قتل یک تالاب در سکوت محیط زیست
تالاب گوری بلمک در استان لرستان که طی چند سال اخیر با تعرض برخی مدیران و زهکش کردن آب تالاب به زمین کشاورزی بدل شده بود، اکنون قرار است با بستن آب به روی آن، برای همیشه خشک شود.
تالاب گوری بلمک با مساحت ۱۴ هکتار، هنوز یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های شهرستان پلدختر است اما چندین سال است که مساحت قابل توجهی از آن توسط کشاورزان تبدیل به مزرعه شده به طوری که با زهکش کردن آب، این تالاب دیگر به صورت یک تالاب فصلی کوچک و موقتی درآمده است. تالابی که نه فقط سالانه بیش از ۱۵ گونه پرنده که برخی از آنها جزو گونه‌های کمیاب هم هستند، به آن مهاجرت می‌کنند، بلکه می‌توانست منبع درآمدی برای مردم مظلوم و محروم منطقه باشد.
حالا قرار است سدی هم برای جلوگیری از ورود آب به تالاب احداث شود تا همین تالاب فصلی، کوچک و موقتی هم برای همیشه نابود شود و اندکی آب که سهم آن شده هم در زمین‌های متعرضان مصرف شود.
جالب آن جاست که اگرچه این تالاب بخشی از مجموعه تالاب‌های پل دختر به شمار می‌رود اما طبق مصوبه هیئت ویزراندر تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ به طور ویژه از خود این تالاب هم به طور جداگانه یاد شده است. مصوبه‌ای که در آن بر نیاز آبی محیط زیستی، حریم تالاب و حریم بوم‌شناختی آن تأکید شده و در ماده ۵ آن تصریح شده است که هرگونه بهره‌برداری و اقدامی که به تشخیص سازمان محیط زیست منجر به تخریب غیرقابل جبران آن شود ممنوع است.در بند پ این مصوبه خاکبرداری، خاکریزی، برداشت غیرمجاز آب یا ممانعت از ورود آب به تالاب و زهکشی از موارد منع تصریح شده است اما تمامی این موارد در تالاب اتفاق افتاده و سازمان محیط زیست هم تا این لحظه هیچ گونه اقدام درخوری نکرده است، در حالی که در جدول مربوط به تالاب‌های موضوع این مصوبه نام تالاب گوری بلمک مستقیماً و مستقلاً قید شده است.
آب تالاب را برای کشاورزی بردند برخی مدیران منابع طبیعی و صاحب‌نفوذان منطقه‌ای در سال‌های گذشته روی این تالاب یک زهکش با هزینه بسیار زیاد احداث کرده‌اند و آن زمان بهانه هم این بوده که می‌خواهند جاده قدیم خرم آباد خوزستان را نجات دهند. با احداث این زهکش در فصل پرآب سال، به طور کامل آب از تالاب خارج می‌شود و وقتی که آب کامل تخلیه می‌شود و فصل پرآب تمام می‌شود، این تالاب به طور کامل خشک می‌شود.
در فصل کم‌آب هم برای آبیاری زمین‌های کشارزی غیرقانونی، مجوز دیگری گرفته‌اند که از رودخانه کشکان آب را پمپاژ کنند و اینجا را آبیاری کنند! دور باطلی که زیان اقتصادی آن به کشور روشن‌تر از ظهر تابستان است. فرایندی که در آن اولاً آب یک اکوسیستم را کامل خارج می‌کنند که منجر به مرگ تمام گونه‌های زیستی وابسته به تالاب و اخلال کامل در اکوسیستم می‌شود و بعد وقتی زمین‌ها را کاشتند، در فصل کم آبی دوباره از رودخانه آب را برداشت می‌کنند و به اینجا می‌آورند!
ضعف عملکرد محیط زیست در این تخلف آشکار به حدی بوده که سال گذشته همین مجموعه مدیریتی متخلف می‌خواستند این تلمبه‌خانه را احیا کنند اما عملاً به دلیل مخالفت مجموعه‌ای مدیریتی از استانداری و مدیریت‌برنامه‌ریزی به بهانه عدم امکان تخصیص بودجه به این فعالیت اجازه ندادند، اما حالا همین مجموعه صاحب نفوذ، برای پروژه‌ای که به دلیل غیرقانونی بودن نتوانسته از استان بودجه بگیرد، از تهران یک بودجه ملی دریافت کرده تا در بالادست و در حوضه بلافصل و مستقیم خود تالاب یک سد خاکی با ۱۲ متر ارتفاع را احداث کنند تا اساساً دیگر آبی به تالاب نیاید و حتی در فصل پرآب هم تالاب پر نشود و همین آب را نگه‌دارند و در فصل کم آبی اراضی را آبیاری کنند.
روشن است که با احداث این سد اساساً دیگر تالابی وجود نخواهد داشت، چرا که از یک طرف زهکش‌ها آب را از تالاب خارج می‌کنند و از طرف دیگر بند احداث شده ورودی آب را به تالاب می بندد.
تلخ‌تر اینکه در سکوت و انفعال محیط زیست، پروژه به طور کامل کلید خورده و با تجهیز بسیار وسیع کارگاه فقط طی یک روز ۳۰ هزار متر مکعب خاکریزی انجام شده است.
تالاب‌های پل دختر مشکل چندانی ندارند
تصاویر تالاب در فصل پرآبی نشان می‌دهد که اگر این تالاب احیا شود، منبع درآمد مردم محروم و مظلوم منطقه می‌تواند باشد که از طریق آبزی‌پروری و حتی گردشگری معیشت خود را به راحتی تأمین کنند اما برخی مدیران با مقاصد سیاسی و انتخاباتی و مقاصد اقتصادی فردی نمی‌گذارند چنین طرح‌هایی انجام شود و وقتی هم که جلوی اعتبارات استانی برای بند خاکی گرفته شده و رفته‌اند اعتبارات ملی گرفته‌اند.
حمیدرضا کاظمی نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس درباره این تالاب گفت: تالاب ها سرمایه ملی کشور هستند و نباید به صورت شخصی به آنها نگاه کرد و همه دستگاه ها باید به این مهم توجه داشته باشند.
وی تاکید کرد: با تعامل مردم، حفاظت محیط زیست و شیلات استان ضمن احیای تالاب گوری بلمک، منطقه ای با کارکردهای زیست محیطی، جاذبه گردشگری و پرورش ماهی ایجاد شود.
کاظمی گفت: دستگاه های اجرایی در تصمیماتی که در خصوص احیاء تالاب می گیرند منافع جوامع محلی و ذینفعان را مد نظر داشته باشند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان نیز با اشاره به کارکرد و اهمیت تالاب ها گفت: اهمیت اکوسیستمی یک هکتار تالاب ۱۰ برابر اکوسیستم جنگلی است.
فتحی بیرانوند تاکید کرد: تالاب های پلدختر استعداد تبدیل به اثر طبیعی ملی را دارند و امید است که با تسهیل شرایط مورد نیاز در کنوانسیون رامسر ثبت شوند.
وی یادآور شد: تالاب های پلدختر مشکلات چندانی ندارند ولی برای برخی که با منافع مردم به دلیل بهره برداری های نادرست تضاد ایجاد شده است، تلاش می شود با تعامل سایر دستگاه های مربوطه در جهت احیای مجدد آنها اقدام شود.
به گزارش مهر،اگر با این تخلف آشکار با قید فوریت برخورد نشود، شاید فرصت حفظ تالاب برای همیشه از دست برود و کسانی که با بهره‌گیری از جایگاه مدیریتی خود، سوء‌استفاده کرده‌اند، برای زمین‌هایشان سند گرفته‌اند و تالاب را خشک کرده‌اند، حالا دیگر آن را نابود می‌کنند.
به این ترتیب، مدیرانی که قاعدتاً باید حافظ محیط زیست و منابع طبیعی باشند، در اراضی متعلق به تالاب پل‌دحتر، مستقیماً به اسم خودشان یا نزدیکانشان، زمین دارند و اگرچه محیط زیست قبلاً نامه‌هایی در این باره زده تا بگوید وظیفه قانونی‌اش را انجام داده اما این نامه‌ها صرفاً در سطح توصیه بوده است و به نظر می‌رسد مطابق روال معمول در دوره مدیریتی عیسی کلانتری، محیط زیست تلاش کرده در این موضوع تنش بین دستگاهی در استان ایجاد نکند اما آنچه روشن است نباید حق عامه، و حق مردم بر محیط زیست، قربانی ملاحظات مدیریتی و منافع افراد خاص بشود.
