۱۷ شرکت در فهرست انتظار عرضه اولیه / پایان عصر عرضه‌های اولیه؟
نام ۱۳ شرکت جدید در فهرست انتظار برای عرضه اولیه در بورس تهران و ۴ شرکت در آستانه عرضه در فرابورس قرار گرفته است، یافته‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد: شرکت‌های جدید در حوزه‌های لیزینگ، غذایی، تامین سرمایه، پتروشیمی، ساختمان، طیور، سرمایه‌گذاری، معدنی و فولاد فعال هستند. گفته می‌شود؛ شرکت‌های بهساز کاشانه تهران، تامین سرمایه امین، صنعت غذایی کوروش، تامین سرمایه تمدن و پتروشیمی بوعلی سینا به ترتیب به عرضه نزدیک‌تر هستند.
مجید نوروزی معاون پذیرش بورس اوراق بهادار تهران در گفتگو با «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرده؛ سرمایه اسمی شرکت‌های واقع در مرحله درج و درج شده بین ۱۰۰ تا ۳۵۰۰ میلیارد تومان است. پیش از این نیز مقام‌های مسوول در فرابورس ایران اعلام کرده بودند؛ سهام شرکت کشاورزی و دامپروری ملارد شیر، شرکت توسعه مسیر برق گیلان، شرکت پتروشیمی ارومیه و شرکت توزیع غذا دنا آفرین فدک را در فهرست نمادهای این بازار درج کرده‌اند و عرضه شرکت‌هایی نظیر توسعه مسیر برق گیلان یا شرکت پتروشیمی ارومیه در هفته‌های پیش رو دور از انتظار نخواهد بود.
۱۳ شرکت متقاضی عرضه در بورس
آمارهای بورس تهران به خوبی نشان می‌دهد تعداد شرکت‌ها در مواجهه با ظرفیت عمیق بازار سرمایه و حجم بالای نقدینگی نسبت به گذشته بیشتر شده و روز به روز بر تعداد شرکت‌هایی که مزیت ورود به بورس و مزایای استفاده از معافیت‌ها را درک کرده‌اند، افزوده می‌شود. به ویژه آنکه از امسال شرایط پذیرش شرکت‌ها تسهیل شده است.
مجید نوروزی معاون پذیرش بورس اوراق بهادار تهران در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: در حوزه امور مربوط به پذیرش، زیرساخت لازم از نظر اصلاح دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران از اول تیرماه امسال و راه‌اندازی اولیه سامانه الکترونیک پذیرش در بورس تهران فراهم شده است.
این مقام بورس تهران در پاسخ به این پرسش که آیا شرکت‌هایی که در صف عرضه هستند، از لحاظ حجم بزرگ هستند یا کوچک، تاکید کرد: سرمایه اسمی شرکت‌های واقع در مرحله درج و درج شده بین ۱۰۰ تا سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که به‌طور میانگین سرمایه اسمی هر شرکت بالغ بر ۸۵۷ میلیارد تومان می‌شود. به گفته او از ۱۳ شرکت، سه مورد دارای سرمایه بالاتر از هزار میلیارد تومان، ۳ مورد بالاتر از ۵۰۰ میلیارد تومان، ۳ مورد بالاتر از ۳۰۰ میلیارد تومان و مابقی بالاتر از ۱۰۰ میلیارد تومان است.
به نظر می‌آید با توجه به شرایط بازار سرمایه و تسهیل قوانین مالیاتی، این بازار بتواند در ماه‌های آینده زمینی هموارتر را برای ورود شرکت‌ها شاهد باشد و تعداد نمادها در بورس و فرابورس تا پایان سال تغییر قابل توجهی داشته باشد. با این حال باید به خاطر داشت که نتایج حاصل از تغییرات قوانین با توجه به نوپا بودن آن‌ها تا حدودی زمان‌گیر است.
پایان عصر عرضه‌های اولیه؟
چنان‌که دیدید ۱۷ شرکت در فهرست عرضه‌های اولیه در بازارسهام جای گرفته‌اند، اما آیا جذابیت عرضه‌های اولیه می‌تواند در بلند مدت تداوم داشته باشد؟ از وقتی که بازار سرمایه رونق گرفته حرف و حدیث‌ها درخصوص کم بودن عمق بازار سرمایه و لزوم شدت گرفتن عرضه‌های اولیه نیز افزایش یافته است.
پا فشاری بر این موضوع که در ماه‌های اخیر نیز شدت بیشتری یافته از آن روی رخ می‌دهد که حجم عظیم نقدینگی موجود در اقتصاد ایران در کنار تعداد زیاد افراد مشتاق به شرکت در فرآیند عرضه اولیه، ورود شرکت‌ها به بورس و فرابورس را به فرآیندی جذاب تبدیل کرده است.
در دو سال گذشته تعداد افرادی که در عرضه‌های اولیه شرکت کرده‌اند افزایش چشمگیری داشته است، به‌طوری‌که تعداد کدهای فعال در عرضه اولیه شرکت پتروشیمی پارس در سال ۹۷ تا عرضه اولیه «آبادا» در سال جاری افزایشی ۳ هزار و ۲۱۲ درصدی داشته است. طی آن عرضه که در تیرماه دو سال قبل انجام شد، فقط ۱۵۸ هزار کد برای خرید سهام «پارس» سفارش ارسال کردند و وضعیت بازار به گونه‌ای بود که حتی ورود ۵ درصد از سهام این شرکت به بازار سرمایه اتفاقی بزرگ تلقی می‌شد؛ بنابراین حجم بازار سرمایه و فعالان آن سبب شد تا در سال ۹۷ فقط شاهد عرضه ۳۰۰ میلیون از سهام پتروشیمی پارس باشیم. در حالی که حتی شرکت‌های بزرگی نظیر «شستا» نیز در سال جاری با ۱۰ درصد از سهام خود به بازار سرمایه آمده‌اند.
مقایسه این اعداد و ارقام حکایت از آن دارد که در سال‌های اخیر بازار سهام تحت تاثیر عواملی همچون رشد نقدینگی و سرریز شدن پول از سایر بخش‌های اقتصاد به بازار سرمایه به کلی دگرگون شده است. این دگرگونی سبب شده تا در سایه کند بودن رشد قیمت در بازارهای موازی، این بازار به هدف اصلی هجوم پول‌های سرگردان بدل شود.
رشد بازار و عقب ماندن زیرساخت معاملات
بر اساس آنچه حسین زمانی، کارشناس بازار سرمایه به «دنیای‌اقتصاد» گفته است، بحث افزایش عرضه‌های اولیه که درخصوص آن دستور العملی نیز از ریاست جمهوری ابلاغ شده، با هدف افزایش نقدینگی و رشد بازار سرمایه بوده است. او گفت: فکر می‌کنم که باید برای استفاده از ظرفیت فعلی، عرضه‌ها شتاب بگیرد و حجم شناور سهامی که عرضه می‌شود از ۱۰ تا ۱۵ درصد به نسبتی در حدود ۲۵ درصد از سهام شرکت برسد.
باید جذابیت بازار از طریق افزایش تعداد سهامی که به هر کد معاملاتی می‌رسد افزایش یابد و ورود شرکت‌ها به بازار از گذشته راحت‌تر انجام شود. در حال حاضر کارنامه سازمان بورس در این زمینه چندان رضایت بخش نیست. به نظر می‌رسد که این سازمان نتوانسته در طول دو سال اخیر زیرساخت لازم را برای تسهیل و شدت گرفتن عرضه‌های اولیه فراهم کند. آن‌طور که از سخنان مجید نوروزی، معاون ناشران و اعضای بورس تهران استنباط می‌شود، افزایش عرضه‌ها بیشتر نیازمند توسعه و تاب‌آوری سامانه معاملات است تا تغییر در عوامل دیگر. به گفته این مقام شرکت بورس «از نظر امور مربوط به پذیرش و درج این امکان (افزایش تعداد عرضه‌ها) وجود دارد.» بیراه نخواهد بود اگر فرض را بر این بگذاریم که بازار سرمایه باز هم قربانی جا ماندن زیرساخت‌های معاملاتی از رشد برق آسای بازار سرمایه بوده است.
عرضه‌های اولیه؛ همراهی ریسک اندک با بازده بالا
اما از نقصان و کاستی‌های موجود در بازار سرمایه که بگذریم آنچه عرضه‌های اولیه را این روزها به مرکز توجه عموم مردم آورده است، خوشنامی فرآیند یاد شده در میان اقشار غیر بورسی جامعه، به خصوص آن‌هایی است که از نوسان‌های پرتعداد در اقتصاد کشور به ستوه آمده‌اند. این عرضه‌ها اگرچه کم‌تعداد هستند و در عمل سرمایه اندکی را از سوی هر کاربر حقیقی به زمین بازی بورس وارد می‌کنند، در عین حال محکی مناسب هستند برای ورود به بازار و آزمودن بخت خانوار ایرانی در ضد تورمی‌ترین بازار. در روزهایی که بیشتر مردم ایران به دلیل کاهش ارزش پول ملی فرصت آزمودن بخت خود در بازارهای گران قیمتی نظیر مسکن و طلا را ندارند، بازار سرمایه راحت‌تر توانسته پذیرای سرمایه‌های خرد مردم باشد و پول آن‌ها را بی‌واسطه و نقد به چرخه عملیات شرکت‌ها سوق دهد.
در حالی که سایر بازارها ضمن نداشتن نقشی موثر در بهبود جریان نقد شرکت‌ها و افزایش تاب‌آوری آن‌ها در مواجهه با مشکلات اقتصادی، بر تورم می‌افزایند و تیشه به ریشه معیشت لرزان مردم می‌زنند؛ معیشتی که نه تنها در مواجهه با تند باد ناملایمات اقتصادی هر روز بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرد بلکه با رویگردانی نقدینگی از بازار سرمایه می‌تواند به‌طور جد تهدید شود.
به گفته حسین زمانی، ریسک اندک بازار سرمایه سبب شده تا اقبال عمومی مخصوصا در کدهای جدید به عرضه‌های اولیه بیشتر باشد. مضاف بر آنکه حجم نقدینگی بالا می‌تواند هر عرضه‌ای را به خود جذب کند. تنها در سه ماه نخست سال جاری ۵۰ هزار میلیارد تومان پول وارد بازار سرمایه شده است. از این رو می‌توان تصور کرد که از جانب تقاضا هیچ عرضه‌ای بی‌خریدار نمی‌ماند.
تازه‌واردها قربانی ارزندگی یا نبود بازار گردان؟
شرکت‌ها هرچه که باشند و در هر بازاری که عرضه شوند باید به خاطر داشت که عرضه‌های اولیه توانسته در جلب اعتماد عمومی به بازار سرمایه نقشی مهم ایفا کند. در صورتی که این عرضه‌ها بیشتر شوند، می‌توان امید داشت که سرمایه اجتماعی شکل گرفته در بلندمدت نیز حامی بازار سرمایه و در مقایسه با نوسانات احتمالی باشد. این امر می‌تواند ضمن تداوم حضور عامه مردم در بازار سهام، ارتباطی متقابل را میان سرمایه‌گذاران خرد با ناشران سهام ایجاد کند. در این راستا آنچه که باید مورد توجه قرار بگیرد، نبود فروشندگان لازم برای پر شدن قیمت پایانی است که در شرایط فعلی در بسیاری از نمادها ایجاد مشکل می‌کند و از جذابیت عرضه‌ها می‌کاهد.
به گزارش دنیای اقتصاد،روز گذشته نمادهایی نظیر «پیزد»، «سیتا»، «غگیلا» و «لپارس» نتوانستند حدودا بیش از نیم درصد در قیمت پایانی پیشروی داشته باشند. این در حالی است که تمامی این نمادها همه روزه صف خریدهای سنگینی را شاهد بودند که بی عرضه‌می‌ماند. انتظار می‌رود که با شدت گرفتن ورود نقدینگی به بازار و سنگین‌تر شدن کفه تقاضا، قوانین به نحوی اصلاح شود که جذابیت عرضه‌های اولیه تداوم یابد و در بلند مدت به انتفاع بخش مولد اقتصاد از ظرفیت‌های بازار سهام منتهی شود.
