تجارت «افعی دم‌عنکبوتی» ممنوع می‌شود
افعی دم‌عنکبوتی به عنوان یکی از شاخص‌ترین گونه افعی‌ها، تنها در ایران وجود دارد. تجارت غیرقانونی، بقای این گونه را تهدید می‌کند. برای همین دفتر کنوانسیون (SITIS) تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری در ایران، پیشنهاد داده که افعی دم‌عنکبوتی در لیست این کنوانسیون قرار گیرد.
در این مورد رضا فرجی-مدیر اجرایی کنوانسیون تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض انقراض- با تاکید بر جایگاه ارزشمند افعی دم عنکبوتی، تصریح کرد: «افعی دم‌عنکبوتی» گونه اندمیک ایران به حساب می‌آید. به این معنا که این گونه تنها در کشورمان یافت می‌شود و در سال ۲۰۰۶ شناسایی و به عنوان گونه جدید معرفی شد.
این خزنده‌شناس تاکید کرد: افعی دم‌عنکبوتی گونه بسیار خاصی از افعی است که انتهای دم آن عنکبوتی شکل است و از آن به عنوان طعمه برای فریب استفاده می‌کند و زمانی که پرنده‌ای به آن نزدیک می‌شود نسبت به شکار پرنده اقدام می‌کند. این گونه از لحاظ تکاملی در دنیا بی‌نظیر است، هرچند برخی گونه‌های مارها هم تکامل و تغییرات ظاهری داشته‌اند اما روند تکاملی افعی شاخدار دم عنکبوتی بی‌نظیر و با هدف شکار اختصاصی از پرنده‌های کوچک بوده است.
فرجی در پاسخ به پرسشی در مورد خطرات احتمالی برای افعی دم‌عنکبوتی گفت: از آنجا که افعی دم‌عنکبوتی از لحاظ ظاهری و رفتاری یک گونه منحصربفرد است و تنها در ایران یافت می‌شود به یک گونه بازارپسند تبدیل شده است و بسیاری از کلکسیونرها یا صاحبان باغ وحش‌ها علاقه زیادی دارند که این گونه را در مجموعه‌های خود داشته باشند. در چنین شرایطی متأسفانه افعی دم عنکبوتی از کشور خارج شده است و خرید و فروش غیر قانونی می‌شود. اخیراً نمونه‌ای داشتیم که مقصد افعی دم عنکبوتی آلمان بود.
مدیر اجرایی کنواسیون تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض انقراض با تاکید بر اینکه جمعیت افعی دم عنکبوتی برای برداشت به شدت شکننده است، در مورد روند پراکنشی این گونه گفت: آمار جمعیتی دقیقی از افعی دم عنکبوتی نداریم چون مطالعه کاملی در این مورد صورت نگرفته است، اما عمده پراکنش آن در استان ایلام است و در استان‌های کرمانشاه و لرستان هم یافت می‌شود. امیدوارم جوامع بومی و محلی در حفاظت از این گونه شاخص، هوشیارانه‌ترعمل و در برابر پیشنهادات برای صید و فروش این افعی دم‌عنکبوتی مقاومت کنند و حتی تخلفات این حوزه را به سازمان حفاظت محیط زیست اطلاع دهند.
وی در ادامه با اشاره ضرورت مقابله با تجارت افعی دم‌عنکبوتی اظهارکرد: پیرو وظایف «سایتیس» که برای حفاظت از گونه‌های در معرض انقراض در برابر تجارت غیر قانونی تشکیل شده است و از آنجا که تقاضای بین‌المللی به دلیل تجارت غیر قانونی این گونه بسیار بالا است، مدیریت کنوانسیون سایتیس در ایران، پروپوزالی را تنظیم و به دبیرخانه مرکزی کنوانسیون ارسال کرد تا این گونه را به ضمائم سایتیس اضافه و به این ترتیب از تجارت غیر قانونی آن پیشگیری کند.
مدیر اجرایی کنوانسیون تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض انقراض با اشاره به ضرورت مقابله بین‌المللی با تجارت غیرقانونی افعی دم‌عنکبوتی گفت: پروپوزال گونه افعی دم عنکبوتی به منظور ایجاد چتر حفاظتی بین‌المللی برای این گونه و جلوگیری از تجارت غیر قانونی بین‌المللی آن به دفتر کنوانسیون ارسال شده است تا در کنفرانس متعاهدین که در خردادماه سال آینده در سریلانکا برگزار خواهد شد، بررسی شود و امیدوارم با حمایت کشورهای عضو مورد تصویب نهایی قرار بگیرد البته سعی کردیم با گروه‌ها و انجمن‌های بین‌المللی مؤثر روی این موضوع ارتباط داشته باشیم و حمایت آن‌ها را جلب کنیم. در همین جهت گروه تخصصی افعی‌ها در IUCN نیز از اضافه شدن افعی دم عنکبوتی به لیست سایتیس حمایت کرده است.
به گفته فرجی، البته از آنجا که پیش از حمایت‌های بین‌المللی، حمایت و حفاظت‌های ملی مورد تاکید و ضروری است، با پیگیری‌ها و اقدامات اداره کل شکار و صید و بخش سایتیس و موافقت معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با دستورعیسی کلانتری – رئیس سازمان محیط زیست – و استفاده از اختیارات قانونی برای اعلام رده حفاظتی گونه‌ها، «افعی دم‌عنکبوتی» به عنوان گونه در معرض انقراض کشور پذیرفته و معرفی شد. این موضوع در آذرماه سال ۹۷ در روزنامه رسمی کشور درج شد.
