادامه داد: نتیجه چاپ پول، تورم است اما در بانک مرکزی با توجه به کسری‌های بودجه کاری غیر از این نمی‌توانستیم انجام دهیم.

اگرچه طی دو سه سال اخیر بحث استقراض دولت از بانک مرکزی پررنگ شده اما در سال 96 موجی از سوی کارشناسان مسایل اقتصادی ایجاد شد که نشان می داد، دولت از یک بانک دیگری استقراض می کند و از طریق غیر مستقیم از بانک مرکزی برداشت می کند.

رشد استقراض دولت روحانی از بانک مرکزی

یکی از انتقادات همیشگی روحانی به احمدی نژاد، رقم بالای استقراض دولت در دو دوره ریاست جمهوری او از بانک مرکزی بوده، این درحالی است که براساس گزارشی که مشرق نیوز در مرداد ماه سال 99 منتشر کرد، رقم استقراض دولت از بانک مرکزی در پایان دولت دهم (پایان تیرماه 92) 189.3 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به ابتدای دولت نهم یعنی پایان تیرماه 84، 65 درصد رشد کرده است.

اما در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، استقراض دولت از منابع بانک مرکزی سرعت چند برابری گرفته، به طوری که در خردادماه سال 99 این رقم به 969.7 هزار میلیارد ریال رسیده که نسبت به رقم پایان دولت دهم( 114.9 هزار میلیارد ریال) بیش از 5 برابر رشد داشته است.

البته روحانی به هیچ وجه نمی پذیرد که مبلغ استقراض دولت از بانک مرکزی طی سال های گذشته صعودی بوده است مثلا چندی پیش، در اظهاراتی اعلام کرد که دولت قبلی50 هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی برای مسکن پول پرفشار استقراض کرد، ما هم این قدرت را داریم اما در این ۷ سال، دست به سوی استقراض بانک مرکزی دراز نکردیم و دنبال پول پرفشار نرفتیم.

تبعات منفی اقتصادی استقراض از بانک مرکزی

حالا سوال این است که استقراض از بانک مرکزی چه تبعاتی به همراه دارد که رییس جمهوری در بسیاری از اظهاراتش درباره اقتصاد کشور تلاش دارد که این موضوع را کتمان کند؟

کارشناسان مسایل اقتصادی معتقدند که افزایش حجم نقدینگی، برهم خوردن تعادل در بازارهایی مانند ارز و به تبع آن افزایش قیمت کالاها و خدمات، مهمترین اثرات استقراض دولت از بانک مرکزی محسوب می شوند.

با توجه به اثرات منفی گسترده استقراض دولت از بانک مرکزی در اقتصاد کشور، رییس جمهوری تمایلی برای پذیرش این اقدام دولتش ندارد، حالا با توجه به تبعات زیانبار استقراض دولت از بانک مرکزی، بهترین شیوه برای تامین کسری بودجه چیست؟

لطفعلی بخشی، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبِنا پیشنهاد کرده که در شرایط کنونی فروش اوراق مشارکت به مردم می تواند این مشکل را حل کند چون تنها جابه‌جایی منابع ایجاد می‌کند و نقدینگی جمع‌آوری و به دست سیاستگذاران و دولت می‌رسد.

به گفته بخشی، فروش اوراق قرضه یک روش ضد تورمی در اقتصاد محسوب می شود که تقاضا را کاهش می‌دهد و نقدینگی را از میان مردم خارج می‌کند.

در چنین شرایطی پرسش و ابهامی که باید در پی پاسخ به آن بود این است که چرا رئیس جمهور در مقاطع مختلف استقراض از بانک مرکزی را کتمان می کرد؟ آیا او اساساً در جریان چنین حقیقتی نبوده است؟

با این تفاسیر پیشنهاد می شود که دولت به جای استقراض از بانک مرکزی و همچنین کتمان این موضوع تلاش کند که از روش های دیگر برای تأمین کسری بودجه از جمله فروش اوراق قرضه استفاده کند تا هم نقدینگی در دست مردم، کنترل شود و دیگر اینکه شاهد تکرار اتفاقاتی مانند عدم تعادل در بازار ارز و رشد قیمت کالاها و خدمات نباشیم.