تصوراتی که ترامپ و نتانیاهو از استراتژی ایران داشتند

اریک یوفی در هارتص نوشت: در روزهای آینده شاهد برگزاری انتخابات سراسری در اسرائیل خواهیم بود. پیشنهاد من به رای دهندگان این است که در زمان رای دادن، عملکرد نتانیاهو در قبال ایران را مد نظر قرار دهند.

به گزارش بازتاب؛ در ادامه این مطلب آمده است: بالاخره باید به این موضوع توجه داشته باشیم که نتانیاهو در طول ده سال گذشته ایران و برنامه هسته ای این کشور را به اولویت اصلی دولت خود تبدیل کرده است. او در سخنرانی های خود در اسرائیل و نقاط مختلف دنیا هشدار می داد که دست یابی تهران به تسلیحات هسته ای بزرگترین تهدید در مقابل بقای اسرائیل و امنیت منطقه خواهد بود.

نخست وزیر اسرائیل قول داده است که اجازه دست یابی ایران به تسلیحات هسته ای را نخواهد داد. نتانیاهو همچنین مسئله ایران را به محور اصلی تعاملات دوجانبه بین اسرائیل و آمریکا تبدیل کرده است.

اما وقایع هفته های اخیر نشان دادند که نتانیاهو در حال سوق دادن منطقه به سمت یک فاجعه است. هفته گذشته مقامات ایرانی اعلام کردند که از سقف 400 کیلوگرم اورانیوم غنی سازی شده عبور کرده اند. ایران این هفته نیز اعلام کرد که غنی سازی اورانیوم را در سطوح بالاتر از 3.67 انجام خواهد داد و بدین ترتیب بند مهم دیگری از برجام را زیر پا خواهد گذاشت.

البته ایران هنوز در آستانه دست یابی به یک بمب هسته ای قرار ندارد. اما آن ها دوباره در مسیر تولید سوخت مورد نیاز برای تولید تسلیحات هسته ای قرار گرفته اند. نتانیاهو باید مسئولیت تنش ها و وقایع اخیر را بپذیرد.

اسرائیل و کشورهای غربی برای مقابله با تهدیدات ایران و محدود کردن برنامه هسته ای این کشور به یک استراتژی معقولانه نیاز دارند.

نتانیاهو قول داده بود که چنین استراتژی‌ای را در قبال تهران اتخاذ کند. اما او در عوض اوضاع را بدتر کرده است. نتانیاهو بعد از پیروزی در انتخابات سال 2009 می توانست روابط بهتری را با دولت اوباما برقرار کند. دولت نتانیاهو با اشتراک گذاری اطلاعات و نگرانی های امنیتی می توانست سطح نفوذ خود در تیم امنیتی اوباما را افزایش دهد.

استراتژی اوباما جلوگیری از دست یابی تهران به تسلیحات هسته ای بدون شروع جنگ بود. تیم ترامپ نیز در حال حاضر از همین استراتژی پیروی می کند.

اما نتانیاهو و تیم امنیت ملی او در محافل خصوصی و عمومی باراک اوباما را فردی ضعیف و ساده لوح توصیف می کردند. نتانیاهو همچنین معتقد بود که جان کری مذاکره کننده ای نالایق است و از پس همتاهای ایرانی خود برنخواهد آمد. حملات دولت نتانیاهو علیه اوباما باعث عصبانیت بدنه اصلی حزب دموکرات در آمریکا شد. آن ها تصور می کردند که رئیس جمهور مورد انتقادات غیرمنصفانه ای قرار گرفته است.

اما انتقادات نتانیاهو بی معنی بودند. جان کری اهمیت بالایی برای امنیت اسرائیل قائل بود. کری می دانست که مردم کشورش از شروع جنگی دیگر در خاورمیانه حمایت نخواهند کرد. به همین خاطر او و دیگر اعضای تیم مذاکره کننده آمریکا توافقی را طراحی کردند که مانع دست یابی تهران به تسلیحات هسته ای می شود و هم زمان از منافع آمریکا در منطقه محافظت می کند.

البته بدون شک این توافق دارای نقاط ضعفی بود. توافق برجام محدودیتی در مورد برنامه موشک های بالستیک تهران اعمال نکرد. بسیاری از مراکز نظامی حساس در ایران تحت بازرسی بین المللی قرار ندارند. علاوه بر این، بسیاری از بندهای توافق بعد از سال 2025 منقضی می شوند.

اما نتانیاهو به جای حمله کردن به اوباما و جان کری می توانست با دموکرات ها همکاری کند و صرفا نقش یک منتقد را نداشته باشد.

اما دونالد ترامپ در طول کمپین انتخاباتی خود در سال 2016 وعده داد که از توافق هسته ای خارج می شود و دوباره تحریم های ایران را باز می گرداند. نتانیاهو نقش مهمی در هدایت کردن سیاست های ترامپ در قبال تهران داشته است.

نتایج این استراتژی فاجعه آمیز بوده اند. ترامپ تصور می کرد که ایرانی ها تحت فشار تسلیم خواهند شد و دوباره به میز مذاکره باز می گردند. نتانیاهو نیز انتظار داشت که فشارهای واشنگتن جواب دهند یا اینکه ترامپ حاضر به استفاده از گزینه نظامی خواهد بود. اما اقدامات آنها نتیجه ای معکوس به دنبال داشته است.

ایرانی ها تحت فشارهای واشنگتن تسلیم نشدند. در عوض، تهران سطح غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داده و در مسیر تولید تسلیحات هسته ای قرار گرفته است. رهبران ایران به درستی حدس زدند که تهدیدات ترامپ بلوفی بیش نبوده اند.

اما سیاست خارجی ترامپ باعث سردرگمی متحدان اروپایی آمریکا نیز شده است. اگرچه ترامپ بعضی مواقع به لحن تهدید آمیز روی می آورد، اما بیشتر تحلیلگران معتقدند که او هرگز از گزینه نظامی استفاده نخواهد کرد. ترامپ ظاهرا نگران است که شروع جنگی دیگر در منطقه شانس او را برای پیروزی مجدد در انتخابات نابود خواهد کرد.

علاوه بر این، موضع تیم ترامپ در داخل کشور نیز مورد حمایت گسترده قرار ندارد. کاندیداهای حزب دموکرات در انتخابات سال 2020 در مناظره اخیر خود وعده دادند که در صورت پیروزی دوباره به توافق هسته ای ملحق خواهند شد. از سوی دیگر، نمایندگان هر دو حزب معتقدند که دولت ترامپ بدون مجوز کنگره نباید دست به اقدام نظامی علیه ایران بزند.

بدون شک هیچ کس در شرایط کنونی از جنگ با ایران حمایت نمی کند. اما آمریکا برای برطرف کردن نقاط ضعف توافق برجام به حمایت متحدان خود و یک استراتژی اقتصادی کامل نیاز دارد. اما متاسفانه متحدان یا دشمنان واشنگتن در حال حاضر به دولت ترامپ اعتماد ندارند. تردیدهای زیادی در بین قدرت های جهانی در مورد نیت واقعی تیم ترامپ وجود دارد. منزوی شدن آمریکا در سطح بین المللی احتمال دست یابی به یک توافق بهتر با تهران را کاهش داده است.

در صورتی که واشنگتن در توافق برجام باقی مانده بود، دولت ترامپ و اسرائیل می توانستند با کمک متحدان اروپایی نگرانی های دیگر خود را در مورد این پیمان بین المللی برطرف کنند. اما سیاست کنونی در حال سوق دادن تهران و واشنگتن به سمت فاجعه است. به همین خاطر رای دهندگان اسرائیلی باید در انتخابات آتی عملکرد بد نتانیاهو در قبال ایران را مد نظر قرار دهند.