راه‌کار وزیر اسبق برای رفع مشکلات «معیشتی» معلمان
وزیر پیشین وزارت آموزش و پرورش گفت: اکنون حدود ۱۰ درصد بودجه دولت به آموزش و پرورش اختصاص می یابد که بعضی سال ها به هشت و برخی سال ها به ۱۴ درصد هم رسیده است. اگر سهم آموزش و پرورش از بودجه دولت یعنی صورت این کسر در شرایط فعلی به ۱۵ درصد برسد، می توانیم با چابک سازی و کاهش نیروی انسانی وضعیت را بهبود دهیم.
علی اصغر فانی، وزیر پیشین وزارت آموزش و پرورش در برنامه تلویزیونی پرسشگر درباره ساختار کلی نظام آموزش در کشور گفت: در سندتحول بنیادین شش زیرنظام منابع انسانی، مدیریت فضا و تجهیزات، ارزشیابی و پژوهش، منابع مالی، برنامه ریزی درسی و مدیریت تعریف شده است. این شش زیرنظام با یکدیگر کار کرده و نظام آموزشی را تشکیل می‌دهند.
وی افزود: ۵ زیرنظام اگر کم یا ناقص باشند نظام آموزش و پرورش تعطیل نمی‌شود اما اگر زیرنظام نیروی انسانی و به عبارتی معلم تعطیل شود، نظام آموزشی هم تعطیل می‌شود. مهمترین عنصر و فاکتور نظام آموزشی، معلم است.
وی افزود: ممکن است کلاس در حیاط درس تشکیل شود، مشکل مالی وجود داشته باشد یا کتاب دیر برسد ولی نظام آموزشی به هر روی پیش می رود اما اگر معلم نداشته باشیم کلاس تشکیل نمی‌شود.
فانی با بیان اینکه معلمین باید دو ویژگی جدی داشته باشند تا به عامل تحول تبدیل شوند گفت: معلم باید دو ویژگی انگیزه و توانمندی جهت پاسخ به نیاز دانش آموز امروز را دارا باشد. نیاز است معلمان باسابقه و قدیمی اطلاعاتشان بروز شود. امروز در انگیزش بویژه درمعلمان مرد با مشکل روبروییم. باید این دو ویژگی تقویت شوند.
وی به مطالبات معلمان که هنوز پرداخت نشده است اشاره کرد و گفت: در ۴۰ سال بعد از انقلاب هرساله ۲۵ تا ۳۰ درصد کمبود بودجه در آموزش و پرورش داشته‌ایم که دولت بخشی را تامین می‌کند و بخشی از آن به سال بعد منتقل می‌شود و مشکلات را مضاعف می‌کند.
وزیر اسبق آموزش و پرورش افزود: اگر به دنبال اجرای سندتحول هستیم اولین و مهمترین کار این است که این مشکل منابع مالی را حل و مشکلات معیشتی فرهنگیان را جهت ایجاد انگیزش برطرف کنیم.
فانی: کاهش نیروی انسانی و چابک‌سازی از راه‌های رفع مشکلات معیشتی معلمان
فانی به اقدامات انجام شده درباره رتبه بندی اشاره کرد و گفت: قرار است فاز جدید رتبه بندی در هفته های اول مهر اجرا شود که بخشی از مشکلات معیشتی را حل می‌کند منتها معیشت بحث امروز و دیروز نیست. آموزش و پرورش هرچه تعداد نیروی انسانی اش بیشتر شود، بودجه دولت به تعداد پرسنل تقسیم و سهم هر پرسنل کاهش می یابد. یکی از راه حل‌ها این است که سهم آموزش و پرورش از دولت افزایش و مخرج این کسر کوچک شود و تعداد پرسنل کاهش یابد و به سمت چابک سازی برود.
وی افزود: اکنون حدود ۱۰ درصد بودجه دولت به آموزش و پرورش اختصاص می یابد که بعضی سال ها به هشت و برخی سال ها به ۱۴ درصد هم رسیده است. اگر سهم آموزش و پرورش از بودجه دولت یعنی صورت این کسر در شرایط فعلی به ۱۵ درصد برسد، می توانیم با چابک سازی و کاهش نیروی انسانی وضعیت را بهبود دهیم.
وی با اشاره به تحصیل ۱۲.۵ میلیون دانش آموز در مدارس دولتی در مقابل ۹۶۰ هزار نیروی انسانی گفت: اگر نسبت این دو را محاسبه کنیم رقم مناسبی نمی‌شود و باید به ۱۴.۵ دانش آموز به ازای هر معلم برسد. توزیع نیروی انسانی به لحاظ جنسیت، جایگاه جغرافیایی و رشته هم یکی از چالش‌های جدی است. در منطقه‌ای کمبود و در مناطقی تورم نیرو داریم، مثلا در حاشیه تهران کمبود و در شمال تهران تورم نیروی انسانی داریم.
وزیر اسبق آموزش و پرورش به سیستم آموزش و پرورش متحول فنلاند اشاره کرد و گفت: در آموزش و پرورش فنلاند اختیارات مدارس بالاست و معلم دو ویژگی انگیزه و توانمندی را دارد.
فانی به متمرکز بودن کشور اشاره کرد و گفت: در استرالیا هر مدرسه ای خودش نیروی انسانی استخدام و برنامه درسی را در چارچوبی تدوین می‌کند. این امر به دلیل ساختار حکومتی در کشور ما امکان پذیر نیست، اما تفویض اختیار امکان دارد. در سالی که آموزش و پرورش را تحویل گرفتم سالانه ۸۰۰ بخشنامه به مدارس می‌رفت و روزی که بیرون آمدم به ۳۰۰ بخشنامه رسیده بود.
فانی با بیان اینکه لازمه تفویض اختیار، اول توانمندی افراد و دوم تقریب نگرش هاست گفت: اگر بخواهیم دادن اختیارات به مدارس و مناطق را دنبال کنیم باید به این دو نکته توجه کنیم.
وزیر آموزش و پرورش دولت یازدهم با تاکید بر اینکه مهمترین عنصر نظام تعلیم و تربیت، معلم است عنوان کرد: در یک زمانی معلم‌هایی که اعتراضاتی داشتند در پلاکاردهایشان نوشته شده بود “از فقر ناراحت نیستیم از فرق ناراحت‌ایم.” در فیش حقوقی معلم ها مواردی چون ایاب و ذهاب و غیره دیده نمی‌شود.
علی‌احمدی: مدیریت آموزش و پرورش دست خودش نیست
علیرضا علی احمدی، وزیر پیشین وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه درست است که نیروی انسانی اصلی ترین زیرنظام تعلیم و تربیت است، اما با توجه به تغییرو تحولات دنیا، اگر مدیریت درستی داشته باشیم همه این زیرنظام ها می‌توانند پوشش داده شوند گفت: امروز نمی‌توانیم به طور شایسته پاسخگوی نیازها باشیم. البته مدیریت نظام تعلیم و تربیت به مفهوم گسترده مدنظر است و نه فقط وزارت آموزش و پرورش.
وی افزود: یکی از موانع پیشرفت آموزش و پرورش نگاه سازمان برنامه و بودجه و دولت است که اغلب آموزش و پرورش را دستگاه هزینه‌ای می‌بینند لذا همواره مشکل مالی وجود داشته و حالا حالاها ادامه خواهد داشت. با این رویکرد اگر به موقع تدبیر کرده و جذب به موقع نیرو داشته باشیم و آموزش‌های تکمیلی داده شود، معلمان بدرستی وارد سیستم می‌شوند. اما اکنون عده ای نیازمند کار در مقابل مجلس اعتراض می‌کنند و مجلس قیودی و قواعدی را برای بکارگیری آنها معین می‌کند در حالی که ممکن است برای آموزش و پرورش مناسب و آماده نباشند.
وزیر اسبق آموزش و پرورش با بیان اینکه زمانی که در آموزش و پرورش بودم نیروی انسانی را از طریق بازنشستگی پیش از موعد ساماندهی و کاهش دادیم گفت: در آن مقطع کسری بودجه آموزش و پرورش رفع شد و بدهی ۱۷ سال گذشته را تاییدیه کردیم. ۱۷۵ هزار نفر بازنشسته کردیم. هم صورت کسر، افزایش سنواتی داشت و هم۱۷۵ هزار نفر بازنشسته شدند. البته معتقد بودم ۱۰۰ هزار نفر دیگر باید بروند و تعداد دیگری به تناسب در بخش های مورد نیاز تزریق شوند.
علی احمدی ادامه داد: اکنون مشکل این است که مدیریت آموزش و پرورش دست خودش نیست و به جاهای دیگر برمی‌گردد. مثلا اگر آموزش و پرورش نیرو می‌خواهد باید از سازمان برنامه و امور استخدامی مجوز بگیرد. یا شاهد هستیم که در مقابل مجلس عده‌ای افراد جویای شغل به عنوان حق التدریس اعتراض می‌کردند و به نمایندگان فشار می آوردند تا این تعداد نیرو وارد آموزش و پرورش شوند.
وی با تاکید بر اینکه اگر می‌خواهیم معلم انگیزه و منزلت و توانمندی داشته باشد باید بدرستی مدیریت کنیم و اختیارات لازم را به معلم بدهیم گفت: به زیرسندی در سطح مدرسه نیاز داریم که نه تنها اختیار مدیر و معلم بلکه ارتباط مدرسه با نهادهای پیرامونی اش چون ورزش محله، شهرداری و… را مشخص و روشن کند.
وی افزود: ثبات مدیریت در آموزش و پرورش کجاست؟ بسیاری کشورها کفیلی برای آموزش و پرورش دارند که با تغییر دولت آن کفیل ثابت می ماند. آموزش و پرورش باید معاونین ثبات داشته باشد که خط کاری سندتحول را دنبال کنند. در آموزش و پرورش هر تحولی ۱۴، ۱۵ سال نیاز دارد ولی سریع مدیران تغییر می‌کنند. از سویی معلم که نمی‌تواند آتش به اختیار خودش کار کند باید از بالا اختیاراتی به او داده شود.
علی احمدی به ضرورت ایجاد تحولاتی برای تفویض اختیارات به مدارس و معلم ها اشاره کرد و گفت: شایستگی سالاری و استفاده از تمام بدنه آموزش و پرورش برای انتخاب مدیران لازم است و باید از مدیران واجد شرایط و داوطلب علاقه مند دعوت و آنها را رتبه بندی کرد. می‌توان با مشارکت اولیا و کمک دولت مدارس را هیئت امنایی اداره کنیم و معلمان را همراه با مدیران قرار بدهیم و اگر معلمی خلاقیت و نوآوری دارد و در برنامه‌های جانبی مدرسه شرکت می‌کند حقوق دومی از سوی هیئت امنای مدرسه برای او منظور شود. اگر رضایت خانواده ها جلب شود مردم کمک می کنند.
فرشیدی: معلم کارمند نیست
به گزارش ایسنا، محمود فرشیدی، وزیر اسبق آموزش و پرورش نیز در این برنامه با بیان اینکه نمی‌توان مطلق گفت که حال آموزش و پرورش خوب است یا بد اظهار کرد: نقش معلمین در آموزش و پرورش بی بدیل است. معلمان مشکلات معیشتی بسیاری دارند. در مجموع معتقدم باید به نقاط عملکردی مثبت هم توجه کرد.
وی افزود: آموزش و پرورش امروز قطعا نیازمند تحول جدی است. نقش اصلی در این نظام بر عهده معلمان است و اگر معلم تحول خواه داشته باشیم چه بسا بتوانیم حرکتی از پایین هم شروع کنیم و لزوما نگاه بالا به پایین به تحول نداشته باشیم.
وی به آغاز سال تحصیلی جدید در گام دوم انقلاب و ورود نسل جوان معلمان پرنشاط و پرانرژی به مدارس اشاره کرد و گقت: با آمدن نیروهای جدید می توانیم امیدوار باشیم که خود اینها به تحول در آموزش و پرورش کمک کنند. اگر ما به مدرسه و معلم به عنوان نهاد پویا و بالنده اختیارات بیشتری بدهیم می‌توانیم شاهد تحول آفرینی بیشتر مدارس باشیم.
فرشیدی با بیان اینکه در همه جای کشور گرفتار بروکراسی های اداری هستیم و ادارات در آموزش و پرورش، دست و پاگیر معلم شده‌اند اظهار کرد: معلم ها هم ناظر ابلاغ از بالا نباشند. این امر باید به عنوان یک سیاست مهم پذیرفته شده و اجرا شود.
وزیر اسبق آموزش و پرورش با بیان اینکه باید از مدیریت تک بعدی کنکور محور در مدارس فاصله بگیریم گفت: البته بتدریج حرکت‌هایی را می توان در حوزه کتاب درسی و… شروع کرد. معلم کارمند نیست و شان و اختیارات معلم باید مقداری شبیه دانشگاه‌ها که هیئت امنا دارند بشود.
وی ادامه داد: عرصه‌های مختلفی برای فعالیت دانش آموزان چون شورای دانش آموزی و… وجود دارد. معلم و مدرسه را در سطح حداقلی سوادآموزی نبینیم. پیشنهادم این است که شورای عالی اقتصاد زیرنظر رئیس جمهور تشکیل شود. کاهش تعداد پرسنل و… نگاه اقتصادی به آموزش و پرورش است باید آورده های جدیدی برای آموزش و پرورش داشته باشیم.
