آیا روحانی اصولگرا شده و عبای اصلاح طلبی را از تن درآورده؟

نشریه قطری «العربی الجدید» نوشت: «دشمن» یا «دشمنان»، عبارتهایی بود که چندین بار توسط حسن روحانی در جریان سخنرانی اش در روز چهارشنبه در جمع مردم رشت، تکرار شد. مقصود رئیس جمهور ایران از «دشمنان»، آمریکا و هم پیمانان منطقه ای و بین المللی آن است. عبارتهایی که بیش از 15 بار از سوی روحانی تکرار شد.

در ادامه این مطلب آمده است: روحانی به تکرار این تعبیرهای اصولگرایانه اکتفا نکرد و حتی به صراحت گفت:«اختلافات ایران با آمریکا نه قابل مذاکره است نه قابل مصالحه؛ و هر عقب نشینی در برابر آمریکا به معنای از دست دادن تمام دستاوردهاست». چنین کلماتی نشان دهنده تغییر بزرگی در گفتمان ویژه رئیس جمهور اعتدال گرای ایران یا شیخ دیپلمات است.

این در حالی است که روحانی از برجسته ترین داعیان دیپلماسی و مذاکره در ایران، برای حل مشکلات خارجی آن و شاگرد بر حقّ مکتب سیاسی هاشمی رفسنجانی محسوب می شود،که همواره به گفتگو برای حل اختلافات ایران و آمریکا دعوت می کرد. این گرایش روحانی در شکستن تابوی مذاکره و تماس با دولت آمریکا و ورود به مذاکرات هسته ای با دولت اوباما نمایان شد.

اما حالا، تحول در مواضع شیخ دیپلمات ایران، باب سوالهای متعددی را در خصوص انگیزه های این تغییر، گشوده است. آیا روحانی یک اصولگرا شده و عبای اصلاح طلبی را از شانه خود کنار زده است؟

به گزارش انتخاب؛ برای پاسخ به این سوال، اگر ده ماه به عقب برگردیم، می بینیم که خروج ترامپ از توافق هسته ای، به تدریج تغییراتی را در خطاب خارجی روحانی ایجاد کرد؛ بدین معنا که سبب اصلی این تغییر، به خروج آمریکا از توافق هسته ای باز می گردد؛که بزرگترین دستاورد دولت روحانی محسوب می شد و توانسته بود به تحریمهای بین المللی علیه ایران پایان دهد. اما اقدام نسنجیده ترامپ باعث شد بار دیگر این تحریمها برگردد و روحانی مورد انتقاد جریان اصولگرا قرار گیرد. در ادامه، روحانی به مناسبتهای مختلف در برابر اقدام دولت ترامپ اظهار خشم کرد.

اما باید در نظر داشته باشیم که استفاده از ادبیات اصولگرایانه در لابلای صحبتهای روحانی به معنای چرخش او به سمت جریان اصولگرا و رویگردانی از اصلاح طلبها نیست؛ چرا که وی در حالی فریاد مبارزه طلبی را بر سر آمریکا بلند کرده، که در داخل نیز با دشمنان سیاسی خود درگیر است؛ تا حدی که موضوع استیضاح او در مجلس نمایندگان ایران نیز مطرح شد.

به این ترتیب، می توان گفت که حمله لفظی روحانی به آمریکا و هم پیمانان آن، از معرکه داخلی با دشمنان سیاسی اش به دور نیست و در حالی که مخالفان می کوشند دولت روحانی را مسئول وضعیت نابسامان اقتصادی در ایران نشان دهند، وی در واقع با هجوم به ایالات متحده قصد دارد به نوعی غیر مستقیم به انتقادهایی که به عملکرد دولتش می شود پاسخ داده و این مهم را روشن کند که واشنگتن مسئول اصلی اوضاع اقتصادی کنونی در ایران است.

علاوه بر این، علت احتمالی دیگری که می توان برای تغییر خطاب روحانی مطرح کرد، آن است که وی قصد دارد در چارچوب استراتژی «متحد کردن موضعگیریها» و اتخاذ «وضعیت حمله» در مقابله با آمریکا در این زمان حساس، عمل کند؛ به گونه ای که از ایران صداهای مختلفی شنیده نشود. نمود عینی سیاست فعلی ایران در قبال آمریکا را در سه مانور نظامی نیروهای مسلح این کشور و اظهار نظرهای قاطع فرماندهان نظامی و رئیس شورای امنیت ملی ایران، علی شمخانی، علیه آمریکا و هم پیمانان منطقه ای آن، می بینیم.

در هر حال، انگیزه روحانی از تغییر خطاب دیپلماسی نرمش به ادبیات تند و تیز در مقابله با دشمنان ایران، هرچه که باشد، نشان می دهد که رئیس جمهور ایران از دیپلماسی و مذاکره بعنوان گزینه ای برای تعامل با ایالات متحده ناامید شده است و در این شرایط، به نظر می رسد نزاع بین ایالات متحده و ایران، به پیچیده ترین مراحل خود رسیده و تمام احتمالات به روی آن گشوده شده است؛ حتی گزینه های خطرناکی که تا دیروز بعید به نظر می آمد.