مشکلات معلولان کی تمام می‌شود

افراد معلول جامعه با بیشترین مشکلات در مسیر زندگی مواجه هستند و هر آنچه که در قالب قوانین و آیین نامه ها برای آنها تدوین و تصویب شده، نتوانسته آن طور که باید ازحجم مشکلات معلولان بکاهد.

در حال حاضر حدود دو میلیون نفر از افراد جامعه را معلولین تشکیل می دهند که یک میلیون و ۴۹۳ هزار و ۷۷۱ نفر معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند و ۵۸۸ هزار و ۶۷۱ نفر را زنان و ۹۳۵ هزار و ۵۸ نفر را مردان معلول تشکیل می دهند.

جامعه معلولین کشور که تعداد آنها هم کم نیست، همواره برای برخورداری از یک زندگی حداقلی، با مشکلات و محدودیت های زیادی مواجه هستند. هر چند که در طول سال های گذشته ، قوانین زیادی برای تسهیل در امور مربوط به معلولان تصویب شده است، اما همچنان این قشر جامعه از اینکه کمتر مورد توجه قرار می گیرند، از مسئولان و متولیان و تصمیم گیران کشور، دلخور و گلایه مند هستند.

مشکلات معلولان کمبود قانون نیست

قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، به عنوان مهم ترین سند حمایتی از افراد معلول کشور، چند سالی است که تصویب شده و سپس مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته است. اما، نکته اساسی در این بین، عدم توجه به اجرای کامل این قانون است که موجبات دلخوری معلولان را فراهم آورده است.

آنچه مسلم است برای اجرای هر قانونی می بایست الزامات اجرایی آن نیز در نظر گرفته شود که متاسفانه قانون جامع حمایت از معلولان نیز مشمول چنین قاعده ای شده و اعتبار لازم برای اجرایی شدن بند بند قوانین آن اختصاص نیافته است. در حالی که همگان متفق القول، این قانون را برای حمایت از حقوق معلولان، کافی می دانند.

مهم ترین مشکل حال حاضر افراد معلول در کشور، اشتغال آنان است که به رغم قانون ابلاغی به دستگاه ها برای اختصاص یافتن سه درصد از سهم استخدام ها به افراد معلول، اما می بینیم که این قانون به نوعی از سوی دستگاه ها دور زده می شود و تلاش می کنند، کمتر از افراد معلول جذب کار شوند. در حالی که اگر همین سه درصد سهمیه نیز به طور دقیق اجرا شود، مشکلات اشتغال معلولان تا حدود زیادی حل خواهد شد.

در همین راستا، دولت تلاش کرد از طریق سازمان بهزیستی که متولی اصلی پاسخگویی به مسائل و مشکلات معلولان است، بخش خصوصی را در این حوزه فعال کند. از همین رو، مراکز خصوصی ارائه خدمات به معلولان راه اندازی شد. اما، آنچه که باعث اختلال در مسیر فعالیت این مراکز شده است، عدم تامین اعتبار مورد نیاز آنها بوده است. به طوری که غالب این مراکز به دلیل تامین نشدن بودجه لازم، از ارائه خدمات به معلولان دست کشیده اند و همین مسئله، مشکلات افراد معلول را تشدید کرده است. در همین حال شنیده می شود که برخی از مراکز رو به تعطیلی رفته و یا اینکه تعطیل شده اند.

به دنبال تشدید نرخ تورم در کشور، مراکز خصوصی نیز خواستار افزایش یارانه به این مراکز شده اند که پاسخ لازم به آنها داده نشده و هیچ افزایش یارانه ای صورت نگرفته است. در نتیجه این مراکز مجبورند که از کمیت و کیفیت خدمات خود بکاهند و آسیب این اتفاقات، متوجه معلولان است.

علی همت محمودنژاد مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان درباره اجرای قانون جامع معلولان گفت: در حالی که ۲۴۶ روز از سال ۹۸ می گذرد، هنوز حتی یک ریال اعتبار برای اجرای این قانون تخصیص نیافته است.

عدم تخصیص بودجه به قانون جامع معلولان

وی گفت: متأسفانه عدم تخصیص بودجه قانون حمایت از حقوق معلولان باعث شده تا معلولان با مشکلات و چالش زیادی مواجه شوند، این در حالی است که بر اساس قوانین ۴-۵-۶ توسعه تخصیص بودجه معلولان و نهادهای حمایتی باید در کمترین زمان و بدون کوچکترین انقباضی اختصاص پیدا کند.

به گفته محمودنژاد، سازمان برنامه و بودجه دلیلی برای این تأخیر عنوان نکرده است.

وی با اشاره به اینکه مجلس ۱۱۰۰ میلیارد تومان برای اجرا مصوب کرده بود، افزود: این در حالی است که در شرایط بد تحریم و تحولات اقتصادی از جمله گران شدن بنزین و سایر عوامل مؤثر، جامعه معلولان دچار مشکلات زیادی شدند به طوری که قیمت یک دستگاه ویلچر تا ۴ برابر افزایش پیدا کرده است.

مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان تأکید کرد: در حال حاضر یک ویلچر بین یک میلیون و ۶۰۰ تا ۷ ملیون تومان برای یک معلول هزینه دارد که بسته به نوع آن قیمت متفاوت خواهد بود اما ویلچرهای برقی و مکانیکی بین ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان هستند که به هیچ عنوان خرید ویلچر در توان افراد دارای معلولیت نیست.

وی همچنین گفت: یکی دیگر از مشکلات معلولان در مورد مسکن آنهاست و گران شدن قیمت مسکن در کشور بسیاری از افراد دارای معلولیت را که گمان می رفت با همکاری بهزیستی صاحب مسکن شوند، ناامید کرده است.

محمودنژاد تصریح کرد: کمک و مساعدت بهزیستی در امر مسکن برای یک فرد معلول ۱۰ میلیون تومان معادل یک متر مربع زمین در تهران است و با این مساعدت به هیچ وجه معلولان نمی توانند صاحب خانه شوند.

وی با اشاره به اینکه یک میلیون و ۴۷۰ هزار معلول تحت پوشش بهزیستی هستند، گفت: بر اساس قانون جامع حمایت از معلولان ساخت مسکن ارزان قیمت باید برای این افراد فراهم شود و بر اساس قوانین بالادستی نیز ساخت مسکن ارزان برای افراد محروم جامعه و معلولان از وظایف دولت است، در حالی که هم اکنون بسیاری از معلولان با مشکل مسکن مواجه هستند.

مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان به مشکل اشتغال این افراد نیز اشاره کرد و گفت: نرخ بیکاری در میان معلولان دورقمی است و در حداکثر نرخ بیکاری جامعه قرار دارد.

وی گفت: با اجرای مصوبه دولت در خصوص بیمه کارفرمایی که به تصویب هیئت وزیران رسیده است، امیدواریم شاهد تغییراتی در وضعیت اشتغال افراد دارای معلولیت باشیم.

محمودنژاد در مورد افزایش قیمت بنزین نیز افزود: با توجه به تغییرات قیمت بنزین، رایزنی های گسترده ای با نهادهای مسئول از سوی سازمان بهزیستی و انجمن های معلولان برای تعیین سهمیه بنزین افراد دارای معلولیت انجام شده که امیدواریم در آستانه ۱۲ آذر روز جهانی معلولان، رئیس جمهور با عنایت به این موضوع که خودروی معلولان در حکم ویلچر برای آنهاست، دستور مساعدت برای اجرا و تعیین سهمیه صادر کند.

وی گفت: میانگین مصرف روزانه بنزین برای معلولان ۱۵ لیتر است، در حالی که دو لیتر سهمیه روزانه برای آنها در نظر گرفته شده که به هیچ عنوان جوابگوی نیازهای معلولان نیست.

مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان به امر مناسب سازی نیز اشاره کرد و اظهارداشت: وضعیت مناسب سازی نسبت به گذشته بهتر نشده و همچنان نیز وضعیت خوبی نداریم، به طوری که افراد دارای معلولیت امکان حضور راحت در سطح شهر و استفاده از اماکن تفریحی-ورزشی را ندارند و فقط در برخی از ساختمان های دولتی جدید تا حدودی مناسب سازی رعایت شده است.

محمودنژاد افزود: استفاده از اماکن تفریحی و ورزشی برای معلولان بر اساس قانون باید رایگان باشد، این در حالی است که حتی در مراکزی که مربوط به سازمان بهزیستی است، معلولان باید مبلغی را پرداخت کنند.

وضعیت بودجه ای معلولان

محمد نفریه معاون توانبخشی سازمان بهزیستی به آمار سازمان جهانی بهداشت در خصوص تعداد معلولان اشاره کرد و گفت: بر اساس این آمار ۱۳ درصد هر جامعه ای را معلولین تشکیل می دهند و بر این اساس باید حدود ۱۱ میلیون نفر در ایران معلولیت داشته باشند اما بر اساس بررسی های میدانی توانبخشی تعداد معلولان بین دو، سه تا چهار درصد برآورد شده است که حدود یک میلیون و ۹۶۰ تا ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را شامل می شوند.

وی گفت: در حال حاضر یک میلیون و ۴۹۳ هزار و ۷۷۱ نفر معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که ۵۸۸ هزار و ۶۷۱ نفر را زنان و ۹۳۵ هزار و ۵۸ نفر را مردان معلول تشکیل می دهند.

در حال حاضر یک میلیون و ۴۹۳ هزار و ۷۷۱ نفر معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند

نفریه در مورد معلولیت ها نیز گفت: معلولان جسمی حرکتی ۷۲۱ هزار و ۱۱۴ نفر، بینایی ۲۶۰ هزار و ۹۲ نفر، ذهنی ۴۲۱ هزار و ۵۷ نفر، بیماران روانی ۱۴۸ هزار و ۱۷۷ نفر، شنوایی ۲۰۱ هزار و ۲۹۱ نفر، صوت و گفتار نیز ۸۵ هزار و ۴۰۳ نفر را شامل می شوند.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی گفت: در حوزه توانبخشی ۸۱۲ هزار معلول از سازمان بهزیستی مستمری دریافت می کنند همچنین ۲۶ هزار و ۲۴۸ نمعلول ضایعه نخاعی نیز ماهیانه حق پرستاری می گیرند. ۲۴۰۰ نفر نیز معلول ضایعه نخاعی برای دریافت حق پرستاری طی یک ماهه اخیر به افراد تحت پوشش اضافه شدند.

وی به طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه در روستاها اشاره کرد و اظهار داشت: از طریق این طرح و با پوشش ۹۹ درصدی روستاها ۴۸۳ هزار و ۸۴۲ معلول شناسایی شدند که تحت پوشش سازمان قرار دارند.

نفریه با اشاره به اینکه ۱۳۷۲ مرکز روزانه توانبخشی غیردولتی که شامل حرفه آموزی، اوتیسم، کارگاه های تولیدی، مراکز نگهداری سالمندان، نابینایان و معلولان جسمی و حرکتی می شوند، گفت: ۵۲ هزار و ۹۱۲ نفر در این مراکز خدمات دریافت می کنند که ۴۵ هزار و ۵۴۳ نفر یارانه بگیر هستند.

وی همچنین تاکید کرد: ۱۳۴۹ مرکز شبانه روزی و مراقبت در منزل نیز به ۷۷ هزار معلول خدمات ارائه می دهند که ۶۵ هزار و ۶۴۳ نفر از این افراد یارانه دریافت می کنند.

نفریه در خصوص تفاوت آمار معلولان تحت پوشش مراکز و یارانه بگیران گفت: برخی از این افرادپشت نوبت دریافت یارانه قرار دارند و برخی از استطاعت مالی برخوردارند و نیازی به یارانه ندارند.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی در خصوص تعداد معلولان کشور و معلولان تحت پوشش بهزیستی گفت: هر فردی که به سازمان بهزیستی مراجعه کند و درخواست کمک داشته باشد ما او را تحت پوشش قرار می دهیم و افرادی که تاکنون مراجعه نکردند یا نیاز ندارند و یا معلولیت آنها خفیف است.

یارانه مراکز غیر دولتی

نفریه در مورد افزایش ۲۰ درصدی یارانه مراکز غیردولتی نیز اظهار داشت: سال گذشته از بهمن ماه یارانه مراکز اضافه شده و بر اساس آن هر ماه پرداخت می شود. افزایش ۲۰ درصدی یارانه این مراکز در سال جاری ماه گذشته به تصویب هیات دولت رسیده اما هنوز برای اجرا به سازمان بهزیستی ابلاغ نشده و هر زمانی که از سوی دولت به ما ابلاغ شود نسبت به اجرای آن اقدام خواهیم کرد.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی به قانون جامع حمایت از حقوق معلولان نیز اشاره کرد و گفت: پیشنهادی که برای اجرای این قانون داشتیم ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود که مجلس در لایحه بودجه ۹۸ با هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان آن موافقت کرد اما از ابتدای سال که تاکنون در آذر ماه قرار داریم حتی یک ریال هم به سازمان داده نشده البته قول داده اند این اعتبار را از محل هدفمندی یارانه ها تامین کنند.

افزایش ۲۰ درصدی یارانه مراکز غیر دولتی در سال ۹۸ ، ماه گذشته به تصویب هیات دولت رسیده اما هنوز برای اجرا به سازمان بهزیستی ابلاغ نشده است
وی گفت: برای سال آینده و اجرای قانون جامع معلولان پیش بینی اعتبار ۳۳ هزار میلیارد تومان را کرده ایم که پیشنهاد آن نیز داده شده است.

نفریه گفت: هر میزان اعتبار بیشتری که به ما بدهند به تعداد بیشتری از تحت پوششی ها می توانیم خدمات ارائه دهیم و دامنه خدمات مان گسترده می شود.

به گفته وی، هر زمان که بودجه امسال اجرای قانون پرداخت شود طی ۴۸ ساعت می توان آن را در مواردی که نیاز است و از قبل مشخص شده است هزینه کنیم.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی گفت: در حال حاضر ۲۰۰ هزار تومان حق پرستاری می دهیم که با پرداخت اعتبار قانون جامع این حق پرستاری به ۴۰۰ هزار تومان در ماه می رسد و همچنین ما به التفاوت ۲۰ درصد افزایش یارانه مراکز غیردولتی، خرید وسایل توانبخشی، یارانه معیشت و … نیز در مدت زمان کوتاهی در نهایت طی ۱۰ روز انجام می شود.

وی در خصوص معلولان پشت نوبت دریافت مستمری نیز گفت: در حال حاضر برای پوشش معلولان در سازمان بهزیستی پشت نوبت نداریم و تمام پشت نوبتی های مستمری را تا آذر ماه پارسال صفر کرده ایم اما با توجه به شرایط اقتصادی جدید و طی سال گذشته ۱۶۰ هزار معلول پشت نوبت دریافت مستمری ما قرار دارند.

نفریه تصریح کرد: فرد معلول هزینه هایش تصاعدی بالا می رود و باید هزینه حمل و نقل، تجهیزات، لوازم بهداشتی و … را بیش از افراد عادی پرداخت کنند به همین دلیل در شرایط جدید اقتصادی تعداد زیادی از این افراد با مشکل مواجه شده اند.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی در مورد تغییر قیمت بنزین نیز گفت: با تغییر قیمت بنزین معلولینی که به مراکز روزانه ما و همچنین مراقبت در منزل نگهداری می شوند برای سرویس رفت و آمد به مشکل برخورده اند و هزینه های آنها زیاد شده است بر همین اساس مکاتبات لازم با مسئولین ذیربط انجام شده و از آنها خواسته ایم برای این معلولین نیز سهمیه بنزین جداگانه ای در نظر بگیرند و پیگیر این موضوع هستیم.

به گفته وی، امسال با توجه به تصویب هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان حق معیشت را برای تمامی معلولان شدید و خیلی شدید و سه دهک پایین درآمدی اجرایی می شود و پوشش حق معیشت سایر گروه های معلولان و اجرای موارد دیگر از قانون جامع نیاز است که اعتبار بیشتری اختصاص پیدا کند.

بر اساس قانون جامع حمایت از حقوق معلولان حق معیشت معلولان باید به حداقل حقوقی که افراد در جامعه دریافت می کنند برسد.

نفریه گفت: برخی از تکالیفی که در قانون جامع معلولان مشخص شده بار مالی ندارد و در حال اجرای آنها هستیم مانند اجرای قانون سه درصد استخدام معلولان در دستگاه های دولتی به طوری که در سال جاری ۵۷۰ نفر از معلولان جذب خواهند شد و مشکل استخدام سه درصد آنها حل شده است. معافیت های مالیاتی و بیمه ای، کمیسیون های پزشکی، هزینه های دانشجویی از جمله مواردی است یا بار مالی نمی خواهد یا بار مالی آن از قبل تعیین شده و در حال اجرای آن هستیم.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی با تاکید بر اینکه قیمت تجهیزات و وسایل توانبخشی وارداتی معلولان سه تا چهار برابر افزایش پیدا کرده گفت: افزایش قیمت به این دلیل است که نمی توانند عملیات بانکی خود را انجام دهند که البته در نمایشگاه تجهیزات توانبخشی که شرکت های مختلف در آن حضور داشتند عنوان شد اگر بودجه و اعتبارات لازم تخصیص پیدا کند می تواند تا بیش از ۹۰ درصد اقلام وارداتی را در داخل تولید و جایگزین کند.

وضعیت معابر برای تردد معلولان

وی در مورد مناسب سازی اماکن و معابر سطح شهر نیز گفت: بر اساس آخرین بررسی های انجام شده ادارات دولتی توانسته اند تا ۳۳ درصد مناسب سازی انجام دهند که البته با توجه به اینکه چند سال قبل بحث مناسب سازی وارد جشنواره شهید رجایی شده و یکی از شاخص های عمومی مناسب سازی محیط است به همین دلیل طی این مدت با توجه به فرهنگ سازی انجام شده رشد پیشرفت بهتر از قبل بوده است.

بر اساس آخرین بررسی های انجام شده ادارات دولتی توانسته اند تا ۳۳ درصد مناسب سازی انجام دهند

نفریه از همکاری دستگاه های مختلف در امر مناسب سازی خبر داد و گفت: شهرداری، شورای شهر و سایر ارگان های مرتبط در حال انجام اقدامات لازم به امر مناسب سازی هستند و این فرهنگ در جامعه جا افتاده است.

وی گفت: قبول داریم درصد مناسب سازی کم است اما نسبت به قبل وضعیت بهتری داریم و امیدواریم با پیگیری های ستاد مناسب سازی و همکاری بیشتر دستگاه ها و استان ها شاهد افزایش مناسب سازی در اماکن و معابر سطح شهرها باشیم.

به گزارش مهر،در هر حال اقدامات انجام شده برای رفع مشکلات معلولان کافی نیست و این قشر از افراد جامعه برای رفع نیازهای خود با مسائل زیادی دست و پنجه نرم می کنند چنانچه اعتبار مورد قانون جامع حمایت از حقوق معلولان که چند سال است این افراد منتظر اجرای آن هستند کامل و به موقع تخصیص داده شود می توان تا حدودی این مشکلات را کاهش داد.