سر و کله مومو از کجا پیدا شد؟
«مومو» شخصیت عجیبی که این روز‌ها به کابوس برخی نوجوانان تبدیل شده است.
فضای مجازی بستری است که این روز‌ها در تمام کشور‌های دنیا به وسیله فناوری‌های روز مورد استفاده قرار گرفته و در اکثریت قریب به اتفاق کشور‌های جهان به عنوان فرصتی در اختیار جوامع بشری شناخته می‌شود. این فضا که در ظاهر شیوه زندگی کردن را برای انسان بهبود بخشیده و امورات او را تسهیل کرده است، گاهی بشر را با چالش‌هایی مواجه می‌کند که سردرآوردن از آن و چاده اندیشی درباره‌اش ممکن است از توان بسیاری از افراد خارج باشد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، با ورود فناوری‌ها به زندگی انسان، بازی‌های رایانه‌ای نیز جایگاه ویژه‌ای در بین کودکان و نوجوانان پیدا کردند و امروزه کودکان از زمانی که شناخت‌های اولیه خود را آغاز می‌کنند وابستگیشان به فناوری و نیازشان برای بازی با تلفن همراه، تبلت و کامپیوتر در رفتارهایشان نمود می‌یابد به طوری که بسیاری از نوجوانان در سنین کم به گیمر‌های حرفه‌ای تبدیل می‌شوند و همواره پیگیر نسخه‌های جدیدترین بازی‌های روز دنیا هستند.
از طرف دیگر بازی‌های رایانه‌ای نیز هر روز هیئت جدیدی به خود گرفته و با ظواهری فریبنده در بین این قشر از جامعه طرفدار پیدا می‌کنند. به علاوه تمام تاثیرات مخربی که زیاده روی در انجام چنین بازی‌هایی بر روی سلامتی دارد، برخی از افراد با طراحی بازی‌هایی خطرناک، برای گرفتن جان کودکان و نوجوانان یک جامعه دام پهن می‌کنند. برخی نیز هم‌بازی شدن با کاربران علاقه‌مند به این سرگرمی جذاب را بهانه‌ای برای سوءاستفاده از اطلاعات شخصی افراد قرار می‌دهند و آن‌ها را فریب می‌دهند. چنین اشخاصی از فضای مجازی برای رسیدن به اهداف شوم خود استفاده کرده و با راه‌اندازی چالش‌هایی در این فضا دیگران را قربانی می‌کنند.
همه ما به خاطر داریم که مدتی پیش تعداد زیادی از خانواده‌های ایرانی به دلیل سهل انگاری والدین در کنترل فرزندانشان برای استفاده از بازی‌های رایانه‌ای و فریب خوردن فرزندان، داغدار کودکان و نوجوانانی شدند که تحت تاثیر بازی «نهنگ آبی» قرار گرفته بودند و پس از تهدید‌هایی که از سوی این بازی برایشان به وجود می‌آمد، اقدام به خودکشی می‌کردند.
آموزش مجازی بهانه‌ای برای افزایش حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی
شیوع ویروس کرونا و تقویت آموزش مجازی در کشور باعث شد که دانش آموزان در رده سنی کودک و نوجوان بیش از پیش به سمت استفاده از فناوری‌ها و بازی‌های رایانه‌ای سوق یابند و خانواده‌هایی که تا این زمان از حضور کودکانشان در این فضا ممانعت ورزیده بودند برای موفقیت، تحصیل فرزندان و جلوگیری از متاثر شدن آینده آن‌ها از این شرایط، تن به حضور فرزند خود در این فضا بدهند.
در چنین شرایطی که والدین بیش از پیش درباره سلامت روانی کودکانشان در این فضا نگران هستند، به تازگی «مومو» پا به دنیای دانش آموزان گذاشته و به کابوس شبانه آن‌ها تبدیل شده است و در مقاطعی خواب شب را از چشمان کودکان ربوده است. خانواده‌ها نیز در راستای اهمیت سلامت روحی فرزندانشان، سوالاتی در ذهنشان پدید آمده است که اصلا این مومو کیست؟ از کجا آمده و راه جلوگیری از بروز چنین چالش‌هایی در فضای مجازی چیست؟
در راستای پاسخ به این سوالات به گفتگو با علیرضا آل داوود کارشناس فضای مجازی نشسته ایم که در ادامه این مصاحبه را مشاهده می‌کنید:
مومو کیست و چگونه طعمه‌های خود را به دام می‌اندازد؟
آل داوود گفت: مومو مانند نهنگ آبی یک چالش اینترنتی بر بستر پیام‌رسان غیربومی و ناامن واتس‌اپ است که در قالب اکانتی با همین نام به افراد پیام می‌دهد و پس از اینکه فرد این پیام را دید بر اساس اطلاعاتی که از بستر اینترنت جمع آوری کرده و یا با استفاده از تکنیک مهندسی اجتماعی، تهدید و ارعاب اطلاعاتی را از فرد اخذ می‌کند.
وی ادامه داد: مومو در مقاطعی با ارسال فایل‌های آلوده دسترسی به بخش‌های مختلف تلفن همراه کاربران مانند گالری، منطقه جغرافیایی و مخاطبین دسترسی می‌یابد؛ سپس کاربر را تهدید می‌کند که در صورت عمل نکردن به خواسته هایش، اطلاعات فرد را در شبکه‌های اجتماعی غیربومی مانند یوتیوب پخش می‌کند.
فضای مجازی بی ضابطه همچنان در حال جولان و قربانی گرفتن در ایران است
این کارشناس فضای مجازی با اشاره به اینکه فضای سایبری تاکنون در ایران افراد زیادی را قربانی کرده و جان بسیاری را گرفته است عنوان کرد: درگیر شدن فرزندان ایرانی با این چالش نشان می‌دهد که فضای مجازی افسار گسیخته و بی‌ضابطه همچنان در کشورما بستری برای جریان تحریف داخلی و جنگ شناختی دشمن به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
آل داوود افزود: بررسی این موضوع نشان می‌دهد که جای خالی شبکه ملی اطلاعات در کشور ما حس می‌شود و این در حالی است که سرویس‌های بومی کشور مدام توسط جریان تحریف داخلی ترور می‌شوند و از این مهم‌تر بسیاری از نوجوانان و کودکان به این فضای ناامن وارد شده اند و با وجود کمبود شدید سواد رسانهای در بین مردم و مسئولان پیامد‌های منفی چنین چالش‌هایی تشدید شده و افراد سودجو برای رسیدن به اهداف شوم خود فرصت را مناسب می‌یابند.
دولت برای مقابله با مومو و امثال آن باید چه کند؟
وی درباره وظایف دولت در این زمینه بیان کرد: راه اندازی شبکه ملی اطلاعات در برنامه پنج ساله پنجم و ششم وجود داشته، ولی متاسفانه کمتر از ۳۰ درصد آن در داخل کشور راه افتاده است. درصورتی که اعتماد مردم توسط برخی جریان‌ها مورد هجمه قرار نگیرد، حمایت از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی بومی می‌تواند راه حل موثری برای رقابت پلتفرم‌های داخلی با نمونه‌های مشابه خارجی و حل بسیاری از مشکلات در این فضا باشد.
فرزندان دیگر کشور‌ها چگونه قربانی مومو نمی‌شوند؟
کارشناس فضای مجازی درباره اقدامات دفاعی دیگر کشور‌ها در برابر چالش‌های خطرآفرین مجازی تصریح کرد: چالش مومو فقط در ایران نیست و در کشور‌های دیگر نیز وجود دارد؛ کشور‌های دیگر اجازه نمی‌دهند پیام رسانهای غیر بومی‌شان این چنین بی قانون در درون کشورشان فعالیت کنند و به وسیله شبکه ملی اطلاعاتشان توانسته اند به سرعت مشکل مومو را پیگیری و حل کنند. از سوی دیگر همه پیام‌رسان‌های خارجی در درون کشور‌های پیشرفته دفتر حقوقی دارند و درصورتی که تهدید، اغتشاش، حمله سایبری، کلاهبرداری و یا چالش خطرناکی از سوی آن پیام‌رسان در داخل کشور رخ دهد باید به مراجع قضایی پاسخگو باشند؛ از همه مهم‌تر اینکه چنین پیام‌رسان‌هایی به کشور‌های مقصد خود مالیات پرداخت می‌کنند، زیرا درحال مدیریت کسب و کار‌ها و تجارت هستند.
آل داوود ادامه داد: سران بسیاری از کشور‌ها درباره چالش مومو واکنش نشان داده اند؛ می‌طلبد تا مدیران آموزش و پرورش کشور در اولین اقدام درباره جلوگیری از حضور دانش‌آموزان در فضای افسار گسیخته پیام‌رسان‌های خارجی مطالبه جدی کرده و در راستای تحقق بیانات رهبر فرزانه انقلاب مجدانه بکوشند.
آیا کودکان و نوجوانان نیز باید در این زمینه اقدامی انجام دهند؟
وی درباره وظایف کودکان و نوجوانان در این زمینه اظهار داشت: دانش‌آموزان باید بکوشند تا از حضور در پیام‌رسان‌های خارجی به ویژه شبکه‌هایی مانند اینستاگرام و لایکی که به لحاظ تصویرمحور بودن برای افراد جذاب هستند دوری کنند تا از قرارگیری در مسیر اهداف خصمانه دشمن دور بمانند.
کارشناس فضای مجازی رده بندی شدن اینترنت و محدودیت سنی در استفاده از آن را ضروری دانست و گفت: اگر اینترنت سطح بندی شده در کشور ارائه نشود آسیب‌پذیری جامعه ایران در برابر جنگ شناختی دشمن افزایش می‌یابد و باعث می‌شود که در این جنگ کشور ما بزرگترین سرمایه‌های اجتماعی خود را از دست بدهد، زیرا دشمن درحال هویت سازی برای نسل آینده ما است تا بتواند آن‌ها را دچار از خود بیگانگی فرهنگی و اجتماعی کرده و هویت مورد تایید خود را به فرزندان ایران تحمیل کند.
افزایش سطح سواد رسانهای ضرورتی غیر قابل انکار برای خانواده‌های ایرانی
در پایان باید گفت مومو اولین چالش خطرناک مجازی نیست و قطعا آخرین آن‌ها نیز نخواهد بود در نتیجه اولین، ضروری‌ترین و مهم‌ترین اقدام از سوی خانواده‌های ایرانی برای مصونیت در برابر چنین چالش‌هایی افزایش سطح سواد رسانهای خود و فرزندانشان در راستای شناخت به موقع و برخورد مدبرانه در شرایط رویارویی با موقعیت‌های خطرناک در فضای سایبری است.
