دو نکته‌ای که ماجرای خاشقجی درباره ایران برملا کرد
ترامپ به صراحت به این پرسش پاسخ داد. او در بحبوحه بحران جهانی خاشقجی، در گفتگو با شبکه فاکس‌نیوز بیزنس، گفت: “عربستان سعودی شریک و متحد ما علیه ایران است. آن‌ها برای من یک متحد عالی هستند”.
قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی، در کنسولگری عربستان در استانبول، برنامه‌ریزی‌های سری و علنی چندین کشور برای براندازی نظام ایران را نشان داد.
به گزارش فرارو، از روز دوم اکتبر که خاشقجی در کنسولگری کشورش در استانبول ناپدید شد، مقامات عربستان با یک بحران کم سابقه جهانی مواجه شدند. بحرانی که دو نکته درباره ایران را افشا کرد.
دیدار سری برای براندازی نظام ایران
از زمان ناپدید شدن خاشقجی تا اعلام رسمی قتل این روزنامه‌نگار، عربستان چندین روایت متناقض درباره سرنوشت او ارائه کرد. ریاض در ابتدا نه تنها مسئولیت قتل خاشقجی را نپذیرفت بلکه حتی اصرار می‌کرد که او لحظاتی پس از مراجعه به کنسولگری، از آنجا خارج شد. اما افشاگری‌های ترکیه و همچنین فشار افکار عمومی و رسانه‌های جهانی، سرانجام عربستان را به اعلام قتل و پذیرفتن مسئولیت آن وادار کرد.
ترکیه در همان روز‌های اول ناپدید شدن خاشقجی تصاویر و نام‌های یک تیم ۱۵ نفره سعودی را، که در قتل او دست داشتند، اعلام کرد. پس از پذیرش مسئولیت ترور خاشقجی، عربستان کل اعضای این تیم و سه نفر دیگر را بازداشت و برخی مقامات بلندپایه را از کار برکنار کرد. از جمله این مقامات، احمد عسیری، معاون رئیس دستگاه اطلاعات عمومی است، که گفته می‌شود این تیم را او تشکیل داد.
ژنرال عسیری، که در ماجرای خاشقجی به عنوان یک نیروی خودسر معرفی شده، پس از صعود محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، به سرعت مدارج ترقی را طی کرد و وارد حلقه نزدیکان ولیعهد شد. او سخنگوی ائتلافی بود که عربستان برای حمله به یمن تاسیس کرد.
اگر چه ژنرال عسیری قبل از ورود به سازمان اطلاعات عمومی، معمولا فقط در مورد مسائل نظامی اظهار نظر می‌کرد، اما اکنون معلوم شد که او در پشت‌پرده برای براندازی نظام ایران هم تحرکاتی انجام داده است. او با هدف براندازی نظام ایران، اندکی پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با مایکل فلین، مشاور امنیت ملی اسبق کاخ سفید، و دیگران در نیویورک دیدار و گفتگو کرد.
همزمان با اوج‌گیری بحران خاشقجی، روزنامه دیلی‌بیست در گزارشی اختصاصی اعلام کرد محمد بن سلمان در اوایل ماه ژانویه ۲۰۱۷ عسیری را از ریاض به نیویورک فرستاد. عسیری در آنجا به مدت دو روز با افراد متنفذ جلساتی برگزار کرد. یک منبع آگاه به دیلی‌بیست گفته رابرت مولر، مسئول تحقیقات در پرونده دخالت کشور‌های خارجی در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا، درباره این جلسات تحقیق کرده تا مقدار نفوذ دولت‌های خارجی بر ستاد انتخاباتی و سپس دولت ترامپ را بررسی کند.
جورج نادر، آمریکاییِ لبنانی‌تبارِ نزدیک به رهبران امارات که اکنون با تحقیقات مولر همکاری می‌کند، جوئل زامل، استراتژیست اسرائیلی در حوزه شبکه‌های اجتماعی که توسط مولر بازجویی شد و روابط عمیقی با دستگاه اطلاعاتی اسرائیل دارد، و استیو بنن، استراتژیست سابق ترامپ، در جلسات نیویورک مشارکت داشتند. جلساتی که روی موضوع تغییر رژیم در ایران متمرکز بود. شرکت‌کنندگان در این جلسات، یک استراتژی چند وجهی را برای تضعیف و نهایتا پایان دادن به نظام کنونی ایران مورد بررسی قرار دادند. تاکتیک‌های نظامی، اطلاعاتی و اقتصادی از جمله بخش‌های این استراتژی بودند. اوایل سال ۲۰۱۸، روزنامه نیویورک‌تایمز گزارش کرد که نادر طرحی را برای خرابکاری اقتصادی علیه ایران تهیه کرد و در بهار ۲۰۱۷ سعی کرد مقامات آمریکا، امارات و عربستان را به انجام این طرح متقاعد کند.
جلسات نیویورک، که قبلا خبری درباره آن‌ها منتشر نشده بود، عمق تلاش‌های مقامات خارجی برای تاثیرگذاری بر حساس‌ترین تصمیمات سیاست خارجی دولت تازه نفس ترامپ را نشان داد. مباحثات نیویورک در زمانی مطرح شد که دولت ترامپ هنوز در حال طراحی یک استراتژی برای مقابله با ایران بود.
مایکل فلین، که در جلسات نیویورک حضور داشت، در نخستین سخنرانی‌اش به عنوان مشاور امنیت ملی، رسما به ایران اخطار داد. این جلسات بخشی از سلسله سفر‌های بیگانگان به برج ترامپ بود. چند هفته قبل از جلسات عسیری؛ محمد بن زاید، ولیعهد اماراتی، در برج ترامپ درباره سیاست آمریکا در برابر ایران با بنن، فلین و جارد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ، گفتگو کرده بود.
عسیری اکنون در ماجرای خاشقجی قربانی شده است، اما او یکی از معتمدان بن سلمان بود. دو منبع اطلاعاتی آمریکایی به دیلی‌بیست گفته‌اند که ولیعهد عربستان، گفتگو‌ها با مقامات غربی درباره ایران و جنگ یمن را به ژنرال عسیری سپرده بود.
تمرکز شدید دولت ترامپ بر ایران
چند روز پس از قتل خاشقجی، در حالی که اغلب رسانه‌های جهانی به شدت بر ماجرای روزنامه‌نگار مقتول متمرکز بودند، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، یادداشت مفصلی درباره ایران در نشریه فارین‌آفرز منتشر کرد. شاید این مقاله قبل از مرگ خاشقجی نوشته شده باشد، اما به هر حال محتوای آن حاکی از تمرکز کاخ سفید بر ایران است.
زمانی که رسانه‌ها بر ترامپ فشار می‌آوردند که به خاطر خاشقجی، بر علیه ریاض سختگیری کند، او با اکراه نه تنها از اتخاذ اقدامات تنبیهی علیه حکومت عربستان اجتناب کرد بلکه تمایل فراوانی برای نادیده گرفتن ماجرا از خود نشان داد. به طوری که پس از تماس تلفنی‌اش با ملک سلمان بن عبدالعزیز، او برای نخستین بار رسما فرضیه مقصر دانستن “قاتلان خودسر” را مطرح کرد. امری که خشم برخی رسانه‌های جریان عمده را برانگیخت.
پس از افزایش فشار‌های جهانی علیه ریاض، مقامات سعودی سرانجام به قتل خاشقجی در کنسولگری اعتراف و ۱۸ نفر را در این رابطه بازداشت کردند. در حالی که اغلب کشور‌های غربی در این روایت تشکیک کردند، دونالد ترامپ تقریبا تنها رهبر غربی بود که این روایت را “معتبر” دانست.
البته بعد‌ها پس از افزایش فشار افکار عمومی بر کاخ سفید، آمریکایی‌ها برخی اقدامات تنبیهی، مانند لغو ویزا برای چند شهروند عربستانی، را اتخاذ کردند، اما باز از هرگونه اعمال فشار واقعی بر عربستان صرفنظر کردند. دلیل این امر چیست؟
ترامپ به صراحت به این پرسش پاسخ داد. او در بحبوحه بحران جهانی خاشقجی، در گفتگو با شبکه فاکس‌نیوز بیزنس، گفت: “عربستان سعودی شریک و متحد ما علیه ایران است. آن‌ها برای من یک متحد عالی هستند”.
علاوه بر خرید‌های هنگفت تسلحاتی عربستان از آمریکا، نقش ریاض در بازار نفت ممکن است دلیل دیگری برای عدم سختگیری ترامپ بر آل سعود باشد. آمریکایی‌ها امیدوارند که پس از اجرای تحریم‌های نفتی ایران در اوایل ماه نوامبر، عربستان کمبود عرضه نفت را جبران کند و مانع از بالا رفتن قیمت‌های نفت بشود.
در حالی اغلب شرکت‌ها و رسانه‌های غربی کنفرانس اقتصادی اخیر عربستان، موسوم به ابتکارعمل سرمایه‌گذاری آینده، را تحریم کردند، استیون منوچین، به ریاض سفر کرد و با بن سلمان دیدار کرد. او در دفاع از این اقدام گفته هدف سفر تقویت روابط با عربستان در یک لحظه حساس است. چرا که آمریکا برای افزایش فشار بر ایران آماده می‌شود. منوچین تصریح کرده که روابط اقتصادی و استراتژیک بین عربستان و آمریکا، مهم‌تر از آن است که توسط یک غوغای بین المللی از بین برود.
در دوره ترامپ، عربستان و آمریکا در مقابله با ایران یک زمینه مشترک پیدا کرده‌اند. روز شنبه، عادل الجبیر، طی کنفرانسی در منامه بحرین، ضمن تاکید بر اتحاد عربستان با آمریکا و غرب، از استراتژی واشنگتن در قبال خاورمیانه، بخصوص مقابله با ایران، تمجید کرد. الجبیر گفت: ” او (ترامپ) به ایران اخطار داد که اوضاع قبلی دیگر نمی‌تواند ادامه پیدا کند و تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کرد”.
کمتر از ده روز دیگر دور دوم تحریم‌های آمریکا، که صادرات نفت ایران را هدف قرار می‌دهد، اجرا می‌شود. شاید به خاطر ذخایر نفتی عربستان و توانمندی آن در جبران نفت ایران، ترامپ در ماجرای خاشقجی تمایلی برای سختگیری بر عربستان از خود نشان نداد.
