به مناسبت سالروز تولد کیهان کلهر

امروز ۳ آذرماه، سالگرد تولد کیهان کلهر، موسیقی‌دان، نوازنده و آهنگ‌ساز چیره دست ایرانی است. استاد بزرگ موسیقی که اگرچه بیش‌تر به خاطر کمانچه‌نوازی‌اش در کنار محمدرضا شجریان شناخته شده است، اما در طول عمر هنری خود، با موسیقیدانان برجسته بین‌المللی نیز همکاری داشته و قالب‌ها و زبان نوینی در قالب صدای ساز خود خلق کرده است.

امروز 3 آذرماه، سالگرد تولد کیهان کلهر، موسیقی‌دان، نوازنده و آهنگ‌ساز چیره دست ایرانی است. استاد بزرگ موسیقی که اگرچه بیش‌تر به خاطر کمانچه‌نوازی‌اش در کنار محمدرضا شجریان شناخته شده است، اما در طول عمر هنری خود، با موسیقیدانان برجسته‌ بین‌المللی نیز همکاری داشته و قالب‌ها و زبان نوینی در قالب صدای ساز خود خلق کرده است.

کلهر چندین سال است تلاش نموده در قالب پروژه‌های مختلف با برخی نوازندگان مختلف کار کند. این فعالیت که با شجاعت حسین خان از موسیقی شمال هند شروع شد، بعدها با اردهال ارزنجان از ترکیه، یویوما و پروژه جاده ابریشم در آمریکا ادامه یافت و به گفته کلهر، همچنان ادامه دارد. کلهر همواره سعی نموده پروژه‌های مختلف را در حوزه همکاری با هنرمندان و گروه‌های موسیقی مختلف از سرتاسر جهان دنبال نموده و فقط اجراکننده موسیقی ایرانی نباشد.

کلهر بر این باور است که وقتی با نوازنده ای مثل یویوما کار می‌کند، مخاطبینش تنها دوست‌داران موسیقی کلاسیک هستند و هیچ امکانی ندارند که موسیقی ایرانی را بشنوند، ولی وقتی صرفا به عنوان یک نوازنده ایرانی روی صحنه هستید، باعث می‌شود آن مخاطب تحقیق کند و ببیند سازی که شنیده چه بوده و احتمالا به موسیقی ایرانی علاقمند شود. به باور کلهر، وقتی با موسیقی‌دان هندی یا ترک کار می‌کنید هم همین طور است و بالاخره این کار زاویه دید مخاطب را نسبت به موسیقی ایرانی گسترده‌تر می‌کند.

اخیرا کیهان کلهر به همراه گروه «رامبرانت تریو» در لندن اجرایی داشت که در دو بخش روی صحنه رفت و مورد توجه قرار گرفت. کلهر در پایان کنسرت خود، قطعه‌ای به زبان کردی خواند و آن‌ را به کودکان کرد تقدیم کرد، اما پیش از آن تاکید نمود که کنسرتش را در ترکیه در اعتراض به حمله ترکیه به سوریه لغو کرده است؛ اقدامی که با واکنش گسترده حاضران در سالن همراه شد و در شبکه‌های اجتماعی نیز مخاطبان به تحسین این هنرمند پرداختند و واکنش او را متعهدانه قلمداد کردند.

کیهان کلهر در این خصوص خاطر نشان کرد: «قرار بود در استانبول نیز کنسرتی داشته باشم که آن را لغو کردم. به نشانه‌ احترام به برادران کردم، قطعه آخر را به زبان کردی برای بچه‌‎های کرد می‌خوانم که حالا در این جنگ هستند. امیدوارم روزی در دنیایی زندگی کنیم که خبری از جنگ نباشد و مطمئن باشیم همه در بستری آرام می‌خوابند. من نمی‌توانم حرف بزنم و کلامی ندارم که بگویم و این قطعه آخر را تقدیم می‌کنم به کودکان کرد».

چندی پیش نیز جایزه «هنرمند سال» جشنواره موسیقی وومکس به کیهان کلهر اهدا شد. این جشنواره که امسال در فنلاند برگزار شد، جایزه هنرمند سال 2019 را به خاطر یک عمر فعالیت هنری به کیهان کلهر، موسیقی‌دان و نوازنده کمانچه، اهدا کرد. کلهر نیز در این مراسم گفت که جایزه‌اش را به محمدرضا شجریان، استاد بی همتای موسیقی ایرانی تقدیم می‌کند که «در چند سال گذشته دچار بیماری جان‌فرسایی شده و می‌خواهیم که صدایش بین ما باشد».

وب‌سایت وومکس از جمله دلایل اهدای جایزه «هنرمند سال» به کیهان کلهر را «استادی و ذوق او»، «نوآوری بی‌وقفه و همکاری او در خلق زبان‌های موسیقایی جدید و هیجان‌انگیز» و همچنین تلاش او برای «رساندن سنت موسیقی کلاسیک ایرانی به گوش‌های مردم جهان» اعلام کرده است.

کلهر پس از دریافت جایزه وومکس هنرمند سال گفت: “معمولا پیش نمی‌آید که انسان وقتی زنده است مورد تجلیل واقع شود. از این رو بسیار مفتخرم و تحت تاثیر قرار گرفتم، هرچند من این جایزه را یک دستاورد شخصی محسوب نمی‌کنم. سال‌های بسیاری مرارت، دانش و پشتکار، پیشینه موسیقی ایرانی است که من محصول آن گذشته و پیشینه هستم. امروز مفتخرم که این جایزه را از طرف تمام جامعه موسیقی ایرانی می‌پذیرم و به نمایندگی از جامعه موسیقی ایرانی آن را به استاد محمدرضا شجریان، استاد بزرگ موسیقی ایرانی که چند سالی است در بستر بیماری است و دلتنگ شنیدن صدایشان و بودن‌شان هستیم، تقدیم می‌کنم. امیدوارم که حال‌شان خوب باشد و این هدیه را بزرگوارانه از من بپذیرند”.

اما کلهر، توانایی بسیار بالا و مثال‌زدنی از انتقال عاطفی پرسپکتیوهای موسیقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ خود به مخاطب دارد و تنها اوست که این چنین با کمانچه، اندیشه و آرمان خود را به دیگران منتقل می‌کند. به بیان دیگر، کیهان کلهر، به خوبی کمانچه‌اش را می‌شناسد و می‌داند می‌خواهد با آن چه به مخاطب منتقل کند.

دیگر آنکه، نوع بداهه‌پردازی کلهر بیش از پیش و بیش از دیگران، وی را به چهره‌ای متمایز بدل ساخته است، طریقی که نشان از آن دارد کلهر هرگز محصور در قید و بندهای موسیقیایی و این جهانی نبوده و نیست، پس آزادانه می‌نوازد. در این میان، شنونده کمانچه کلهر، شنونده تجربه هیجان‌انگیزی است که پیش از این برایش ناشناخته بوده است. کلهر دائما در حال گام برداشتن روی دیواره نازک بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نهایت است؛ بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نهایتی که گوشه و ردیف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف موسیقی ایرانی برای موزیسین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این نوع موسیقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازد.

کلهر در حوزه آهنگ‌سازی می‌تواند دو احساس مختلف را هم‌زمان به کار گیرد و مخاطب را بر سر دوراهی قرار دهد تا فرد با فراغ و آزادی، یکی از آن دو را برگزیند. ایجاد این موقعیت یکی از مهم‌ترین کارهای کیهان کلهر در ملودی‌پردازی است. همه این عوامل دست به دست هم داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند تا امروز با یک پدیده در موسیقی ایران مواجه باشیم؛ پدیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به نام کیهان کلهر. او امید بزرگی است برای آنکه غیرایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها بتوانند با موسیقی ایرانی آشنا بشوند.

در شرایطی که برخورد ناصحیح با مخاطب غیرایرانی، ارتباط برقرار کردن چنین مخاطبی با موسیقی ایرانی را به امر نسبتا محالی مبدل کرده است، کیهان کلهر به خوبی توانسته راه درست را انتخاب کند. او می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کوشد حدود را فراموش کند و از گوشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و دستگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به خوبی خلاص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این توانایی شگرف در نوازندگی توانسته صداهای مختلفی را به مخاطبانش ارائه دهد.