منتقد سینما: فراستی آفت نقد سینما شده
هوشنگ گلمکانی منتقد سینما در باره نقدسینما، برنامه هفت و مسعود فراستی مصاحبه‌ای انجام داده است که مشروح آن‌را در این خبر می‌توانید بخوانید.
به نظر شما نقد برای مخاطب است یا فیلم ساز؟
نقد برای مخاطب است، اما ممکن است فیلم ساز هم بتواند از آن استفاده کند.
یعنی همین مخاطبان عادی که به سینما می‌روند؟
هر تماشاگری که سینما برایش جدی است، چون نقد یک مقوله جدی است. تماشاگر عادی و عام برای سرگرمی به سینما می‌رود و اصلا نقد برایش اهمیتی ندارد. تماشاگر عام می‌پرسد که فلان فیلم خوب بود یا بد؟ او بیشتر دنبال این است تکلیف اش را روشن کند که یک فیلم آیا خوب است یا خیر تا بتواند بر اساس آن تصمیم بگیرد. اما بعضی فیلم سازان درباره نقد نظر منفی دارند.
نظرتان درباره نقدهایی که در فضای مجازی نوشته می‌شود، چیست؟
نقد با اظهارنظر فرق می‌کند. نقد تحلیل و موشکافی است و نیاز به دانش و تجربه دارد. کاربران فضای مجازی فکر می‌کنند نوشتن انشا و گفتن این که فیلم خوب، بد یا متوسط بود می‌شود نقد! در حالی که نقد باید ساختار و جذابیت‌های ادبی و متنی داشته باشد.
اظهارنظر کردن در فضای مجازی اتفاق بدی است؟
نه، خیلی هم خوب است، اظهارنظر کردن شروع یک کار است اما بعد باید نقدهای خوب بخوانی، مطالعات خارج از سینما داشته باشی تا مطالبت پخته شود. یکی از چیزهایی که در این سال‌ها آفت نقد فیلم شده است، همین برنامه «هفت» و فراستی است. خود فراستی در میان صحبت‌هایش گفته نقد یعنی تخریب و این تعریفی است که از نقد می‌کند. یعنی نقد حتما باید درباره آثار بد نوشته شود که نیاز به تخریب داشته باشد؟ اگر بخواهیم درباره یک شاهکار نقد بنویسیم، حتما باید آن را تخریب کنیم؟
نقد یعنی تحلیل، یعنی حتی یک فیلم تجاری سخیف را تحلیل کنیم و بگوییم چطور فیلمی است، دارد چه می‌گوید، رویکردش درباره موضوع، بازیگری، موسیقی و فیلم برداری چیست. این نوع نقدی که از تلویزیون آمد به عنوان این که فلان فیلم آشغال است، باعث شده این اشتباه بین عامه مردم پیش بیاید که هرکس بیشتر پرخاش کند یا ادبیات خشن‌تری داشته باشد، منتقد بهتری است.
مسعود فراستی گاهی معتقد است که باعث افت فروش فیلم‌ها می‌شود، به نظر شما منتقد در سینمای ایران چنین تاثیری دارد؟
آماری وجود ندارد، اما اگر تاثیری داشته باشد، ممکن است روی فیلم‌های خاص‌پسند یا هنری باشد نه فیلم‌های تجاری، چون بیننده متفنن فیلم‌های تجاری کمتر به نقد توجه دارد، اما تجربه شخصی من این است که میزان تاثیرش کم است. یعنی نه منتقدان می‌توانند پز بدهند که روی فروختن یا نفروختن فیلم تاثیر گذاشتیم، نه فیلم سازها می‌توانند بهانه بیاورند که منتقدان فیلم ما را از فروش انداختند!
نظرتان درباره حضور منتقد و فیلم ساز در برنامه‌های سینمایی چیست؟
لزومی ندارد فیلم ساز حضور داشته باشد، البته اگر بتوانند در یک فضای متعادل و معتدل با هم بحث کنند خیلی هم خوب است، منتها در این برخوردهای روبه‌رو، فضای روکم‌کنی وجود دارد. هرکس دوست دارد طرف مقابلش را بیندازد گوشه رینگ و روی او را کم کند و بعد از این که از آن‌جا آمد بیرون برایش پیام بیاید که خوب پوزش را مالیدی به خاک!
چرا امروزه منتقدان جریان‌ساز نیستند؟ سال‌ها پیش توسط دکتر هوشنگ کاووسی، واژه «فیلم‌فارسی» ساخته و به فرهنگ لغت سینما اضافه شد، اما حالا این طور نیست.
انتقادهای زیادی به فیلم «مطرب» و «چشم و گوش بسته» مطرح شده، اما شما در صفحه اینستاگرام‌تان نظر متفاوتی داشتید که واکنش منفی دنبال‌کنندگان تان را هم به دنبال داشت.
نقد مفصلم را در مجله فیلم نوشتم. نظر من نظر تحلیلی است، من درباره «مصادره»، «لس‌آنجلس – تهران» و بسیاری از این فیلم‌ها نقد نوشتم و تحلیل کردم که این‌ها چطور فیلم‌هایی هستند، فقط فحش ندادم. «مطرب» به نظر من فیلم متوسط رو به بالاست، بدون این که شاهکار فوق‌العاده‌ای باشد، فیلم خوبی است و حرف درستی می‌زند. اگر برای کسی مهم است که چرا من چنین نظری دادم، برود توضیح اش را در مجله بخواند. اگر هم علاقه ندارد و می‌گوید همین طور که داریم چای می‌خوریم، ببینیم چه می‌گوید، من برای این چیزها وقت ندارم. نمی‌خواهم کسی را قانع یا نظرش را عوض کنم، اما همین که تلنگری باشد بگوید این طور هم می‌شود به فیلم نگاه کرد، برای من کافی است.
