ایران، ماهان و مسافران می‌توانند علیه اقدام آمریکا طرح دعوا کنند / بازرسی هواپیمای مسافربری در آسمان توسط جنگنده‌ها مجاز است؟
احمد مومنی‌راد استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران اقدام جنگنده‌های آمریکایی در ایجاد مزاحمت برای هواپیمای مسافربری ایران نقض صریح کنوانسیون شیکاگو و ضمائم آن و همچنین نقض کنوانسیون ۱۹۷۱ مونترال و همچنین مقررات ایکائو در موضوع امنیت پرواز است.
استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران با استناد به بند د ماده ۳ کنوانسیون ۱۹۷۱ مونترال اظهار کرد: این بند اشعار می‌دارد دولت‌های متعاهد متعهد می‌شوند که هنگام وضع مقررات در مورد هواپیماهای کشوری خود شدیداً به امنیت هواپیماهای غیرنظامی توجه کنند. همچنین بند ط ماده ۴۴ این کنوانسیون ارتقاء امنیت پروازهای هواپیمایی بین المللی را یکی از اهداف راهبردی ایکائو برشمرده است.
مومنی راد اقدام آمریکا را همچنین نقض مقررات سارپ که مقررات هنجارها و رویه‌های توصیه ای ایکائو می‌باشد و نیز مغایر برنامه جهانی امنیت پرواز آن را تصویب کرده است، دانست.
به گزارش ایرنا، این استاد دانشگاه گفت: در مقدمه کنوانسیون مونترال آمده است که اعمال غیرقانونی علیه امنیت هواپیمایی کشوری، امنیت افراد و اموال را به مخاطره انداخته و بهره‌برداری سرویس‌های هواپیمایی را شدیداً مختل و اعتماد مردم جهان نسبت به امنیت پرواز هواپیمایی کشوری را متزلزل می سازد.
وی ادامه داد: بند ۱ ماده ۱ کنوانسیون ۱۹۷۱ مونترال بیان می دارد که هر کس بر خلاف قانون مرتکب اعمال زیر گردد مجرم شناخته می‌شود یکی از آن اقدامات اقدام علیه سرنشینان هواپیمای درحال پرواز است.
استاد حقوق بین الملل تصریح کرد: اقدام آمریکا در حوزه حقوق بشر نیز نقض صریح حق آزادی رفت و آمد افراد محسوب می گردد که بند ب ماده ۱۳ اعلامیه حقوق بشر ۱۹۴۸ این حق را به رسمیت می‌شمارند.
وی افزود: همچنین بند ۲ ماده ۱۲ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ۱۹۶۶ به حق آزادی افراد تاکید دارد و ماده ۲۲ آمریکایی حقوق بشر و همچنین ماده ۲ پروتکل چهار کنوانسیون اروپایی حقوق بشر به حق آزادی رفت و آمد افراد تاکید می کنند.
مومنی راد با اشاره به اعتراف صریح بیل اوربان سخنگوی ستاد فرماندهی آمریکا در غرب آسیا به اقدام مخاطره آمیز جنگنده های این کشور گفت: با توجه به این اعتراف، مسئولیت دولت آمریکا در این واقعه اثبات می‌شود.
وی اصافه کرد: ماده یک طرح مسئولیت بین المللی کشورها در برابر اعمال متخلفانه بین المللی در سال ۲۰۰۱ میلادی بیان می کند که هر عمل متخلفانه بین المللی یک کشور مسئولیت بین المللی آن کشور را به دنبال دارد.
استاد دانشگاه تهران گفت: ماده ۲۹ همان طرح نیز به این موضوع می‌پردازد و اشعار می‌دارد عمل متخلفانه بین المللی یک کشور هنگامی است که رفتاری مشتمل بر فعل یا ترک فعل ارتکاب یابد که اولاً به موجب حقوق بین الملل قابل انتساب به آن دولت باشد و ثانیا نقض تعهد بین المللی آن کشور را بنیان نهد.
مومنی راد اقدام جنگنده های آمریکایی برای هواپیمای مسافربری ماهان را نقض قواعد مسلم حقوق بین‌الملل و حقوق بین الملل هوانوردی، اختلال در نظم و امنیت منطقه ورود غیرقانونی به کریدور تعریف شده برای هواپیمای مسافربری عنوان کرد.
وی تصریح کرد: بازرسی هواپیمای مسافربری در آسمان توسط جنگنده‌های نظامی عملی مجاز تلقی نمی شود که آمریکایی‌ها مدعی آن هستند.
مومنی راد افزود: احتمال بسیار قوی وجود دارد که جنگنده‌های آمریکایی قصد داشتند که با فریب سیستم پدافندی سوریه از طریق پنهان شدن در پشت هواپیمای ماهان آنها را به اشتباه انداخته و هواپیمای مسافربری را در تیررس آن قرار دهند تا با سقوط آن بتوانند به اهداف چندگانه شوم خود دست پیدا کنند.
این استاد حقوق بین الملل در پاسخ به این پرسش ایرنا که ایران چه اقداماتی در قبال این رفتار خطرناک آمریکا باید داشته باشد، گفت: طرح دعوا در محاکم داخلی بر مبنای قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا شکایت به سازمان ایکائو از جمله اقداماتی است که ایران می تواند انجام دهد.
وی افزود: این رای در ایکائو می‌تواند شامل محکومیت اقدام آمریکا و رای بر الزام این کشور به جبران خسارت مادی و معنوی وارده بر هواپیما و مسافران آن باشد.
مومنی راد خاطرنشان کرد: در حال حاضر دولت جمهوری اسلامی ایران و شرکت هواپیمایی ماهان و نیز مسافران آن می توانند برعلیه اقدام آمریکا طرح دعوا کنند.
