وضعیت آخرالزمانی منطقه ؛ آیا به زمان جنگ بزرگ نزدیک شده ایم ؟
نظم موجود منطقه ای و بین المللی در شرف بهم ریخته شدن است که احتمالا هر نظم جدیدی نمی تواند منافع همه طرفین را تامین کند.
به گزارش نامه نیوز: برخی ار تحولات ماههای اخیر در منطقه به شکلی است که می تواند براحتی هر تحلیل گری را در شوک وارد کند. چه کسی تصور می کرد ترکیه ای که متهم به حمایت از داعش و یک عامل سقوط موصل بود، حالا خود به مدعیان فرماندهی عملیات مبارزه با داعش تبدیل شود؟ چه کسی تصور می کرد مصر آگاهانه در شبه جزیره سینا همکاری امنیتی سطح بالا با اسراییل داشته باشد و رییس دولت اش ابراز کند که ما با اسراییل همکاری می کنیم؟ چه کسی تصور می کرد که عربستان و حوزه عربی به سوریه برگردند و نگاهشان به دولت اسد عوض شود و حتی پذیرفتند که با یمن مذاکره کنند. یا سوریه چگونه این تغییر مسیر را بدهد که با اتحادیه عرب دوباره وارد دیالوگ شود. چه کسی انتظار داشت تهران خیلی رسمی و اشکار میزبان و در مذاکره با طالبان واقع شود و وزیر امورخارجه بگوید این ها باید در توازن قدرت داخل افغانستان سهم داشته باشند؟ چه کسی تصور این را می کرد که امریکا در این جدال جهانی که با چین دارد و مهم ترین متحد او می تواند هندی باشد که رقیب سنتی و تاریخی چین است، رییس جمهورش نخست وزیر هند را مسخره کند؟ چه کسی باور می کرد طالبانی که در سال 2001 حمله به امریکا و برجهای دوقلوی تجارت جهانی را ترتیب دادند حالا روبروی امریکا بنشینند و از توافق صلح سخن بگویند.
اینکه مجموعه تحولات مشخص می تواند فرایندی مثبت یا منفی باشد موضوعی پیچیده است، اما میتوان گفت از فرایند چنین تحولاتی، باید انتظار تغییراتی در نظم موجود را داشته باشیم.
اما چه چیزی در حال تغییر است؟ چند سالی است تغییر نظم جهانی به کلیدواژه مقامات و کارشناسان و تحلیلگران تبدیل شده اما در عمل هیچ اشاره ای به این تغییر نمی شود که بدانیم صحبت از چه نظمی است؟ در علم سیاست و در بحث تعریف از نظم گفته می شود الگوها و شیوه‌های مدیریت منازعه. انواع نظم هم شامل نظم هژمونیک، دو قطبی، کنسرت، موازنه قوا، امنیت دسته جمعی، امنیت تکثرگرا و همگرایی. دقیقا مراد تحلیلگران و بخصوص مقامات سیاسی و نظامی از تغییر نظم چیست؟ چه اتفاقی افتاده که ما بی خبریم؟
به نظر میرسد تقسیم بندی این وضعیت در تعاریف مشخص روابط بین المللی از نظم نیاز به زمان و مشخص شدن چارچوبها و روندهاست و نمیشود تحولات آنی را در تعاریف بلند مدت قالب بندی کرد. از این رو نمی توان با سرعت بالای تحولات اخیر که در حال وقوع است پیش بینی کرد که جنگ جدیدی در منطقه برای مثال بین رقبای منطقه ای چون عربستان، ایران یا ترکیه شکل خواهد گرفت. یا برای مثال سخن از همکاری و شکل گرفتن ائتلافهای جدید بین این قدرتها سخن گفت.
گفته می شود وضعیت حال حاضر اصطلاحا وضعیتی شبیه تحولات آخر الزمانی است که شگفتی همه بازیگران را در پی خواهد داشت. طرفین ماجرا دل به فروپاشی و اضمحلال طرف دیگر دارد. اما چنین رویکرد بزرگی به نظر می رسد می تواند همه طرفین را در خطر بیاندازد. شکل گیری هر جنگی می تواند جنگی بزرگ و با ضرر و زیان همه بازیگران بزرگ و کوچک باشد. این وضعیت آرامش و بازی کنترل شده را طلب می کند که همه بازیگران باید به آن توجه کنند.
