بازگشت آقای وزیر؛ آیا محمد جواد ظریف به انتخابات 1400 دلبسته است؟

مذاکرات با اروپایی ها خوب پیش می رود و این سیر مثبت موجب بازگشت محبوبت محمد جواد ظریف می شود، محبوبیتی که گویا قرار است در انتخابات ریاست جمهوری 1400 به کار گرفته شود.
به گزارش نامه نیوز: روند مذاکره با اروپایی ها برای حفظ برجام می تواند نقطه عطفی در دو عرصه سیاست خارجی و داخلی ایران باشد. ثمرات مثبت به نتیجه رسیدن این مذاکرات از جمله تقویت تعاملات ایران با دنیا، باز شدن باب همکاری های اقتصادی و … بارها و بارها گفته شده اما بد نیست اگر نگاهی نیز به تاثیرات آن در عرصه سیاست داخلی داشته باشیم.

خط کشی میان دو حوزه سیاست داخلی و خارجی اساسا اشتباه است و نگاهی به تاریخ معاصر ایران روشن می کند که این دو وادی همیشه با یکدیگر در ارتباط بوده و بر هم تاثیر گذاشته اند. این تاثیرگذاری اما در مقاطعی خاص افزایش یافته و تشخیص مرز باریک میان آن ها را دشوار کرده است.

راه دور نرویم؛ همین انتخابات ریاست جمهوری 1392. حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در آن مبارزات انتخاباتی چنان سیاست داخلی و خارجی را بهم گره زد که مردم برای رای دادن به او تردید نکردند. عوامل دیگری همچون رد صلاحیت مهره های اصلاح طلب و قرار گرفتن این جریان در شرایط اضطرار نیز به کمک آمد و روحانی را به پاستور رساند. این زمینه و پیشینه محمد جواد ظریف کافی بود تا وزیر خارجه دولت یازدهم به یکی از محبوب ترین چهره های دولت تبدیل شود.

مرد عصر مذاکره

هرجا حرف از مذاکره است ، نام ظریف می درخشد. از قطعنامه 598 گرفته تا مذاکرات سعدآباد و بعد هم ژنو. دیپلمات برجسته ایرانی بعد از خانه نشینی هشت ساله در دوران احمدی نژاد به صحنه برگشته بود و با آن چهره خندان و محاسن متفاوت خیلی زود به دل ایرانی ها نشست. سیر امیدوارکننده مذاکرات و باز شدن گره از کلاف در هم پیچیده پرونده هسته ای محبوبیت او را دو چندان کرد چنانچه افکار عمومی او را با شخصیت برجسته ای همچون محمد مصدق در یک کفه قرار داد و در آن بامداد به یاد ماندنی استقبال از تیم مذاکره کننده شعار داد «وزیر اهل منطق یادآور مصدق».

در همان اثنا بود که زمزمه های احتمال کاندیداتوری ظریف در انتخابات 1396 آغاز گشت. وزیر خارجه روحانی همواره این گمانه را تکذیب کرده و با خنده گفته است که ترجیح می دهد به دانشگاه بازگردد اما این نوع تکذیب کردن ها هیچ وقت در عالم سیاست مورد اعتماد و اعتنا قرار نمی گیرد. خاصه اینکه فضای سیاسی ایران بیش از هر کشور دیگری غیرقابل پیش بینی است و این مردم به رویدادهای یکباره قبل از انتخابات ها عادت دارند. از آنجایی که ممکن است که یک هفته پیش از انتخابات شرایط برای یک جریان سیاسی اضطراری شود یا یک چهره بی میل به ریاست جمهوری یکباره احساس تکلیف کند و … گمانه کاندیداتوری ظریف تا آخرین روزهای ثبت نام برای انتخابات ریاست جمهوری پیشین به قوت خود باقی بود. سیر تحولات سیاست داخلی اما به نحوی بود که مسجل شد روحانی با حمایت اصلاح طلبان و کاندیدای پوششی اش قادر به حفظ کرسی ریاست جمهوری است و بنابراین ادامه کار ظریف در وزارت امورخارجه سودمند تر از ریاست جمهوری اوست.

فراز و فرود ظریف

دولت دوازدهم اما نه برای روحانی آمد داشت و نه وزیر خارجه اش. روی کار آمدن ترامپ نامی در ینگه دنیا بازی آن ها را به هم ریخت. رئیس جمهور جدید آمریکا هیچ شباهتی به سلف خود نداشت و از در ناسازگاری با برجام درآمد. وعده های انتخاباتی نگرانی کننده اش را یکی یکی جامه عمل پوشاند و برجام را نیز از قلم نیانداخت. خروج امریکا از برنامه جامع اقدام مشترک ضربه سنگینی برای دولت روحانی و تیم دیپماسی اش بود. اصلی ترین پروژه دولت به چالش کشیده و وزیر محبوب اش رو به افول گذاشت. هر روز از محبوبیت آقای وزیر بیشتر کاسته می شد و به نظر می رسید که جریان اصلاح طلب و حامی دولت باید او را از فهرست کاندیداهای احتمالی 1400 خارج کند اما این وضعیت چندان ادامه نیافت.

این طور که از روند مذاکرات ایران و اروپایی ها برمی آید برجام به برجام منهای آمریکا تبدیل می شود و ظریف در این آزمون نمره قبولی می گیرد. فقط این نیست و احتمال پیروزی دموکرات ها در انتخابات کنگره هم می تواند به احیای موقعیت ظریف کمک کند. تلاش او برای حفظ ارتباطات با جای کری و لابی دموکرات ها را نیز با همین منطق می توان توجیه کرد.

شرایط فرضی

با این فرض برخی معتقدند در انتخابات 1400 اعتدالگرایان بخت بالایی در خواهند داشت. به تبع آن اصلاح طلبان که هشت سال از بد و خوب آن ها حمایت کرده اند نیز دست برتر را دارند. این وضعیت امیدواری به پیروزی در انتخابات بعدی را برای آن های بیتشر خواهد کرد اگر کاندیدای مناسبی داشته باشند.

اصلاح طلبان اما از جایی که امروز ایستاده اند افق روشنی برای معرفی کاندیدای خود ندارند. آن ها حتی اسحاق جهانگیری را نیز یک بار خرج رای آوری روحانی کرده اند. اعتدالیون نیز بعد از فراز و فرودهای هشت سال دولت داری، امیدی به بدنه رای خود یا حمایت دوباره اصلاح طلبان نخواهند داشت اگر یکی از چهره های مورد وثوق، محبوب و موفق همین دولت را علم نکنند. با این وصف قبای کاندیداتوری و بعد هم ریاست جمهوری بیش از هرکسی برازنده محمد جواد ظریف است.

احتمال رای آوری او کم نیست اگر از فیلتر نهادهای نظارتی عبور کرده باشد. ظریف دیپلمات و البته سیاستمدار کهنه کاری است و از پس این بر می آید. او حتی وقتی پای انتخابات در میان نبود هم خوب توانست افکار عمومی را تحت تاثیر قرار دهد و یادآوری کند که او و جریان متبوعش شکست بخورد، تندروهایی به قدرت می رسند که سیاست ورزی آن ها در داخل ایران خوشایند است، نه در خارج از ایران. همین تاکتیک کافی است که ظریف را از میدان مشق به میدان پاستور برساند.