پولدارها چگونه در لواسان قانون را دور می‌زنند؟
لواسان دیگر آن لواسان 15 سال پیش نیست که اهالی آن با کولر و وسایل سرمایشی بیگانه باشند. حالا کولرهای گازی مثل خال روی پیشانی ویلاهای خوش بر و روی لواسان جا خوش کرده است و حتی روزهای پایانی هفته در خیابان‌های اصلی لواسان رد پایی از ترافیک و شلوغی تهران به چشم می‌خورد. باغ‌ها خالی از گیلاس، سیب و گردو شده و گاهی درختان تزیینی از دیوار یکی از ویلاها به بیرون سرک می‌کشد. خبری از زمین‌های کشاورزی و باغداری نیست و رودخانه‌ها و تپه‌ها پشت ساختمان‌های قد و نیم‌قد پنهان شده‌اند. جنجالی شدن ماجرای ساخت‌وسازهای غیرمجاز در لواسان، ما را به این منطقه محبوب ییلاق نشین‌ها کشاند تا علاوه بر گپ زدن با مردم سراغی از مسئولان بگیریم و حرف‌های آنها را بشنویم. کشاورزان قدیمی لواسان حالا در دفاتر معاملات املاک خود نشسته‌اند و زمین‌های خود را می‌فروشند. باغداران مغازه‌های فروش مصالح ساختمانی باز کرده‌اند و دیگر خبری از زندگی روستایی در لواسان نیست؛ روستایی که مردم آن حتی نان مورد نیازشان را خودشان در خانه خود تهیه می‌کردند و تابستان‌ها عطر سیب باغ‌هایشان در مغازه‌های تهران می‌نشست. لواسان دیگر آن لواسان 15 سال پیش نیست و به شهری تبدیل شده که همه در آن طمع ساختن ویلایی در کنار رودخانه و پشت به کوه را در سر می‌پرورانند.
ویلا سازی
بنگاه‌های املاک و مغازه‌های مصالح‌فروشی خبر از نزدیک شدن به لواسان را می‌دهند؛ روستایی در شمال تهران که روزگاری شغل مردمش کشاورزی، دامداری و باغداری بود اما امروز دیگر خبری از این مشاغل در لواسان نیست. ویلاهای نوساز علاوه بر گوشه و کنار شهر لواسان، محدوده حریم شهر را هم اشغال کرده‌اند.
به گزارش همشهری ؛ «محمدامین لواسانی» از اهالی لواسان می‌گوید: «شغل مردم لواسان از گذشته کشاورزی و باغداری بود. باغ‌های گیلاس، گردو و سیب در تمام روستاهای اطراف لواسان به چشم می‌خورد اما امروز همه آنها از بین رفته‌اند. به دلیل هزینه بالای کشاورزی و زحمت زیاد و بازگشت سرمایه کم، مردم اینجا کم‌کم زمین‌های خود را فروختند. ویلاسازی‌هایی که از دهه گذشته در لواسان اوج گرفت قیمت زمین‌های اینجا را هم تحت تأثیر قرار داد. مردم که زمین‌های خود را فروختند کم‌کم بافت لواسان هم تغییر کرد. افراد بیشتری برای ساخت ویلای ییلاقی به اینجا آمدند.» در سرشماری سال 1395 جمعیت لواسانات 29هزار و 860 نفر گزارش شده که نسبت به 10 سال گذشته خود، 8 هزار نفر به جمعیت آن اضافه شده است. محمدامین لواسانی می‌گوید: «بسیاری از اهالی قدیمی لواسان طی 2دهه گذشته این منطقه را ترک کردند و در جست‌وجوی کار و امکانات تحصیلی و معیشتی بهتر به تهران و شهرهای دیگر رفتند. از طرف دیگر آب و هوای خوب این منطقه بسیاری از اهالی تهران را به اینجا کشاند. یکی از مشکلات ساخت‌وساز در لواسان این است که مردم بومی که از زمان قدیم زمین‌های آبا و اجدادی در اینجا داشتند به دلیل قرار گرفتن زمینشان در حریم، مجوز ساخت‌وساز ندارند. افرادی هستند که بدون در نظر گرفتن قوانین، زمین‌های زیادی را خریداری می‌کنند و ویلاهای چند هزارمترمربعی می‌سازند. بعد تنها با پرداخت جریمه، مشکل جواز و پایان کار خود را برطرف می‌کنند.»
ویلاهای میلیاردی
پای قانون لنگ است
قصه ساخت‌وساز در لواسان کلاف پیچیده‌ای است که یک سر آن به نقص‌های موجود در قانون برمی‌گردد. «مهران بابایی» از مشاوران املاک لواسان می‌گوید: «قانون ساخت‌وساز که قانونی کلی در کشور است باعث شده تا بسیاری از مردم با پرداخت پولی به‌عنوان جریمه بتوانند کار غیرقانونی خود را قانونی کنند. در لواسان متراژ مجاز برای ساخت بنا 150مترمربع است با ارتفاع 2 طبقه. طبیعی است افرادی که چند هزار‌مترمربع زمین خریداری می‌کنند به ساخت ویلایی 150مترمربعی رضایت نمی‌دهند. پرونده این ویلاها بعد از ساخت به دیوان عدالت اداری ارجاع داده می‌شود. حکم دیوان عدالت در مورد این ویلاها 2حالت دارد؛ یا حکم تخریب صادر می‌شود یا سازنده به پرداخت جریمه نقدی محکوم می‌شود. در صورتی که حکم دیوان، تخریب ملک باشد سازنده می‌تواند درخواست تجدید نظر کند که معمولاً حکم به پرداخت جریمه تغییر پیدا می‌کند. طبیعی است کسی که برای خرید زمین و ساخت ویلای چند هزارمترمربعی در لواسان چندین میلیارد هزینه می‌کند پرداخت جریمه برایش کار دشواری نیست و آن را به جان می‌خرد. اما افراد قدیمی در لواسان هستند که برای تأمین مسکن فرزندانشان می‌خواهند زمین‌های آبا و اجدادی خود را بسازند ولی توان مالی برای پرداخت جریمه ماده 100 را ندارند. این افراد اگر اقبال داشته باشند ویلایشان تخریب نمی‌شود اما انشعابی هم به آنها تعلق نمی‌گیرد. سال گذشته در لواسان به اسم مبارزه با ساخت‌وسازهای غیرمجاز چند ویلا را تخریب کردند که متعلق به همین بومیان بود و متراژ 150مترمربعی داشت. اما به دلیل قرار گرفتن در حریم، ساخت‌وساز در آن زمین ممنوع شده بود. در عوض ویلاهای چند هزارمترمربعی بدون دردسر ساخته می‌شوند.»
ساخت و ساز در لواسان
شخصی‌سازی ثروت‌های ملی
ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها، زمین‌های کشاورزی، باغ‌های سیب، گردو و گیلاس یا میان تپه‌های لواسان از دیگر مشکلات این منطقه ییلاقی است. «علیرضا نظرآهاری» رئیس شورای ده آهار می‌گوید: «من قطعه زمینی در لواسان دارم که سند آن مربوط به سال 1327 است. چند بار قصد کرده‌ام در این زمین ملکی بسازم ولی هر بار مجوز ساخت‌وساز به من داده نشد. به این دلیل که این زمین کنار مسیر رودخانه واقع شده است. ما هم به احترام قانون از این حق خود صرفنظر کرده‌ایم. اما در همین لواسان ملک‌هایی هست که به سادگی در کنار حریم رودخانه یا در حریم منابع طبیعی ساخت‌وساز می‌کنند. کسی هم به ما پاسخگو نیست که چگونه این ویلاها در حریم ساخته می‌شوند اما بسیاری از مردم بومی چنین امکانی ندارند.» سؤالی که مسئولان منابع طبیعی و جهاد کشاورزی برای ما هم بی‌پاسخ می‌گذارند. «کمال محمدیان» رئیس شورای بخش لواسان می‌گوید: «لواسان به 2بخش بافت‌های روستایی و شهری تقسیم می‌شود. در بافت روستایی اگر زمینی در محدوده منابع طبیعی و کشاورزی قرار داشته باشد نمی‌تواند مجوز ساخت‌وساز دریافت کند. یعنی اگر در روستاهای لواسان و بافت حریم روستاها ویلا و خانه‌ای دیدید که در حریم رودخانه یا وسط زمین کشاورزی ساخته شده است مجوزی برای ساخت‌وساز دریافت نکرده. پرونده‌های مربوط به این تخلفات به کمیسیون 99 ارجاع داده می‌شود. در این کمیسیون بستگی به شرایط پرونده، حکم تخریب داده می‌شود یا حکم جریمه. در حالت عادی هر کسی که تمایل به ساخت‌وساز در حریم روستاها را داشته باشد باید 12 تأییدیه از نهادهای مختلف از جمله محیط‌زیست و منابع طبیعی و جهاد کشاورزی دریافت کند که معمولاً کسی این روند دشوار را طی نمی‌کند. بیشتر افراد ترجیح می‌دهند غیرمجاز ساخت‌وساز خود را انجام دهند و بعد برای دریافت پایان کار، جریمه‌ای بپردازد.» میزان دریافتی این جریمه‌ها بسته به نوع کاربری زمین، موقعیت ملک، نحوه ساخت‌وساز، مصالح به کار رفته، تعداد طبقات، متراژ ساختمان و… دارد. در این میان اعمال نظر کارشناسان هم در تعیین رقم جریمه مؤثر است. مبلغی که هم شهرداری لواسان و هم بخشداری از میزان حدودی آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. کمالی می‌گوید: «یکی از کشمکش‌هایی که ما با کمیسیون ماده 99 داریم این است که مبلغ جریمه به خزانه واریز می‌شود، در صورتی که اگر ملکی این جریمه را پرداخت کند و مجوز قانونی بگیرد ما موظف به تأمین امنیت و انشعابات و ارائه خدمات به آن ملک هستیم. در صورتی که اگر این مبلغ به حساب شورای بخش یا دهیاری واریز شود می‌توانیم آن را برای خود روستا هزینه کنیم.» بی‌اطلاعی از چند و چون ساخت‌وساز در روستاها یکی از مشکلاتی است که رئیس شورای بخش لواسان از آن یاد می‌کند: «اینکه شورای بخش و دهیاری در جریان مستقیم ساخت‌وسازها قرار ندارد دست و پای ما را برای کسب اطلاع از ساخت‌وسازهای روستاهای لواسان بسته است. ما قدرت دخالت در این ساخت‌وسازها و کسب اطلاع از نحوه آن نداریم و نمی‌دانیم چند ملک در فلان روستا به‌صورت مجاز و چند ملک بدون مجوز ساخته می‌شوند و نمی‌توانیم اطلاع جامعی در مورد روستاها داشته باشیم.»
لواسان
پاسخ مسئول
معاون شهردار لواسان:ویلاسازی تخلف نیست
«ویلاسازی تخلف نیست.» «عزت‌الله چراغی» معاون فنی و شهرسازی شهردار لواسان و سخنگوی شهردار لواسان با بیان این جمله از جنجال‌های رسانه‌ای ماه‌های اخیر می‌گوید که لواسان را نشانه رفته است: «طبق ضوابط تعیین شده در لواسان کاربری تعیین شده، مسکونی یا باغ و زمین کشاورزی است. یعنی ما در این منطقه انبوه‌سازی نداریم و طبق قانون ساخت‌وساز آپارتمان در این منطقه مجاز شمرده نمی‌شود. در عوض خانه‌ها به‌صورت ویلا ساخته می‌شوند. زمین‌ها با تفکیک هزار‌مترمربع، اجازه ساخت ساختمانی با وسعت 150مترمربع را دارند. افرادی که طبق ضوابط ساخت‌وساز عمل می‌کنند و به حدودی که قانون برای آنها مشخص کرده قانع هستند پروانه ساخت‌وساز می‌گیرند. تخلف از نظر ما زمانی رخ می‌دهد که کسی بخواهد بیشتر از این متراژ ساخت‌وساز انجام دهد یا طبقات بیشتری به ساختمان خود اضافه کند. در این صورت با تشکیل پرونده برای این افراد و ارجاع آن به کمیسیون ماده 100، طبق حکمی که کمیسیون صادر می‌کند یا ملک تخریب می‌شود و یا سازنده مشمول پرداخت جریمه می‌شود.» ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها، زمین‌های کشاورزی و سایر منابع طبیعی و محیط‌زیست نیازمند به دریافت مجوز از این ارگان‌هاست. چراغی می‌گوید: «در صورتی که چنین پرونده‌هایی درخواست مجوز داشته باشند ما استعلام‌های لازم را از منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، محیط‌زیست و اداره‌های مرتبط دیگر انجام می‌دهیم. در صورتی پروانه ساخت به ملکی داده می‌شود که از قبل مجوزهای لازم از این نهادها را دریافت کرده باشند.» تخلف‌های ساخت‌وساز در شهر لواسان اغلب به افزایش بنای ساختمان و ایجاد طبقات اضافه برمی‌گردد که به گفته سخنگوی شهردار لواسان طی 2 ماه گذشته دیوارکشی 100 ویلای متخلف تخریب شده است. به گفته چراغی ساخت‌وسازهای غیرمجاز در لواسان و در برخی موارد شهرک‌سازی‌ها در دوره‌های قبل انجام شده و قدمت برخی از آنها به حدود 15 سال پیش برمی‌گردد: «در لواسان ویلاها و ساختمان‌هایی داریم که سال‌ها قبل به‌صورت غیرقانونی ساخته شدند اما بعد از ساخت، با پرداخت جریمه پایان کار گرفتند و پرونده آنها در شهرداری بسته شده است.» پرداخت جریمه بعد از ساخت‌وساز غیرقانونی در لواسان مانند بسیاری از مناطق ییلاقی دیگر راهکاری پیش پای سازندگان متخلف گذاشته است تا بتوانند مجوزهای قانونی لازم را دریافت کنند. سخنگوی شهردار لواسان از متوسط جرائم تخلفات ساخت‌وساز غیرمجاز لواسان که بخش مهمی از منبع درآمد شهرداری لواسانات را تأمین می‌کند اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.
گزارش؛ مرضیه موسوی
