پنج استدلال حقوقی در رد ادعای وزیر خارجه آمریکا برای بازگشت خودسرانه به برجام

یک رسانه آمریکایی خبر داده است که پمپئو تلاش دارد شورای امنیت را متقاعد کند که این کشور هنوز از برجام خارج نشده و معتقد است که هنوز حق استفاده از مکانیزم ماشه در این توافقنامه را دارد.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی مدعی شده برای پیشبرد این برنامه راهبردی آمریکا، پمپئو طرحی را تهیه کرده است که طبق آن ایالات متحده ادعا می‌کند که هنوز از نظر حقوقی به عنوان یک دولت شرکت کننده در توافق هسته‌ای حضور دارد. و تلاش دارد از این موضوع برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که پس از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ لغو شده است استفاده کند.

این رسانه آمریکایی نوشت که این اقدام بخشی از استراتژی پیچیده فشار به شورای امنیت سازمان ملل برای تمدید محدودیتهای تسلیحاتی علیه ایران یا اعمال تحریم‌های بسیار سختگیرانه است.

در حقیقت دولت ترامپ به دنبال آنست تا شورای امنیت و شرکای اروپایی خود را به مرگ بگیرد تا به تب راضی شوند یعنی با تهدید به فعال کردن مکانیزم ماشه با استفاده از زور و فشار بر شورای امنیت، این نهاد و تروئیکای اروپایی را وادارد که موضوع تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را که وفق قطعنامه ۲۲۳۱ در مهر ماه و در پایان سال پنجم اجرای برجام به پایان می‌رسد، تمدید کرده و حتی تحریم‌های سختگیرانه‌تری را بکار گیرند.

به نظر می‌‎رسد مخاطب این مانور فشار سیاسی مشخصا تروئیکای اروپایی عضو برجام هستند زیرا ترامپ مخالفت آلمان، فرانسه و انگلیس با سیاست خروج او از برجام و تلاش این سه کشور برای حفظ این توافق را دهن کجی به خودش تلقی می‌کند و به شدت از اینکه کشورهای اروپایی ولو در بعد سیاسی و حقوقی از این توافق حمایت کرده و بر حقانیت ایران در این چالش صحه گذاشته‌اند عصبانی است.

ترامپ اروپایی‌ها را عامل شکست و جواب نگرفتن از سیاست فشار حداکثری خود می‌داند و به ویژه در ماه‌های اخیر از چندیدن اتفاق از جمله آغاز تراکنش های مالی در چارچوب کانال مالی اروپا( اینستکس) پرتاب ماهواره نظامی ایران، حمله موشکی سنگین سپاه به پایگاه نظامیان این کشور در عراق و تحقیر نظامیانش در آبهای خلیج فارس به شدت عصبانی و کلافه است.

او می‌داند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری که آبانماه امسال است با وجود وضعیت بدی که با شیوع کرونا در آمریکا بوجود آمده و نارضایتی عمومی از مدیریت ناکام دولت او، ناکامی‌هایش در مقابل ایران و ضربه‌های حیثیتی، سیاسی و نظامی که از سوی ایران متحمل شده دستاویز پر قدرتی را در اختیار جناح دموکرات و رقیب او برای شکست دادنش قرار می‌دهد.

عصبانیت ترامپ از این است که نتوانسته برای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تضمین برجام چالش حقوقی و سیاسی ایجاد کند و درست پیش از انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا بزرگترین دستاورد این قطعنامه برای ایران یعنی لغو تحریم‌ها و محدودیت‌های کشورمان برای خرید تسلیحات نظامی متعارف.

واکنش منفی اروپایی‌ها

با وجود درخواست‌های مکرر واشنگتن برای اقدام تروئیکای اروپایی و شورای امنیت در جلوگیری از اجرای این بند از قطعنامه مذکور این موضوع با بی‌اعتنایی و بی‌توجهی کشورها به خواسته آمریکایی‌ها مواجه شده. از اینرو حالا مشاوران حقوقی دولت ترامپ و پمپئو وزیر خارجه این کشور به فکر آن افتاده‌اند که شورای امنیت را مجاب کنند که این کشور را کماکان یکی از شرکای برجام بشناسد تا انگشتشان را به ماشه برجام برسانند.

این تلاش پمپئو نیز البته با بازخورد منفی کشورهای اروپایی مواجه شده و اتفاقا نیویورک تایمز نیز به این موضوع اشاره کرده و گفته است طرح که وزیر خارجه آمریکا تهیه کرده تا این کشور کماکان عضو موثر برجام تلقی شود با واکنش اروپایی‌ها روبرو خواهد شد. اما پمپئوامیدوار است با قلدری و تهدیدکشورهای عضو شورای امنیت را وادار به پذیرش خواسته ترامپ کند.

نیویورک تایمز هم افزوده است: دیپلماتهای اروپایی می‌گویند که دونالد ترامپ و مایک پامپئو دارند به صورت دلبخواهی انتخاب می‌کنند که برای پیشبرد دستور کار خود بخشی از توافق هستند یا نه!

آنها معتقدند، کل این درام پاییز سال جاری و چند هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌تواند به نمایش درآید؛ یک جنگ بالقوه با ایران در بحبوحه کارزار و مبارزات انتخاباتی ترامپ است. خبرگزاری انگلیسی رویترز و خبرگزاری فرانس پرس هم به نقل از دیپلاماتهای اروپایی در سازمان ملل آمریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران راه دشواری دارد و طرح پمپئو در این زمینه به چالش کشیده خواهد شد.

رویترز امروز به نقل از یک مقام آمریکایی که خواسته نامش فاش نشود گفت که واشنگتن طرح خود را با لندن، پاریس و برلین در میان گذاشته است اما دیگر اعضای شورای امنیت این طرح را دریافت نکرده اند.

یک دیپلمات اروپایی در سازمان ملل در واکنش به این طرح گفته است بسیار سخت است که خود را یک ناظر پایبند به توافقی که از ان خارج شده‌اید معرفی کنید، یا در توافق هستید، یا نیستید.

این دیپلمات اروپایی تاکید کرده است که درخواست واشنگتن به محض رسیدن به شورای امنیت ناکام خواهد ماند.

سد روسیه و چین مقابل طرح آمریکا

فارغ از واکنش تروئیکای اروپایی به این طرح اما دونالد ترامپ و مایک پمپئو بیش از هر چیز با این چالش روبرو هستند که پیش نویس قطعنامه‌ای که احتمالا به شورای امنیت برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران ارائه خواهند داد با وتوی روسیه و مخالفت چین مواجه شود.

این امر بدیهی و حتمی است که روسیه و چین با خواسته ترامپ برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل یعنی هر دو خواسته ترامپ مخالف هستند و پمپئو تلاش دارد تا آنها را به انتخاب بین بد و بدتر به تعبیر خودش مجاب کند.

اما این اتفاق عملا به خروج ایران از برجام منجر خواهد شد و این اتفاقی است که نه اروپای‌ها و نه مسکو و پکن خواهان آن هستند.

چین و به ویژه روسیه مشتاقانه منتظر پایان محدودیت‌های فروش سلاح از سوی سازمان ملل به ایران هستند.

دیمیتری شاگایف، رئیس مرکز فدرال همکاری‌های فنی- نظامی روسیه چندی پیش مسکو آماده مذاکره با ایران برای فروش تسلیحات مورد نیاز تهران پس از لغو تحریم های شورای امنیت است.

به گفته وی، ایران ممکن است به جت‌های جنگی، هلیکوپتر، تانک، کشتی، سیستم موشکی ساحلی، موتورهای هواگرد روسی و قطعات اضافی برای تعمیر هواپیماها، خودروهای زره‌پوش و زیردریایی علاقه‌مند باشد.

به گزارش اسپوتنیک این مقام روسی همچنین تاکید کرد که به ارسال تسلیحات غیرتهاجمی به ایران ادامه می‌دهد؛ چراکه بخشی از تحریم‌های سازمان ملل نیستند.

محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان هم به این ایده پردازی مضحک همتای امریکایی خود واکنش نشان داده و در توئیتی اینکه آمریکا می‌خواهد عضو و شریک برجام تلقی شود را رویا پردازی و نشانه شکست تحقیر آمیز سیاست فشار حداکثری آمریکا توصیف کرد.

سند خروج آمریکا از برجام در سازمان ملل ثبت شده

دکتر نوذر شفیعی کارشناس روابط بین‌الملل در این زمینه با اشاره به اینکه استدلال و طرح پمپئو مبهم است و هنوز جزئیات ان معلوم نشده ، اساس چنین ادعایی را غیر منطقی و غیر قابل پذیرش خواند و گفت: آنچه روشن است ترامپ رئیس جمهور آمریکا در یک بیانیه رسمی و در مقابل دوربین های خبری و دیدگان جهانیان خروج رسمی آمریکا از برجام را اعلام کرد و این به عنوان یک سند در سازمان ملل و شورای امنیت به عنوان متضمن برجام ثبت شده است و وجود دارد.

عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کرد: دومین سند به اذعان و تاکید صریح سیاستمداران و دیپلماتهای کشورهای عضو برجام اینست که آمریکا در این مدت حاضر به بازگشت به برجام و همکاری برای حفظ این توافق نشده است و همواره نیز منتقد کشورهای اروپایی باقی مانده در این توافق بوده است.

نوذر شفیعی با یادآوری اینکه تشدید تحریم‌های ایران محصول خروج آمریکا از برجام است، سومین دلیل بر غیر قابل پذیرش بودن استدلال به ظاهر حقوقی وزیر خارجه آمریکا را مغایرت خواسته و هدف آمریکا از بازگشت به برجام با نص صریح قطعنامه ۲۲۳۱ و توافق توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ خواند و گفت: ترامپ بارها به صراحت گفته برجام بدترین توافق بوده و به همین دلیل آمریکا از آن خارج شده است.

پمپئو هیچ استدلال حقوقی در چنته ندارد

این کارشناس روابط بین‌الملل تاکید کرد: اسناد متعددی وجود دارد که آمریکا یک توافق چند جانبه و مورد حمایت شورای امنیت را نقض کرد و از آن خارج شد.

وی با یادآوری اینکه در برجام هیچ کجا واژه مکانیزم ماشه بکار نرفته و کشورها مجاز به اقدام متقابل در صورت نقض تعهدات هستند، خاطرنشان کرد: ایران با وجود آنکه می‌توانست در مقابل خروج آمریکا از برجام اقدام متناظر انجام دهد اما به این توافق پایبند مان و ۱+۵ در ادبیات حقوقی و سیاسی نیز تبدیل به ۱+۴ شد که سند دیگری بر بیرون رفتن آمریکا از این ترکیب حقوقی سیاسی است.

این استاد روابط بین الملل اظهار داشت: دلیل حقوقی پنجم در رد این ادعا نیز اینست که روند کاهش تعهدات ایران در ۵ گام نیز در مقابل عدم اجرای تعهدات اروپایی‌ها در حفظ این توافق بوده است، نه در برابر خروج آمریکا از برجام بنابراین نمی‌توان ادله سیاسی یا حقوقی در چنته آمریکایی‌ها باشد که بتوانند آنرا رو کنند.

نوذر شفیعی اینکه آمریکایی‌ها با این روش به برجام بازگردند را غیر قابل تصور خواند و گفت: گاهی برخی اقدامات تاکتیکی و برای اهداف سیاسی یا تبلیغاتی است. و نمی‌توان گفت که این پروژه به ترامپ در انتخابات یا تاثیرگذاری بر افکار عمومی این کشور موثر باشد.

به گزارش قدس انلاین،عضو سابق کمییون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: آمریکا اگر هم بخواهد به برجام برگردد اولا باید با موافقت ایران باشد ثانیا باید تعهداتش را در این توافق اجرا کند که یکی از آنها عمل به قطعنامه ۲۲۳۱ است که تحریم‌های تسلیحاتی ایران را تا ۵ ماه دیگر لغو می‌ کند. از اینرو تلاش پمپئو و خواست آمریکا برای پیوستن مجد به برجام مغایر با هدف آنها یعنی بر هم زدن این توافق و جلوگیری از اجرای آن است.