دلیل اصلی بسیاری از مشکلات کشور ازجمله گرانی بنزین، مسکن و دلار در چیست؟

گروه اقتصادی بازتاب: اینکه بخواهیم یک عامل مهم در ایجاد گرفتاری‌ها و مشکلات اقتصاد ایران را شناسایی نماییم که هشتاد درصد مشکلات کشور از آن ناشی می‌شود قطعاً این عامل نرخ رشد نقدینگی است. نرخ رشد نقدینگی می‌بایست یک رابطه یا تناسبی با نرخ رشد اقتصادی داشته باشد. اصولاً در اقتصاد ما که میانگین نرخ رشد تولید ناخالص داخلی طی حدود بیست سال اخیر حدود یک درصد است، ضرورتی بر نرخ رشد نقدینگی حدود ۲۶ درصد در سال وجود ندارد. به نظر می‌رسد با توجه به نرخ‌های رشد اقتصادی بسیار پایین و حتی منفی اقتصاد ایران، ایدئال این بود که نرخ رشد نقدینگی نهایتاً در حدود سالانه کمتر از ۲ درصد باشد.

دکتر کیوان شهاب لواسانی در این رابطه به بازتاب می‌گوید: بر اساس نگرش پولی به نرخ ارز به‌طور خلاصه درصد تغییرات نرخ برابری ریال ایران در مقابل دلار آمریکا به اختلاف نرخ رشد حجم پول ایران و آمریکا، بعلاوه اختلاف نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا و ایران بعلاوه اختلاف نرخ رشد سرعت گردش پول ایران از آمریکا در بلندمدت بستگی دارد. (البته حساب سرمایه و اختلاف نرخ بهره داخلی و خارجی را در تحلیل ما در نظر گرفته نشده است.)

می‌توان گفت اگر به همین رویه پیش رویم به‌طوری‌که نرخ رشد نقدینگی ما به‌طور متوسط سالانه حدود ۲۶ درصد و نرخ رشد نقدینگی آمریکا به‌طور متوسط سالانه حدود ۵ درصد باشد و نرخ رشد تولید ناخالص آمریکا سالانه به‌طور متوسط حدود ۳ درصد و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور ما به‌طور متوسط سالانه حدود ۱ درصد باشد با فرض ثبات سایر شرایط و ثبات سرعت گردش پول در دو کشور، صرف‌نظر از هر دولتی، آنگاه دلار آمریکا در مقابل پول ملی کشور ما در یک بازه ۶ ساله ارزشش حدود سه و نیم برابر می‌گردد.

یعنی دلار که امروز حدود ۱۲ هزار تومان است، آنگاه قطعاً و حتماً در سال ۱۴۰۴ نرخ ارز یا نرخ برابری دلار آمریکا نسبت به پول ما حدود ۴۲ هزار تومان خواهد بود و به دنبال آن قیمت مسکن در تهران سه و نیم برابر قیمت فعلی و قیمت سکه نیز باثبات قیمت جهانی طلا، حدود سه و نیم برابر قیمت فعلی آن خواهد بود زیرا آربیتراژ قیمت دارایی‌ها باعث همگرایی بازده آن‌ها تقریباً خواهد شد و در ادامه آن شاهد افزایش قیمت بنزین به حدود سه و نیم برابر میزان فعلی آن یعنی لیتری حدود ۱۰ هزار تومان خواهیم بود البته توجیه این افزایش سه و نیم برابری قیمت بنزین، ارزان بودن قیمت بنزین نسبت به سایر کشورهای همسایه و قاچاق گسترده آن در صورت عدم افزایش قیمت آن خواهیم بود و لذا با افزایش قیمت بنزین مشابه افزایش قیمت بنزین در امسال، گرفتاری‌های زیادی را تجربه خواهیم کرد‌ و این داستان ادامه خواهد داشت.

با توجه به مطالب فوق‌الذکر، دلیل اصلی بسیاری از مشکلات کشور در نرخ رشد نقدینگی بالا است که در بلندمدت منجر به افزایش شدید نرخ ارز و به‌تبع آن افزایش قیمت حامل‌های انرژی تا قیمت فوب خلیج‌فارس می‌شود.

حال که مسئله برای ما روشن شد باید به دنبال عوامل افزایش نرخ رشد نقدینگی در اقتصاد ایران و سپس رفع آن باشیم اما در اینجا کار ساده نیست و دشواری‌های زیادی وجود دارد. برخی معتقدند علت اصلی نرخ رشد نقدینگی در اقتصاد ایران وجود نا ترازی‌های گسترده در اقتصاد ایران مثل نا ترازی‌های بودجه است که قطعاً هم تا حدود زیادی صحیح است. البته حدود ۲۰ درصد نرخ رشد نقدینگی با توجه به سود سپرده‌هایی است که بانک‌های تجاری به سپرده‌گذاران خود می‌پردازند که با توجه به نرخ‌های تورم بالای اقتصاد ایران قابل کاهش نیست. به نظر می‌رسد تمامی دولت‌های باید تصمیمات خود را به نحوی بگیرند که قید جلوگیری از افزایش پایه پولی، جلوگیری از استقراض از بانک مرکزی را در خود داشته باشد. البته باید در مورد مسئله‌ میزان و تعداد بهینه بانک‌های خصوصی در کشور نیز فکر شود و در مورد کاهش یا ادغام این بانک‌ها، تصمیم‌گیری شود؛ زیرا فلسفه وارد شدن بانک‌های خصوصی در اقتصاد ایران، کاهش نرخ سود وام‌ها و افزایش دسترسی آحاد جامعه به وام‌های آسان‌تر و کاهش محدودیت نقدینگی مردم به جهت رقابت آن‌ها باهم بود که باگذشت حدود سه دهه، به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این موارد با ورود بانک‌های خصوصی محقق نشد و حتی محدودیت نقدینگی عاملان اقتصادی بیشتر هم شد. لذا باید در مورد ادغام این بانک‌ها در یکدیگر جهت توانایی بیشتر بانک مرکزی بر نظارت بر آن‌ها تصمیم‌گیری شود.

انتهای پیام/#