برای هر دردی مُسکن نخورید

داروهای مسکنِ حاوی اپیوئید مانند کدئین، کاربرد زیادی در پزشکی دارند اما مصرف بی‌رویه آنها برای هر ناراحتی از سردرد گرفته تا برخی دل‌دردها خطرناک است و متخصصان دارویی با ارائه تشبیهی در این باره می‌گویند که “با گلوله توپ به گنجشک شلیک نکنید.”

داروهای مسکن شامل ترکیباتی هستند که اپیوئید خوانده می‌شود و مانند مرفین عمل می‌کنند. اپیوئیدها به گیرنده‌های مخصوصی در سیستم عصبی -به ویژه در مغز- متصل می‌شوند تا تأثیر خود را نشان دهند.

نوربرت ودارتس، متخصصی که در زمینه داروهای مسکن و اعتیاد در بیمارستان دانشگاه رگنزبورگ آلمان تحقیق می‌کند، می‌گوید: اپیوئیدها قوی‌ترین مسکن‌هایی هستند که به صورت دارو در دسترس‌اند و قویتر از آنها داروهای بیهوشی است.

اپیوئیدها نوعی ترکیبات روانگردان هستند و مرفین قدیمی‌ترین و مهمترین ماده مخدریست که انسان می‌شناسد. این روزها در مصارف پزشکی به جای مشتقات طبیعی خشخاش مانند تریاک از اپیوئیدها استفاده می‌شود که در فرآیندی شیمیایی تهیه می‌گردند. مثلأ قرص‌های کدئین یکی از اپیوئیدها هستند.

تأثیر این ترکیبات در بدن انسان همیشه یکسان نیست. نوربرت ودارتس می‌گوید: برخی اپیوئیدها در قالب قرص مسکن در روده جذب می‌شوند. آنها پس از بلع مدتی در معده هستند تا به صورت محلول درآیند و بعد که به روده می‌رسند، جذب خون می‌شوند و معمولأ سه ساعت زمان نیاز دارند تا اثر خود را نشان دهند.

هر چه مصرف این داروها بیشتر باشد، تأثیر آنها کمتر می‌شود. در نتیجه مصرف‌کننده باید به طور مرتب دوز آن را بیشتر کند تا به تسکین درد برسد. او از نظر جسمی و روحی به آن وابسته می‌شود. این وابستگی ممکن است به جایی ‌برسد که فرد برای هر درد کوچکی نیازمند مسکن باشد.

اپیوئیدها هرچند اغلب عوارض جانبی اندکی دارند اما مصرف بی‌رویه آنها باعث تهوع، استفراغ یا در درازمدت یبوست می‌شود. از آن مهمتر آنها به کبد هم فشار می‌آورند. نوربرت ودارتس تأکید می‌کند که این مسکن‌ها، داروهای بسیار مهمی هستند و تمام کسانی که دچار سانحه شده‌اند، جراحی داشتند یا از سرطان رنج می‌برند می‌دانند که این داروها چه کمک بزرگی برای تسکین درد هستند.

اما مصرف دراز مدت آنها، بیش از دو ماه برای بدن مخرب است. او می‌گوید: این مسکن‌ها برای بیماران سرطانی ضروری هستند. البته آن هم، نه همیشه. حال تصور کنید فردی در ۲۵ سالگی دچار درد مزمن کمر شده و پزشکان تشخیص دادند که او تا ۳۰ سال آینده از این درد رها نخواهد شد. در این صورت مصرف این مسکن‌ها اشتباه است. بنابراین باید برای تسکین این قبیل دردها به دنبال راه‌های درمانی موثرتر و با عوارض جانبی‌ کمتر بود.

بنابر گزارش دویچه‌وله، او تأکید می‌کند که این مثال برای درد عادت هم صادق است و استفاده از ایپویئدها برای تسکین این درد راه‌حلی کاملاً اشتباه است. ودارتس می گوید: مثل این است که با توپ به یک گنجشک شلیک کنید.”