سکوت ترکیه
دولت ترکیه بر مبنای محاسبات مبتنی بر سود و زیان، خود را از تنشهای میان ایران و آمریکا دور کرده و برای جلوگیری از رسیدن ترکشهای تحریمهای ایران به اقتصاد ترکیه تلاش میکند اختلافات خود را با آمریکا کمتر کند.
با لغو معافیتهای فروش نفت ایران، از اوایل ماه مه، تنشها میان ایران و آمریکا به شدت بالا گرفته و بسیاری درباره احتمال وقوع درگیری نظامی میان دو طرف هشدار میدهند. اکثر کشورهای منطقه، در کنار سایر قدرتهای بزرگ جهانی، از زوایهای که در آن ایستادهاند یا برای تنشزدایی تلاش میکنند یا اینکه به آمریکا در کارزار فشار حداکثری اقتصادی علیه ایران کمک میکنند.
در این میان، به طرز قابلتوجهی یک کشور مهم، غایب بوده است. کشوری که اتفاقا یکی از مشتریان نفت ایران بوده و از اوایل ماه جاری میلادی معافیت آن لغو شده است. برخلاف غوغایی که بر خلیج فارس حاکم است، به نظر میرسد ترکیه کاملا خود را از تنشهای ایران و آمریکا کنار کشیده و حتی در این خصوص اظهارنظر هم نمیکند.
در آستانه لغو معافیتهای ایران، مقامات ترکیه با تحریمهای نفتی واشنگتن علیه تهران مخالفت کردند و خواستار تمدید معافیتها شدند. اما با لغو این معافیتها در اوایل ماه مه، ترکیه سکوت اختیار کرد. مقامات این کشور درباره تنشهای ایران و آمریکا سخنی نگفتند. البته در اینجا یک استثنای قابل توجه وجود دارد و آن خبری است که رویترز حدود یک هفته پیش درباره توقف خرید نفت ایران توسط ترکیه منتشر کرد. این خبرگزاری از قول یک مقام بلندپایه و ناشناس ترکیهای مدعی شد که ترکیه از اول ماه مه، خرید نفت از ایران را متوقف کرده و به تحریمهای نفتی علیه ایران پایبند خواهد بود.
به گزارش فرارو، ناظران مسائل ترکیه معتقدند که این کشور به چند دلیل تصمیم گرفته است بدون سروصدا با تحریمها، ولو از روی اکراه، همراهی کند؛ دلیل اول به اقتصاد ترکیه مربوط میشود. اگر آنکارا واردات نفت را از تهران ادامه دهد، به احتمال زیاد با تحریمهای آمریکایی مواجه خواهد شد. امری که اقتصاد ترکیه را با چالشهای اضافی مواجه خواهد کرد. از دیدگاه کارشناسان، اقتصاد ترکیه در حال حاضر تحمل هیچگونه تحریمی را ندارد. مضاف بر این، نقض تحریمهای ایران، با تشدید اختلافات ترکیه و آمریکا، حل وفصل سایر مشکلات آنکارا و واشنگتن و همکاری آنها در منطقه را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
در واقع، توقف خرید نفت از ایران، با کاهش تعرفههای آمریکا بر فولاد ترکیه به مقدار نصف، همزمان شد. این اقدام آمریکا به عنوان جبران خسارت ترکیه در یافتن جایگزینهایی برای نفت ایران ارزیابی شده است. ترکیه نیز در پاسخ، تعرفهها بر ۲۲ کالای آمریکایی را به مقدار نصف کاهش داد. این امتیازدهی دوجانبه، راه را برای حل و فصل سایر مسائل مورد اختلاف، مثل خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ از روسیه توسط ترکیه و همکاری در شمال سوریه، هموار میکند.
کاهش ارزش لیر ترکیه و نیز نوسانات اقتصادی اخیر این کشور، مسئله اقتصاد را برای دولت رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، حیاتی کرده است. خصوصا که جایگاه حزب اردوغان در انتخابات اخیر شهرداریها در شهرهای بزرگ تضعیف شده است. از این رو، به نظر میرسد که اردوغان پس از این انتخابات، رویکرد محتاطانهتری در پیش گرفته و مایل است با عملگرایی معروفش از آسیب دیدن اقتصاد ترکیه در اثر تنشها با آمریکا جلوگیری کند.
اردوغان همواره تلاش میکند تنشها با آمریکا از کنترل خارج نشود. در ماههای اخیر، میان دو کشور اختلافات زیادی بروز پیدا کرده، اما هرگز مناسبات آنکارا و واشنگتن به مرز بحران نرسیده است. ترکیه، برای پیدا کردن راه حلی برای کردهای شمال سوریه به همکاری با آمریکا نیاز دارد. چرا که آمریکا حامی اصلی احزاب مسلح کردی در شمال سوریه است.