فرصت پایانی اروپا
گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای خیلی نزدیک به نظر می‌رسد؛ اگرچه در عین حال می‌تواند خیلی دور باشد. با این حال، ۲۴ ساعت احتمالات در پیش است. از یک‌سو، فرانسه به‌عنوان یکی از اعضای اروپایی توافق هسته‌ای به دنبال کسب مجوز از آمریکا برای راه‌اندازی خط اعتباری برای خرید نفت از ایران است و در دیگر سو، ایران اعلام کرده که طبق برنامه کاهش تعهدات هسته‌ای خود عمل می‌کند.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق، گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای در واکنش به منتفع‌نشدن ایران از برجام طراحی شد. 16 اردیبهشت یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد که به برجام پایبند است اما هم‌عرض اجرائی‌نشدن تعهدات هسته‌ای ازسوی دیگر شرکا، ایران نیز از تعهداتش خواهد کاست. این تعهدات شامل میزان ذخیره اورانیوم و درصد غنی‌سازی بود.
اگرچه اروپایی‌ها دیر اما بالاخره قبل از گام دوم دست‌به‌کار شدند. ابتدا تلاش‌ها برای راه‌اندازی اینستکس جدی‌تر شد و بعد از آن، فرانسه به‌طور جدی وارد ساز‌وکار مذاکره با تهران شد.
چندین نوبت تماس تلفنی امانوئل مکرون و حسن روحانی منجر به این شد که بالاخره فرانسه طرحی برای احیای برجام طراحی کند. طراحی که در ازای پرداخت ۱۵ میلیارد دلار برای یک دوره چهار ماهه، ایران به تعهداتش در برجام باز خواهد گشت.
روحانی: هنوز اختلاف‌نظر داریم
رئیس‌جمهوری روز گذشته در جلسه هیئت دولت روند مذاکرات میان ایران با طرف‌های برجام را رو به جلو خواند و با بیان اینکه باوجود حل بخش مهمی از اختلافات در مذاکرات با اروپا، هنوز به نقطه توافق نهایی نرسیده‌ایم، گفت: «مثلا اگر در ۲۰ مسئله اختلاف داشتیم، این اختلافات اکنون در سه مسئله است و بخش عمده آنها حل شده‌اند اما هنوز به نقطه نهایی نرسیده‌ایم و بعید می‌دانم در این یکی، دو روز نیز بتوانیم به توافق نهایی برسیم؛ در نتیجه گام سوم را برخواهیم داشت و بر مبنای آن عمل می‌کنیم».به گزارش ایسنا، حسن روحانی صبر راهبردی و اقدام ایران را در برابر خروج آمریکا از برجام، هوشمندانه خواند و افزود: «ایران اولین گام را برداشت و ظرف این اقدام، دو ماه نیز فرصت داد. در همان دوره با چین، روسیه و اروپایی‌ها صحبت کردیم اما به نتیجه مطلوب نرسیدیم. هر‌چند آنها توصیه می‌کردند گام دوم را برنداریم،چون در عمل آنها کار مهمی انجام نداده بودند، گام دوم را برداشتیم. بعد از گام دوم باز هم گفت‌وگو و مذاکره کردیم».او گفت: «در این دوره یک گام‌هایی با هم برداشتیم. در تلفن‌های روز اول بین ما خیلی فاصله بود اما الان کلام همدیگر را خوب می‌فهمیم. آنها می‌دانند ما چه می‌خواهیم و ما هم می‌دانیم آنها چه می‌خواهند و کاملا مفهوم است. در بسیاری از موارد به‌هم نزدیک شده‌ایم و در برخی از موارد هم هنوز اختلاف نظر داریم و به گام نهایی نرسیده‌ایم».
باطن گام سوم فوق‌العاده مهم است
روحانی از تعیین یک چارچوب پنج‌ماهه تا پایان سال میلادی با فرانسوی‌ها خبر داد و افزود: «آنها می‌گویند با اروپایی‌ها و چین و دیگران و خود آمریکا حرف می‌زنیم و هماهنگ و بحث می‌کنیم. حرف ما با فرانسه در این زمینه و به نمایندگی از طرف اتحادیه اروپا و سه کشور بود».
رئیس‌جمهور با اشاره به گام سوم ایران، عنوان کرد: «ظاهر این گام سوم، خیلی تکان‌دهنده نیست ولی باطن آن فوق‌العاده مهم است و به نظر من این گام، مهم‌ترین گامی است که برمی‌داریم و آثارش بسیار فوق‌العاده خواهد بود و ان‌شاء‌الله با این گام سوم، سازمان انرژی اتمی از این روند سرعت معمولی خارج و فعالیتش شتاب می‌گیرد؛ یعنی با دستوری که صادر خواهد شد سازمان انرژی اتمی برای رسیدن به اهدافش شتاب فوق‌العاده‌ای می‌گیرد».او با بیان اینکه در عین حال دو ماه دیگر فرصت می‌دهیم، افزود: «ضمن اینکه گام سوم را برمی‌داریم، صحبت می‌کنیم و اگر به توافق رسیدیم باز هم راه برای مذاکره، منطق و توافق وجود دارد».
گفت‌وگو بعد از دریافت ۱۵میلیارد دلار
در‌حالی‌که اجرا کردن یا اجرانکردن گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای در هاله‌ای از ابهام است، روز گذشته عباس عراقچی روشن‌تر از دیگران موضع جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرده است.
معاون سیاسی وزیر امورخارجه شرایطی را که در آن قرار داریم، به این شرح توضیح می‌دهد: به دنبال تماس‌های تلفنی آقای مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با ایران، به او تأکید شد که یا اروپا باید از ایران نفت خریداری کند یا معادل فروش نفت را به‌صورت خط اعتباری که با درآمدهای نفتی ایران تضمین می‌شود و در حقیقت به‌نوعی به معنای پیش‌فروش نفت است، در اختیار ایران قرار دهد. به گزارش ایسنا، سید عباس عراقچی در پاسخ به خبرنگاران گفت: محور مذاکرات با فرانسه درباره نحوه تأمین مطالبه جمهوری اسلامی در خصوص فروش نفت و نحوه تأمین درآمدهای حاصله است. جمهوری اسلامی ایران همچنان که بارها اعلام کرده است، فقط در صورتی به اجرای کامل برجام برمی‌گردد که قادر به فروش نفت خود و دسترسی به عواید ناشی از آن به صورت کاملا قابل استفاده و بدون هرگونه محدودیتی باشد و ابتکار فرانسه دقیقا در همین راستا است.
عراقچی اضافه کرد: میزان این خط اعتباری حدود ۱۵ میلیارد دلار برای مدت چهار ماه، یعنی تا پایان سال میلادی است. بدین ترتیب در صورت حصول توافق ایران در چهار ماه آینده معادل صد درصد نفت خود را یا خواهد فروخت یا به صورت خط اعتباری دریافت و پیش‌فروش می‌کند. عراقچی در ادامه این گفت‌وگو توضیح داد: بعد از دریافت ۱۵ میلیارد دلار جمهوری اسلامی آمادگی گفت‌وگو با کشورهای 1+4 را دارد، اما واقعیت آن است که هنوز درباره دستور کار این گفت‌وگوها اختلاف نظرهای جدی بین طرفین وجود دارد. او با اشاره به اینکه گفت‌وگوها درباره تعیین دستورکار هنوز ادامه داشته و به هیچ نتیجه مشخصی نرسیده است، تصریح کرد جمهوری اسلامی ایران به‌هیچ‌عنوان درباره خطوط قرمز خود با کسی مذاکره نخواهد کرد.
او گفت: بعید می‌داند کشورهای اروپایی تا قبل از ۱۶ شهریور بتوانند گام مؤثری بردارند، بنابراین مرحله سوم کاهش تعهدات از سوی ایران در تاریخ مزبور آغاز خواهد شد. این مرحله شامل بخش مهمی از تعهدات ایران خواهد بود که در زمان خود اعلام خواهد شد.
موضوعات پیشنهادی
عراقچی در عین حال این نکته را هم اضافه می‌کند: از نظر جمهوری اسلامی هیچ مذاکره مجددی درخصوص برجام صورت نخواهد گرفت اما اجرای مطلوب برجام می‌تواند موضوع گفت‌وگوها باشد، با توجه به اینکه طرف مقابل کوتاهی‌های جدی در این زمینه داشته است. همچنین امنیت در همه آبراه‌های بین‌المللی می‌تواند موضوع گفت‌وگو باشد. جمهوری اسلامی ایران به شرط تأمین امنیت و آزادی کشتی‌های خود در تمامی آبراه‌ها آمادگی دارد درخصوص امنیت و آزادی کشتی‌رانی در خلیج فارس و تنگه هرمز وارد گفت‌وگو شود.
مذاکرات ایران با اروپا زمان‌بر است
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز روز گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا در مذاکرات اخیر با اروپایی‌ها ۱۱ تعهد بر‌زمین‌مانده اروپایی‌ها در برجام هم در محور مذاکرات قرار دارد، گفت: «در مرحله فعلی مذاکرات بحث برجام را باز نکردیم؛ از ۱۸ اردیبهشت سیاستی جدید اتخاذ کردیم تا هر دو ماه اقداماتی را درخصوص کاهش تعهدات برجام انجام دهیم، در همین راستا روز پنجشنبه (امروز) یا جمعه مهلت مرحله دوم تمام و مرحله سوم شروع می‌شود».محمود واعظی افزود: «نتیجه سیاست جدید جمهوری اسلامی ایران این شد که اروپایی‌ها و مشخصا رئیس‌جمهور فرانسه در این خصوص مذاکراتی با ما داشته باشند که به شرایط قبل برگردیم؛ در این زمینه ما شرایطی داریم آنها هم مباحثی دارند».او ادامه داد: «در رابطه با کلیات صحبت می‌کنیم که بعد از آن اگر شرایط طبیعی شد، قطعا درخصوص آن 11 بند هم صحبت خواهد شد، اما الان بحث این است که اگر قرار است به شرایط قبل برگردیم در مورد یک‌سری حقوق ما در ارتباط با موضوع نفت و بانک و تأمین نیازمندی‌های ایران از کشورهای مختلف به نتیجه برسیم که پیشرفت‌های خوبی داشتیم، اما تا به نتیجه قطعی و نهایی نرسیم نمی‌توانیم اعلام کنیم که این توافق انجام شده است. پیش‌بینی من این است که ممکن است در یکی، دو هفته آینده بتوانیم نکات روشن‌تری را در این زمینه اعلام کنیم».
زمان‌بر است
واعظی در پاسخ به پرسشی درباره نتیجه سفر عباس عراقچی به پاریس و تأثیر این سفر بر گام سوم کاهش تعهدات، تأکید کرد: «ما اعلام کردیم که سر زمان مشخص که آخر این هفته است اگر در مذاکراتی که با رئیس‌جمهور فرانسه داریم به توافق قطعی نرسیم، گام سوم برداشته خواهد داشت. از طرف دیگر گزارشی که از سفر آقای عراقچی به همراه یک تیم اقتصادی موفق دریافت کردیم، نتیجه مذاکرات با توجه به پیچیدگی‌هایی که دارد، زمان‌بر است، اما در مجموع پیشرفت‌هایی به وجود آمده است. قرار است هفته آینده نتیجه را به ما اطلاع دهند و ما منتظریم ببینیم هماهنگی‌ای که در داخل اروپا و طرف‌های دیگر می‌شود، به ما منعکس شود».
به‌هیچ‌وجه درباره موشک مذاکره نکردیم
رئیس دفتر رئیس‌جمهور گفت: «در مجموع گام‌هایی که تا الان برداشته شده، در مقایسه با یک ماه قبل که این مذاکرات شروع شده، پیشرفت‌های خوبی داشته است، اما تا زمانی که به جمع‌بندی نهایی نرسیدیم نمی‌توانیم چیزی را اعلام کنیم؛ این به این معنی نیست که ما مردم خود را نامحرم می‌دانیم؛ ما چیزی را از مردم پنهان نداریم، اما با توجه به اینکه با طرف خارجی مذاکره می‌کنیم، نمی‌خواهیم برداشت ذوق‌زدگی یا عجله از کار ما داشته باشند».
او در پاسخ به پرسشی درباره شایعاتی مبنی بر طرح موضوعاتی از جمله جایگاه منطقه‌ای ایران و فعالیت‌های موشکی از سوی فرانسوی‌ها در مذاکرات اخیر، با اشاره به چارچوب مذاکره جمهوری اسلامی ایران با طرف اروپایی، افزود: «موضوعاتی که مطرح می‌شود گمانه‌زنی‌هایی است که رسانه‌های خارجی انجام می‌دهند؛ به‌هیچ‌وجه بحث موشک انجام نشده است و به‌هیچ‌وجه در مورد توان دفاعی و نظامی ایران نه با فرانسه و نه با هیچ کشور دیگری مذاکره نخواهیم کرد. موضوع مذاکرات ایران با طرف اروپایی مشخصا در مورد برجام و حقوق جمهوری اسلامی در برجام و روش‌های دستیابی به حقوق ایران در برجام است».
کاهش تعهدات برجام قابل برگشت است
واعظی ادامه داد: «رئیس‌جمهور نیز پیش از ۱۸ اردیبهشت اعلام کردند کاهش تعهدات برجامی ایران در مراحل دوماهه انجام می‌شود، این اقدامات قابل برگشت است و زمانی که بتوانیم به هدف‌گذاری دقیق برسیم، کاهش تعهدات برجام قابل برگشت خواهد بود؛ الان هم در همان چارچوب در حال مذاکره هستیم».
او در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه قرار بود اینستکس پول باشد ولی فقط یک خط اعتبار است، گفت: «هیئت مذاکره‌کننده ایرانی از فعالان اقتصادی هستند و برای روشن‌شدن این ابهامات روز دوشنبه به مذاکرات رفتند که بررسی کنند اگر خط اعتباری برای ایران در نظر گرفته شود، از هر لحاظ اطمینان داشته باشیم که می‌توانیم با این اعتبار نیازمندی‌های کشور را تأمین کنیم. مردم باید مطمئن باشند، تا زمانی که اطمینان و ضمانت لازم اخذ نشود به شرایط پیش از کاهش تعهدات برجامی و ۱۸ اردیبهشت باز نخواهیم گشت».
او همچنین درباره اینکه قرار شده اروپا به جای ۱۵ میلیارد دلار، پنج میلیارد دلار بدهد، گفت: «این موضوع دو هفته پیش مطرح بوده و الان خبر آن منتشر شده است. ما از آن مرحله عبور کردیم و ایران این پیشنهاد را نپذیرفته است».
واعظی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه فرانسوی‌ها اعلام کردند همین توافق ۱۵میلیاردی نیز منوط به موافقت آمریکاست، افزود: «این بخش مربوط به بانک است؛ اکثر بانک‌های دنیا یا سهامدار آمریکایی دارند یا مبادلات خود را از طریق دلار انجام می‌دهند، به همین دلیل برای انتقال پول، به هماهنگی با آمریکا نیاز دارند که این موضوع به خودشان مربوط می‌شود».
رفته‌اند مجوزش را بگیرند
سخنگوی دولت نیز درحاشیه جلسه هیئت دولت، گفت: «اگر اروپا تقاضاهای ایران را اجرائی نکند گام سوم در روز مقرر اجرائی می‌شود. فرانسه نمایندگی اروپا را بر عهده گرفته و وزیر اقتصاد آنها هم به آمریکا رفته تا توافق را بگیرد. اگر توافق شد و آنها اعلام کردند ما به توافق خود عمل می‌کنیم اما چشم‌اندازی نداریم که تا روز جمعه اروپا توافق را بگیرد».
علی ربیعی تأکید کرد: «به هر حال این سیاست اروپاست که می‌خواهد هماهنگی کند و ما دخالتی در آن نداریم. ما منتظر اروپا هستیم. البته وعده خرید نفت محقق شده است و اکنون رفته‌اند تا مجوزش را بگیرند». او در پاسخ به این پرسش که آیا خط اعتباری محدودیتی برای خرید ایران ایجاد می‌کند، گفت: «حساب یا خط اعتباری تفاوتی ندارد؛ ما باید بتوانیم خرید خود را انجام دهیم و هر کالایی را هم که می‌خواهیم و مورد نیاز ماست، تهیه کنیم. این پول باید در اختیار ما قرار گیرد تا با آن خرید کنیم. دیدگاه‌های ما جلو رفته و از 19 مورد اختلاف به سه مورد رسیده است».
