تشدید جنگ قدرت میان شاهزادگان سعودی با کلید واژه فلسطین/ گرایش اجتناب سعودی ها نسبت به اسرائیل نشانه چیست؟

بررسی تحولات مرتبط با نگاه سعودی ها به ماجرای فلسطین و توافق نامه های صلحی که میان اعراب و اسرائیل به جریان افتاده است، حکایت از تنش هایی جدی در داخل حاکمیت عربستان دارد؛ تنش هایی که حالا و به اظهارات تازه رئیس اسبق سرویس امنیتی سعودی جلوه های جدی تری پیدا کرده است و نشان از اختلافات شدیدی میان شاهزادگان سعودی دارد.

بازتاب- گروه بین الملل؛ ترکی بن فیصل، رئیس اسبق سرویس امنیتی سعودی و سفیر پیشین ریاض در ایالات متحده که اکنون ریاست مرکز مطالعات و پژوهش‌های اسلامی ملک فیصل را بر عهده دارد، در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی منامه، انتقادات صریحی را به سیاست اسرائیل وارد کرد.

ترکی بن فیصل با بیان اینکه اسرائیل مدعی دموکراسی، حقوق بشر و اصول اخلاقی است، رابطه تل‌آویو با مردم فلسطین را مانند رابطه استعمارگران غربی دانست. او از تخریب خانه ها و مزارع فلسطینی انتقاد و اسرائیل را به آدمکشی متهم کرد.

بن فیصل با بیان اینکه «اسرائیل خود را کشوری کوچک نشان می دهد که در محاصره قاتلان خونخوار قرار گرفته» به انتقاد از برخورداری اسرائیل از سلاح هسته‌ای پرداخت و اسرائیل را به آدم‌کشی متهم کرد.

رئیس پیشین سرویس امنیتی سعودی، با زیر سوال بردن مواضع اسرائیل برای دوستی و صلح با عربستان، بر طرح صلح عربی 2002 (موسوم به طرح ملک عبدالله) تأکید کرد و هر گونه صلح با اسرائیل را در گرو تشکیل دولت مستقل فلسطینی در مرزهای 1967 دانست.

او با تشبیه مسئله فلسطین به یک «زخم باز» گفت نمی‌توان این مشکل را با مُسکن (اشاره به توافق عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات و بحرین) درمان کرد.
این مواضع ترکی بن فیصل در حالی است که چند ماه پیش، پسر عموی او، بندر بن سلطان به شدت به رهبران فلسطینی انتقاد کرده بود و آن ها را به از دست دادن مکرر فرصت گفتگو متهم کرده بود.
بندر بن سلطان که او نیز سفارت سعودی در واشنگتن و ریاست سرویس امنیتی عربستان را در کارنامه خود دارد، مواضع رهبران فلسطینی در مورد توافق ابراهیم را به شدت مورد انتقاد قرار داده و گفته بود که اگر راهبران کنونی فلسطین با قرارداد ابراهیم به مخالف نمی‌پرداختند، به بهترین رهبران تاریخ فلسطین تبدیل می‌شدند.

اگرچه نه ترکی بن فیصل و نه بندر بن سلطان، در حال حاضر مقام رسمی در عربستان ندارند و ترکی بن فیصل در اجلاس منامه هم سخنرانی خود را بیان مواضع شخصی معرفی کرده بود؛ با این وجود با توجه به جایگاه و نفوذ آن‌ها در خاندان سعودی، به نظر می‌رسد میان رهبران عربستان در مورد مسئله فلسطین و رابطه با اسرائیل اختلاف نظر جدی وجود دارد.

برخی از تحلیلگران اختلاف مواضع بن فیصل و بن سلطان را بازتابی از اختلاف نظر میان پادشاه و ولیعهد دانسته‌اند. اگر این اختلاف نظر واقعی باشد، حتی پس از به قدرت رسیدن محمد بن سلمان نیز چالشی جدی برای او خواهد بود.

تجربه چند سال اخیر نشان داده است که علیرغم این اختلاف نظر، حامیان عادی‌سازی با اسرائیل، عملا گام‌های موثری در این جهت برداشته‌اند؛ با این وجود مشخص نیست که اگر مخالفان این سیاست در تعیین سیاست‌های عربستان نقش نداشتند، امروزه ریاض و تل‌آویو از چه سطح از روابط برخوردار بودند. اینکه این اختلاف نظر در نهایت چگونه برطرف خواهد شد، موضوعی است که زمان آن را نشان خواهد داد.