ایمنی خودروهای داخلی چند ستاره است؟

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی وضعیت ایمنی خودروهای ساخت داخل یا تولید مشترک در قراردادهای داخلی جدید پرداخته است.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به بررسی وضعیت ایمنی خودروهای ساخت داخل یا تولید مشترک در قراردادهای داخلی جدید پرداخته است که به شرح زیر است.

موضوع ایمنی خودرو و کاهش تلفات جانی، در کشورها و شرکتهای مختلف خودروسازی جهان ،از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل علاوه بر آزمونهای کیفی، با سرمایه‌گذاری عظیم در آزمون ایمنی، در تلاش هستند تا خودروهای ایمن تولید کنند که این امر نه‌تنها جزء شروط عرضه خودرو در بازارهای جهانی است، بلکه جزء بایدها در فروش و جلب مشتری، تحت فضای رقابتی است.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد؛ در قراردادهای تولید مشترک خودرو با شرط رعایت سطح ایمنی خودروها در بازار اروپا، می‌توان در ایمن بودن آنها اطمینان حاصل کرد، اما سطح ایمنی در خودروهای ساخت داخل مانند رنوکوئید،که احتمالاً بخش بزرگی از بازار را در اختیار خواهد گرفت (با توجه به تجربه تولید این خودرو در کشور هند) می‌تواند محل اصلی چالش ایمنی در سالهای آتی باشد.

با عنایت به حاکم نبودن فضای رقابتی واقعی در بازار خودرو ایران و عدم الزام خودروسازها در رعایت موارد ایمنی و اعلام آن به مشتریان، پیشنهاد می‌شود نهاد حاکمیتی و متولی امر تولید بر رعایت و اعلام سطح ایمنی خودروها نظارت کند و خودروسازها به درج سطح ایمنی واقعی در آگهی‌ها و قراردادهای فروش همانند معیار مصرف سوخت، ملزم گردند.

همچنین لازم است سازمان ملی استاندارد ایران نیز آزمونهای سطح ایمنی داخلی را برای خودروسازها تدوین و اجرایی کند.

مقدمه

براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO) سالیانه 25/1 میلیون نفر در تصادفات رانندگی در سراسر دنیا کشته شده و حدود 20 تا 50 میلیون نفر درگیر آسیبهای جدی ناشی از این تصادفات بوده‌اند. براساس گزارش این سازمان بیشترین شدت تلفات منتهی به مرگومیر جاده‌ای (حدود 90 درصد) در کشورهای متوسط و کم درآمد اتفاق می‌افتد درحالی که تنها 54 درصد از خودروهای جهان در این کشورها وجود دارد. این موضوع از آن جهت که بار مالی زیادی به افراد حادثه دیده وارد می‌کند می تواند یکی از عوامل ایجاد فاصله اقتصادی بین این کشورها و کشورهای پردرآمد باشد.

رتبه تصادفات جادهای درحال حاضر به عنوان نهمین عامل مرگ ومیر، سهمی معادل 2/2 درصد از کل مرگ ومیر جهان را به خود اختصاص داده و از طرفی به عنوان اولین عامل مرگ ومیر بین سنین 15 تا 29 سال شناخته می شودکارشناسان انجمن سفرهای بین المللی ایمنی پشبینی کرده‌اند در صورتی که اهتمام جدی و عملی برای بهبود قوانین و استفاده از تکنولوژیهای نوین در زمینه ایمنی خودرو صورت نگیرد، تصادفات جادهای در سال 2030 میلادی، پنجمین عامل مرگ‌ومیر خواهد بود.

آمارها نشان می‌دهد در سال 2015 تعداد کشته‌ها به ازای هر 100 هزار وسیله نقلیه (اعم از خودرو، موتورسیکلت و…) در دنیا 65 نفر بوده است که این تعداد در ایران حدود 55 نفر است. این درحالی است که بهازای هر 10 هزار خودرو در دنیا به‌طور متوسط حدود 9 نفر کشته می شوند درحالی که در ایران به ازای این تعداد خودرو 37 نفر کشته می‌شوند.

همان‌گونه که در جدول نشان داده شد، روند مرگ‌ومیر جاده‌ای و تصادفات در ایران دارای روند کاهشی بوده است، اما ایران به عنوان کشوری با سطح درآمد متوسط همچنان سهم زیادی در تعداد کشته شدگان جاده‌ای دارد به گونه‌ای که براساس آمار سازمان بهداشت جهانی در سال 2015 میلادی برای دوره 21 مارس 2013 تا 20 مارس 2014 میلادی، ایران به‌طور مشترک با کشور رواندا، رتبه هشتم تعداد کشته‌شدگان جاده‌ای را به‌خود اختصاص داده است

ارزیابی وضعیت ایمنی خودروهای ساخت داخل و تولید مشترک در قراردادهای جدید صنعت خودروسازی کشور

متأسفانه در ایران هیچ مؤسسه اختصاصی برای رتبهبندی و امتیازدهی به وضعیت ایمنی خودروها وجود ندارد و ازسویی آمارهای منتشر شده هم آنچنان موثق نیستند و نمیتوان با اطمینان کامل به آنها رجوع کرد. با اینحال دو راه پیش روی خریداران قرار میگیرد؛ یکی اعتماد به تجربیات شخصی سایر رانندگان است و دیگری توجه به امتیازات کسب شده ازسوی خودروها در مؤسسات معتبر تست ایمنی که به خودروها داده میشود. در ادامه ایمنی خودروهای ساخت داخل بهخصوص خودروهای تولید مشترک در قراردادهای جدید صنعت خودروسازی کشور مورد بررسی قرار میگیرد .شایان ذکر است که حداقل امتیاز یک ستاره و حداکثر 5 ستاره است. امتیاز کمتر از سه ستاره بیانگر این است که ایمنی خودرو بسیار مناسب نیست .

پراید

در نتایج تست مؤسسه ایمنی بزرگراه‌های آمریکا، خودرو پراید بدترین خودرو سواری شناخته شده که می‌تواند جان سرنشینانش را به طرز وحشتناکی به خطر بیاندازد. پراید در تست تصادف، دچار انحراف شدید در ستون، درب‌ها و سقف می‌شود.کابین سرنشینان تاب برمی‌دارد، در خودرو باز می‌شود و داشبورد هم صدمه شدید به پای راننده می‌زند. جلوی خودرو به شکلی جمع می‌شود که بسیاری از قطعات کاپوت مانندموتور هم در تصادف شدید وارد کابین می‌شود. در تست تصادف، خودروی پراید به سختی امتیاز 2 ستاره از 5 ستاره را به خود اختصاص می‌دهد.

پژو 206

خودرو پژو 206 از نظر ایمنی، سه ستاره از پنج ستاره مؤسسهEuroNCAP را گرفته است. ازجمله ویژگیهای ایمنی پژو 206 این است که در هنگام وقوع سانحه رانندگی و تخریب کاپوت خودرو، جابجایی موتور به سمت داخل کابین نبوده و به سمت زمین (پایین) جابجا می‌شود و در نتیجه به راننده و سرنشین کنارش آسیب وارد نمی‌کند.

سمند

تست تصادف خودرو داخلی سمند بهدلیل بومی بودن آن، توسط مؤسسات معتبر اروپایی و آمریکایی انجام نگرفته است. با توجه به اینکه پلت فرم این خودرو شبیه پژو 405 است، احتمالاً در صورتی که مورد تست مؤسسه EuroNCAP قرار گیرد، به سختی حائز سه ستاره خواهد شد. تست تصادف سمند در شرکت مایر انگلستان انجام شده و در این تست، سقف سمند تاخورده (خمیدگی به داخل اتاق) و نیز رکاب باعث شکستگی پای آدمک تست شده است. ایربگ آن به موقع کار کرده و خوشبختانه به خاطر این که وزن عقب و جلوی سمند متناسب است، حین تصادف عقب، خودرو بلند نمی‌شود. سالم ماندن ستونها، خرد شدن شیشه‌های جلو، موجب شده سمند ازسوی شرکت انگلیسی مایر، استانداردهای ایمنی را کسب کند.

تیبا

تیبا که ترکیبی از ریو و پراید است هم مورد تست تصادف قرار گرفته است. فیلم تست تصادف این خودرو نشان می‌دهد که در خودرو هنگام تست، باز می‌شود و ستونهای سقف هم تاب بر می‌دارد که نشان می‌دهد وضعیت ایمنی خودرو مناسب نیست و احتمالاً به سختی بتواند دو ستاره ایمنی را به دست آورد. درواقع سطح ایمنی این خودرو مناسب نیست.

تندر90

سطح ایمنی تندر 90 در سطح مناسبی قرار دارد و توانسته است سه ستاره ایمنی را بهخود اختصاص دهد. قطعات داخلی تندر 90، طوری طراحی شده که هنگام تصادف فشرده شود. همچنین از آنجایی که مخزن سوخت در کف خودرو و به دور از کمک فنرها قرار گرفته، اگر تصادف از عقب رخ دهد کمترین احتمال برای سوراخ شدن آن توسط اجزای کمک فنر وجود دارد. وجود یک لایه عرضی در پشت صندلی عقب، خطر ورود اشیا از صندوق عقب به کابین را محدود می‌کند. ساختار لانه زنبوری داشبورد که از پلیپرولین جاذب نیرو ساخته شده در اثر ضربه از جلو، خطر آسیب به زانو را کاهش میدهد.

پژو پارس

یکی از مهمترین نقص‌هایی که خودرو پژو پارس دارد و می‌تواند راننده را مورد خطر جانی نیز قرار دهد، این است که در تصادف، میل فرمان و پدالها به داخل اتاق خودرووارد شده و احتمال آسیب به سرنشینان زیاد است. البته قسمت‌های زیرین خودرو مثل شاسی و قسمت زیرین کلاف بدنه، مقاومت خوبی دارند ولی قسمت‌های بالایی بدنه چندان از استحکام بالایی برخوردار نبوده و می‌تواند هنگام واژگونی خودرو به سرنشینان آسیب وارد کند. همچنین این خودرو از نظر هندلینگ تعادل خوبی دارد. پژو پارس با توجه به پلت فرم مشابه با خودرو 405 احتمالاً به سختی میتواند حائز سه ستاره از مؤسسه EuroNCAP شود.

زانتیا

زانتیا هم یکی از همان خودروهای پرطرفدار در ایران است که با وجود اینکه ظاهرش بهنظر کاملاً محکم بهنظر می‌آید؛ در آزمایش تصادف، تنها یک و نیم ستاره توانسته دریافت کند که به نسبت قیمت و اندازهاش اصلاً امتیاز خوبی محسوب نمی‌شود. با وجود اینکه وجود کیسه هوا در این خودرو، میزان تلفات و خسارات را کاهش می‌دهد، اما با اینحال شاسی خودرو خم می‌شود و حتی ستون خودرو تاب بر می‌دارد. یکی از مهمترین نقاط ضعف زانتیا تصادف از بغل است که اگر چنین اتفاقی بیافتد، بیشترین آسیب را هم به خودرو و هم به سرنشینها وارد خواهد کرد و بالاتنه و پاهای راننده حین تصادف بیشترین احتمال آسیب را خواهد داشت. این خودرو زمانی وارد بازار ایران شد که تولیدش در اروپا به علت ضعف ایمنی آن، متوقف شده بود.

رنو مگان

در تست تصادف، شاسی این خودرو انحرافی پیدا نکرد و ستونهایش دچار خمیدگیشدید نشده است. ترمزها هم از سیستم ضدقفل و توزیع الکترونیک نیروی ترمز در چرخ بهره میبرند که در مواقع اضطراری، عملکرد خیلی خوبی از خود نشان می‌دهند. کیسه‌های هوا هم در این خودرو نقش خود را به‌خوبی بازی می‌کنند. رنو مگان دارای امتیاز ایمنی 4 از 5 میباشد.

مزدا 3

مزدا 3 هم مانند مگان ایمنی خوبی دارد. کیسه‌های هوایی که برای راننده و سرنشینها و همچنین کیسه‌های جانبی تعبیه شده، یکی از مهمترین علت‌های بالا رفتن امتیاز آن از نظر سطح ایمنی است. مزدا 3 توانسته است چهار ستاره ایمنی را بهخود اختصاص دهد.

سوناتا

این ماشین توانسته از نظر سطح ایمنی چهار ستاره را از مؤسسه EuroNCAP دریافت کند. سوناتا نیز مهمترین امتیازش به خاطر کیسه‌های هواست. احتمال آسیب ندیدن سر، گردن و قفسه سینه حین تصادف متوسط گزارش شده اما از نظر سطح ایمنی پا و زانو در سطح خوبی قرار دارد.

پژو 208

این خودرو که در کلاس خودروهای سوپر مینی است، توانسته از نظر سطح ایمنی پنج ستاره را از مؤسسه EuroNCAP دریافت کند. این خودرو با داشتن ایربگهای جلو وایربگهای جانبی بالا تنه و جانبی سر، برای راننده سرنشین جلو بهترین عملکردرا در حفاظت از سرنشین بزرگسال داشته باشد. این خودرو از تجهیزات ایمنی همچون کنترل پایداری الکتریکی برخوردار است، اما تجهیزاتی همچون ترمز بحرانی در آن تعبیه نشده است.

پژو 208 ساخت برزیل در تست LatinNCAP عملکرد بسیار ضعیفی در تست جانبی داشته و از طرفی تنها توانسته سه ستاره برای حفاظت از خردسال و چهار ستاره برای حفاظت از بزرگسال کسب کند. براساس نتایج این تست، متوسط ستاره‌های کسب شده توسط محصولات پژو در آمریکای لاتین از سال 2010 میلادی تاکنون برای حفاظت از بزرگسالان و کودکان زیر سه ستاره بوده است.

پژو 2008

این خودرو بهلحاظ ساختار تقریباً با پژو 208 یکسان و در کلاس خودروهای سوپر مینی است. این خودرو توانسته از نظر سطح ایمنی پنج ستاره را از مؤسسه EuroNCAP دریافت کند. با توجه به وجود ایربگهای جلو و ایربگهای جانبی بدن و سر برای راننده و سرنشین جلو، بهترین عملکرد را در حفاظت از سرنشین بزرگسال داشته است به‌گونه‌ای که در تصادف از روبرو تنها ضربه بسیار اندکی به قفسه سینه و ساق پای راننده وارد شده است و همچنین در تصادف از عقب، ضربه کمی به گردن راننده وارد شده است. از طرفی در بخش حفاظت از عابر پیاده هم عملکرد مناسبی داشته بهگونه‌ای که تنها کناره و پایین شیشه جلوی خودرو عملکردنسبتاً پایینی داشته و بقیه قطعات با ایمنی بالا، در تست مورد نظر نمره قبولی گرفته‌اند.همچنین این خودرو با داشتن تجهیزات ایمنی همچون کنترل پایداری الکترونیکی توانسته همه پنج ستاره سطح ایمنی را کسب کند. البته از نقاط ضعف این خودرو این است که مجهز به ترمز بحرانی خودکار و سیستمهای کمک راننده در حفظ مسیر حرکت نیست.

پژو 301

این ماشین به‌لحاظ ساختار تقریباً با سیتروئن سی – الیزه یکسان است. این خودرو در کلاس خودروهای خانوادگی کوچک است. پژو 301 به لحاظ سطح ایمنی سه ستاره را از مؤسسه EuroNCAP دریافت کرده است. این خودرو علیرغم دارا بودن ایربگهای جلو، جانبی بالا تنه و سر برای راننده و سرنشین جلو، نتوانسته در حفاظت از سرنشین بزرگسال، عملکردی در سطح پژو 2008 و 208 داشته باشد به گونه‌ای که در تصادف روبرو به نواحی قفسه سینه و پایین تنه راننده به میزان کمی ضربه وارد می‌گردد همچنین در تصادف جانبی، ضربه شدیدی به بالاتنه (قفسه سینه) راننده وارد می‌گردد و در تصادف از عقب به گردن سرنشین ردیف پشتی ماشین، به شدت ضربه وارد می‌گردد. از نقاط ضعف عمده این ماشین عملکرد بسیار پایین آن در تجهیزات ایمنی است.

رنوکوئید

رنو کوئید که به تازگی در سبد خودروهای ایرانی با عنوان رنوکوئیک جای گرفته است و قرار است جای پراید را بگیرد، از نظر ایمنی وضعیت چندان مطلوبی ندارد. در سال 2015، تست تصادف رنو کوئید ساخته شده برای هندوستان که شامل یک کیسه هوا برای راننده بود، در تست تصادف هیچ ستارهای را دریافت نکرد. پس از بهدست آمدن نتیجه تست، شرکت رنو این خودرو را تقویت و شاسی آن را اصلاح نمود. در نسخه صادراتی رنوکوئید به برزیل، شاسی خودرو و تجهیزات ایمنی آن نسبت به هندوستان بهبود یافته و پیشبینی می‌شود در صورت تست این خودرو با طراحی جدید، حداکثر بتواند یک ستاره ایمنی را کسب کند. دو نمونه از آن مورد تست قرار گرفته؛ یکی با ایربگ و دیگری بدون ایربگ، که در هر دو مورد تنها توانسته برای حفاظت از کودک دو ستاره دریافت کند اما برای حفاظت از بزرگسال موفق به دریافت هیچ ستاره‌ای نشده است. در نمونه بدون ایربگ ضربات شدیدی به سر و قفسه سینه راننده وارد می‌گردد و همچنین در نمونه با ایربگ نیز ضربات شدیدی به سینه و بالا تنه وارد می‌شود. درحال حاضر سؤال مهمی که درخصوص ایمنی این خودرو در داخل وجود دارد، این است که تولید داخل این خودرو از کدام نوع طراحی بهره می‌برد. شایان ذکر است که با توجه به اینکه اختصاص حجم بالایی از خودروهای تولیدی سایپا توسط این خودرو جایگزین خواهد شد، لذا موضوع ایمنی آن محل ایراد اساسی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

سیتروئن C3

این ماشین در کلاس سوپر مینی است و از نظر سطح ایمنی، چهار ستاره را از مؤسسه EuroNCAP دریافت کرده است. این ماشین دارای ایربگ سر برای راننده و سرنشین‌های جلو و عقب و ایربگ جانبی بالاتنه برای راننده و سرنشین جلو است. در این ماشین تجهیزات ایمنی همچون یادآور کمربند ایمنی برای راننده و سرنشینان جلو و عقب و سیستم محدودکننده سرعت و سیستم کمک راننده برای حفظ مسیر حرکت خودرو وجود دارد. در تست تصادف از روبرو، سرنشینان در سلامت باقی مانده‌اند. در تصادف با عرض کامل به مانع سخت از روبرو حفاظت از قفسه سینه و گردن راننده و مسافر عقب، کافی بوده است. سیتروئن C3 بیشترین امتیاز را در تست تصادف جانبی به دست آورده که همه اعضای بحرانی بدن در سلامت مانده‌اند. این خودرو سیستم ترمز بحرانی خودکار ندارد.

سطح ایمنی خودروهای چینی

ام وی ام 110

در تست LatinNCAP خودروی( 110 MVM) نتوانسته هیچ ستاره‌ای را دریافت کند. در تست صورت گرفته مشخص شده علاوه بر اینکه سقف آن خم می‌شود، درهای آن باز شده و احتمال اینکه سرنشین‌ها به بیرون خودرو پرتاب شوند را افزایش می‌دهد.علاوه بر این، قطعات داخل جلوی خودرو، صدمه شدیدی به سرنشین‌ها خواهد زد؛ به‌طوری که آسیب وارد شده به آدمک تست راننده در ناحیه سر، گردن و بالاتنه در حد قرمز است که نمی‌تواند وضعیت خوبی باشد.

Geely Emgrand EC7

این خودرو در کلاس خودروهای خانوادگی بزرگ است. این خودرو تنها خودروی تست شده از برند Geely در EuroNCAP است و توانسته با عملکرد نسبتاً خوبی در حفاظت از بزرگسالان و کودکان و همچنین تجهیزات ایمنی، 4 ستاره ایمنی را کسب کند. اما این خودرو در قسمت ایمنی عابر پیاده عملکرد بسیار ضعیفی داشته است

MG 6

خودروی MG6 در کلاس خودروهای خانوادگی کوچک است و در اروپا تنها در بریتانیا به فروش می‌رسد. این خودرو نیز در تست EuroNCAP با عملکرد نسبتاً مشابه با Geely EC7، اگرچه عملکرد خودرو MG6 در حفاظت از بزرگسالان، کودکان و تجهیزات ایمنی ضعیف‌تر از Geely EC7 بوده است، اما توانسته 4 ستاره ایمنی را کسب کند، در قسمت ایمنی عابر پیاده هر دو این خودروها عملکرد ضعیف و مشابهی داشته‌اند.

JAC J3

این خودرو براساس تست مؤسسه LatinNCAP یک ستاره برای حفاظت از بزرگسالان و 2 ستاره برای حفاظت از کودکان کسب کرده است. در تست جلوی این خودرو، ضربات شدیدی به ران و مچ پاهای راننده و همچنین ضربات نسبتاً شدیدی به سینه و سر راننده وارد می‌گردد.

نتیجه‌گیری و پیشنهادها

آمارها نشان می‌دهد در دنیا به ازای هر 10 هزار خودرو حدود 9 نفر کشته می‌شوند درحالی که در ایران به‌ازای این تعداد خودرو 37 نفر کشته می‌شوند. تعداد کشته‌ها به‌ازای هر 100 هزار وسیله نقلیه در سال 2015، در دنیا 65 نفر است که در ایران حدود 55 نفر است. اگر چه روند مرگ‌ومیر جاده‌ای و تصادفات در ایران کاهشی بوده است، اما ایران به‌عنوان کشوری با سطح درآمد متوسط، در سال 2015 میلادی، به‌طور مشترک با کشور رواندا، رتبه هشتم تعداد کشته شدگان جاده‌ای را به‌خود اختصاص داده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد هیچکدام از خودروهای تولید داخل با قیمت زیر 50 میلیون تومان، دارای امنیت بالایی نیستند بالاتر از سه ستاره ایمنی به‌عنوان مثال خودروهای پژو 206، سمند با فرض پلتفرم یکسان با پژو 405، تندر 90 و پژو پارس از نظر ایمنی مؤسسه EuroNCAP می‌توانند در سطح سه ستاره قرار گیرند.

به تازگی، شرکت خودروسازی سایپا، رنو کوئید را با عنوان رنوکوئیک که از نظر ایمنی وضعیت چندان مطلوبی ندارد در سبد خودروهای ایرانی به عنوان جایگزین پراید قرار داده است. در سال 2015، رنو کوئید تولید شده برای کشور هند که شامل یک کیسه هوا برای راننده بود، در تست تصادف هیچ ستارهای را دریافت نکرد. در نسخه صادراتی رنوکوئید به برزیل، شاسی خودرو و تجهیزات ایمنی آن نسبت به کشور هند بهبود یافته و پیش‌بینی می‌شود در صورت تست این خودرو با طراحی جدید، حداکثر بتواند یک ستاره ایمنی را کسب کند. با توجه به اینکه حجم بالایی از خودروهای تولیدی سایپا توسط این خودرو جایگزین خواهد شد، لذا موضوع ایمنی آن محل ایراد اساسی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

از بین خودروهایی که قرار است طبق قراردادهای جدید شرکتهای ایران خودرو و سایپا با شرکت پژو سیتروئن، در داخل کشور تولید شوند، پژو 208 و 2008 از نظر ایمنی بالاترین سطح یعنی پنج ستاره را از مؤسسه EuroNCAP دریافت کرده‌اند. شایان ذکر است که پژو 208 ساخت برزیل، عملکرد ضعیفی در تست جانبی داشته و توانسته سه ستاره را از مؤسسه LatinNCAP دریافت کند. براساس گزارش این مؤسسه، ستاره‌های کسب شده توسط محصولات پژو در آمریکای لاتین از سال 2010 تا 2015 میلادی برای حفاظت از بزرگسالان و کودکان به طور متوسط 2/3 ستاره بوده است.

پس از پژو 208 و 2008، خودروی سیتروئن C3 توانسته سطح ایمنی با چهار ستاره را از مؤسسه EuroNCAP دریافت کند. دو خودروی سیتروئن C-Elysee و پژو 301 با سه ستاره، پایین‌ترین سطح ایمنی را در میان خودروهای قراردادهای جدید ساخت مشترک به‌خود اختصاص داده‌اند.