واکاوی دلایل خروج ناگهانی نیروهای آمریکا از سوریه
آمریکا روز چهارشنبه گذشته به طور غیرمنتظره خروج نیروهای نظامی و دیپلمات‌های خود از سوریه را اعلام کرد. این خروج، متحدان و دشمنان آمریکا را به یک اندازه غافلگیر کرد.
به گزارش فرارو، در حالی که قبلا مقامات آمریکایی تاکید کرده بودند تا وقتی که ایران در سوریه حضور دارد، نیروهای آن‌ها هم در سوریه حضور خواهد داشت؛ روز چهارشنبه ناگهان کاخ سفید خروج کل نیروهای آمریکا از سوریه را اعلام کرد.
باوجود اینکه بین واشنگتن و دمشق هیچگونه روابط دیپلماتیک وجود ندارد، اما آمریکا، برای مدیریت آنچه جنگ علیه داعش می‌خواند، حدود دو هزار سرباز آمریکایی و تعدادی دیپلمات به سوریه اعزام کرده بود که در پی تصمیم اخیر کاخ سفید، دیپلمات‌ها ظرف ۲۴ ساعت و نیروهای نظامی در چند ماه آینده سوریه را ترک خواهند کرد.
نیروهای آمریکایی عمدتا در شمال شرق سوریه و در کنار نیروهای کرد‌های سوریه فعالیت می‌کردند. خبر خروج این نیرو‌ها با انتقاد برخی از جمهوریخواهان آمریکایی مواجه شده است. آن‌ها مدعی شده‌اند که این خروج، باعث تقویت موضع روسیه و ایران خواهد شد.
علاوه بر این، خروج نیروهای آمریکا، که روابط نزدیکی با گروه موسوم به «نیروهای دمکراتیک سوریه»، متشکل از کرد‌های سوریه، دارند، ممکن است باعث تضعیف گروه‌های کردی در شمال سوریه شود. چون ترکیه در روز‌های اخیر تهدیدات تندی علیه احزاب کردی سوریه بیان کرده است.
ترامپ با انتشار ویدئویی در توئیتر خبر خروج را اعلام کرد. او با اشاره به نیروهای آمریکا در سوریه گفت: «همه آن‌ها بازمی‌گردند، آن‌ها همین الان بازمی‌گردند. ما پیروز شدیم.» این عجله ترامپ حتی فرماندهان آمریکایی را هم نگران کرده است. مقامات آمریکایی به رویترز گفته‌اند فرماندهان میدانی آمریکایی، که روابط نیرومندی با کرد‌های سوریه برقرار کرده‌اند، درباره خروج سریع نیروهای آمریکا ابراز نگرانی کرده‌اند و حتی از این تصمیم غافلگیر شده‌اند.
برخی از متحدان جمهوریخواه ترامپ در کنگره با تصمیم او مخالفت کرده‌اند. سناتور لیندسی گراهام، طی بیانیه‌ای با بیان اینکه خروج نیروهای آمریکا از سوریه «تبعات ویرانگری» خواهد داشت، گفت: «خروج آمریکا در این زمان، پیروزی بزرگی برای داعش، ایران، بشار اسد سوریه و روسیه خواهد بود.»
ترامپ گفته داعش شکست خورده و دیگر به حضور نیروهای آمریکایی در سوریه نیازی نیست، اما متحدان آمریکا، مانند بریتانیا و فرانسه، با این ارزیابی موافق نیستند. فرانسه اعلام کرده نیروهایش همچنان در سوریه باقی خواهند ماند و بریتانیا هم گفته داعش هنوز شکست نخورده است.
به هر حال، اختلاف نظر درباره خروج آمریکا، نشان می‌دهد تصمیم ناگهانی ترامپ دلایل خاصی داشته است. دلیل نخست می‌تواند با تهدیدات اخیر ترکیه علیه گروه‌های مسلح کردی در شرق رود فرات مرتبط باشد.
ترامپ مدعی شده داعش در شرق رود فرات شکست خورده، اما برخی گزارش‌ها حاکی از این است که داعش هنوز در آن مناطق حضور دارد؛ بنابراین بعید است که شکست داعش دلیل اصلی خروج نیرو‌ها باشد. در ده روز گذشته، ترکیه چندین بار تهدید کرده که علیه احزاب مسلح کردی در سوریه عملیات نظامی جدیدی انجام دهد. ترکیه معتقد است که زمان «دفن» کردن این احزاب فرا رسیده است. رجب طیب اردوغان اخیرا با همتای آمریکایی، دونالد ترامپ، تلفنی درباره سوریه گفتگو کرده است. در این میان، خروج ناگهانی نیروی آمریکایی از سوریه، این شائبه را ایجاد کرده که کاخ سفید با ترکیه هماهنگی‌هایی در پشت پرده داشته است. پس از اعلام خروج نیروهای آمریکایی، یک مقام بلندپایه آمریکایی، مجبور شد هرگونه هماهنگی قبلی با ترکیه در این باره را رد کند. این مقام گفته ترامپ تصمیم خودش را گرفته بود و در تماس تلفنی فقط اردوغان را مطلع کرد.
به هر حال، حتی اگر خروج نیروهای آمریکایی با ترکیه هماهنگ نشده است، آنکارا اکنون فرصت را برای قلع‌وقمع گروه‌های مسلح کردی در شرق رود فرات در سوریه مناسب می‌بیند. خبرگزاری دولتی آناتولی ترکیه از قول خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه، گفته که ترکیه به شدت روی موضوع منبج و شرق فرات متمرکز شده است. آکار طی بازدید از پایگاه مشترک ترکیه و قطر در دوحه، گفت: «اکنون ما منبج و شرق فرات را در پیش داریم. ما به شدت درباره این موضوع کار می‌کنیم. هم اکنون، گفته می‌شود که در منبج و شرق فرات خندق‌ها و تونل‌هایی حفر شده است. آن‌ها می‌توانند تونل‌ها و خندق‌هایی حفر کنند. می‌توانند زیر زمین بروند، (اما) زمانی که مکان و زمان (مناسب) فرا برسد آن‌ها در آن خندق‌های حفر شده دفن خواهند شد. هیچکس نباید در این باره شکی داشته باشد.»
آمریکا ممکن است برای اجتناب از وقوع درگیری با ترکیه در سوریه تصمیم گرفته از سوریه خارج شود.
به نظر می‌رسد با خروج نیروهای آمریکا از سوریه، ترکیه زمان را برای عملیات جدید در سوریه مناسب می‌بیند. شاید به همین دلیل، گروه نیروهای دمکراتیک سوریه، تصمیم خروج آمریکا از سوریه را «خنجر زدن از پشت و خیانت» قلمداد کرد.
برخی محافل سیاسی و رسانه‌ای تصمیم ناگهانی ترامپ را به نفع نظام سوریه و متحدان آن، یعنی ایران و روسیه، دانسته‌اند. اما برخی دیگر خروج نیروهای آمریکایی را زمینه اقدام احتمالی دیگری علیه ایران دانسته‌اند. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه الیوم، در سرمقاله این روزنامه، این فرضیه را مطرح کرده که ترامپ ممکن است به فکر بالا بردن تنش‌های نظامی با ایران است و در نتیجه نمی‌خواهد نیروهایش در سوریه در معرض آسیب‌های احتمالی پاسخ ایران باشند.
اما باید به احتیاط به این دیدگاه نگاه کرد. چون اگر قرار بود ترامپ نیروهای آمریکایی را از تیررس ایران دور کند، نیروهایش در افغانستان و عراق را هم باید خارج می‌کرد.
از آنجا که در ماه‌های اخیر، مقابله با نفوذ ایران به عنوان یکی از ماموریت‌های نیروهای آمریکایی در سوریه شمرده شده است، درباره خروج این نیرو‌ها دو احتمال مطرح است: نخست آنکه دولت ترامپ فشار‌ها و تمرکزش را بر داخل ایران قرار داده و دیگر نیازی نمی‌بیند که با ایران در بیابان‌های سوریه مقابله کند. دوم، آنکه طبق ارزیابی برخی رسانه‌های آمریکایی، ترامپ اساسا به چیزی به نام مقابله با نفوذ ایران در سوریه اهمیت چندانی نمی‌دهد.
در پایان یک سناریوی دیگر را هم نباید از نظر دور داشت. در چند هفته گذشته گزارش‌هایی منتشر شده که نیروهای نظامی عربستان به منطقه شمال شرق سوریه اعزام شده‌اند. ممکن است ترامپ با عربستان و امارات توافقی انجام داده تا نیروهای نظامی این کشور‌ها جایگزین نیروهای آمریکایی در سوریه شود. چند ماه پیش، ثامر السبهان، وزیر عربستانی، به منطقه شرق فرات سفر کرده بود.
به هر حال هر کدام از این سناریو‌ها و احتمالات درست باشد، یک نتیجه به طور قطعی مشخص شده است: نیروهای مسلح کرد‌های سوریه، که روابط نزدیکی با آمریکا برقرار کرده بودند، اکنون در موقعیت شکننده‌ای قرار گرفته‌اند و ممکن است بزودی با عملیات نظامی گسترده نظامی ترکیه مواجه شوند.
