از انتقاد به فرهنگ خودرومحوری تا ضرورت ترویج دوچرخه‌سواری از سوی مسوولان
در روز جهانی بدون خودرو، یک فعال حوزه محیط زیست ضمن اشاره به نقش پررنگ مقامات ایرانی در ترویج فرهنگ نفی خودرومحوری و رونق دوچرخه‌سواری،دستاوردهای کمپین سه‌نشبه‌های بدون خودرو را تشریح کرد.
محمد درویش در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تاریخچه «روز جهانی بدون خودرو» اظهار کرد: روز جهانی بدون خودرو از سال ۱۹۹۴ در دنیا شکل گرفت و حدود پنج سال به طور کج‌دار و مریز پیگیری شد تا اینکه از سال ۱۹۹۹ این کمپین با حمایت سازمان ملل به طور جدی در کشورهای مختلف دنیا جای خود را باز کرد. در حال حاضر نیز هر ساله ۱۵۰۰ شهر دنیا مراسم روز جهانی بدون خودرو را برگزار می‌کنند و در هر سال به تعداد شهرهای حامی این روز افزوده می‌شود.
وی با تاکید بر تغییر نگرش مردم در عصر حاضر در مورد خودروی محوری تصریح کرد: بالغ بر ۲۰ سال است که دنیا به این نتیجه رسیده است که «خودرومحوری» به عنوان مقوله‌ای که زمانی ارزش تلقی می‌شد، امروزه مضرات و خسارت‌های جدی برای کیفیت زندگی انسان‌ها به بار می‌آورد. متاسفانه در شرایطی که دنیا بیش از دو دهه است که اشتیاق خود را به طراحی مبلمان شهری بر اساس خودرو محوری مهار کرده، در کشور ما هنوز هم برخی شهرداران و مسئولان عالی‌رتبه تصور می‌کنند که شناسه یک شهر توسعه‌یافته تعداد پل‌ها، اتوبان‌ها، تقاطع غیرهمسطح و پارکینگ‌های طبقانی است.
تحریم دریافت گواهینامه توسط جوانان اتحادیه اروپا
مدیرکل سابق مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: تمرکز روی خودرومحوری نشان می‌دهد که در کشور ما چقدر راه نرفته و کار نکرده وجود دارد تا به نهضتی برسیم که امروز در اتحادیه اروپا به راه افتاده است؛ نهضتی که با هدف کاهش استفاده از خودروی شخصی، اخذ گواهینامه را تحریم می‌کند. در حال حاضر بسیاری از جوانان اروپایی به کمپینی ملحق می‌شوند که گرفتن گواهینامه را تحریم می‌کند چون فکر می‌کنند استفاده از خودروی شخصی در کلانشهرها که ساکنان آنها از مشکلات تنفسی و بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا رنج می‌برند، یک جنایت به حساب می‌آید.
درویش با انتقاد از برخی رفتارهای غلط در کشور ما که باعث رونق خودرومحوری می‌شود، گفت: متاسفانه هنوز بسیاری از خانواده‌های ایرانی برای تشویق فرزندان خود به ادامه تحصیل، می‌گویند: «اگر دیپلم بگیری و وارد دانشگاه شوی برای تو یک خودرو می‌خریم.» افزون بر این، هنوز هم در کشور ما مرام و اصالت خانوادگی افراد از روی خودروی مورد استفاده آنها تشخیص داده می‌شود. هنوز هم بانک‌ها به مشتریان خوش‌حساب خود خودرو هدیه می‌دهند و در شهرهای ما بنرهای بزرگ برای تبلیغات خودروهای آخرین مدل نصب می‌شود.
وی با اشاره به ضرورت ارائه آمار مربوط به تلفات ناشی از مرگ اظهار کرد: بر اساس آخرین گزارش‌ها در اتحادیه اروپا بیش از ۴۰۰ هزار نفر در سال براثر آلودگی هوا، دچار مرگ زودرس می‌شوند که بیش از ۷۵ درصد این تلفات ناشی از حمل و نقل موتوری است. این آمار در بریتانیا که تقریبا جمعیتی مشابه ایران دارد، ۵۰ هزار نفر در سال است. در لندن این رقم حدود ۹۵۰۰ نفر برآورد شده است. نکته قابل تامل این است که در این کشورها با وجود اتخاذ همه تمهیدات و اعمال سختگیری‌ها برای کاهش استفاده از خودروهای شخصی، همچنان ابایی برای اعلام آمار واقعی تلفات ناشی از آلودگی هوا وجود ندارد.
۳۵ هزار مرگ بر اثر آلودگی هوا در ایران
درویش ضمن اشاره به کیفیت نامناسب سوخت و خودرو در ایران نسبت به اتحادیه اروپا، اظهارکرد: از آنجا که کیفیت سوخت و خودرو با میزان تولید آلودگی هوا ارتباط مستقیمی دارد و متاسفانه محصولات خودرویی در کشور ما وضعیت مناسبی ندارد و سوخت با کیفیتی ارائه نمی‌شود، مقدار تولید آلودگی هم در کشور ما بالاتر از کشورهای اتحادیه اروپا است. با این وجود بر اساس آمار اعلام شده در ایران سالانه حدود ۳۵ هزار نفر و در تهران ۵۰۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. همه این‌ها نشان می‌دهد که تا چه حد نیاز داریم که از روز جهانی بدون خودرو حمایت کنیم.
برای رونق دوچرخه‌سواری، مقامات ایران خودروهای گران‌قیمت خود را رها کنند
این فعال حوزه محیط زیست در ادامه با تاکید بر اینکه رهبران کشورها و مقامات ارشد می‌توانند نقش پررنگی در ترویج فرهنگ نفی خودرومحوری و رونق دوچرخه‌سواری داشته باشند، گفت: مردم ایران باید بدانند که استفاده نکردن از خودروی شخصی یک شاخص فاخر فرهنگی به حساب می‌آید و نشان‌دهنده رشد و توسعه یافتگی جامعه است. برای درونی شدن این فرهنگ در مردم ایران نیاز است که مدیران، مقامات ارشد کشور، نمایندگان مجلس و شورا از شعارهایشان فاصله بگیرند و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده و با دوچرخه تردد کنند چون نمی‌توانیم از مردم بخواهیم خودروهای شخصی خود را کنار بگذارند در حالی که مقامات و نمایندگان سوار خودروهای گران‌قیمت با شیشه‌های دودی «بالا کشیده» می‌شوند. نمی‌توانیم تغییری را از مردم بخواهیم بدون اینکه خود مقید به اجرای آن باشیم.
وی همچنین با اشاره به نمونه‌های جهانی ترویج دوچرخه سواری اظهار کرد: اگر در شرایط حاضر کشورهای هلند، دانمارک، سوئد و نروژ بهترین عملکردها را در حوزه رونق دوچرخه‌سواری دارند، به این دلیل است که رهبران این کشورها سوار دوچرخه می‌شوند و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند. برای مثال اخیرا در دیدار نخست‌وزیر دانمارک و رئیس جمهور فرانسه، نخست وزیر دانمارک با دوچرخه به استقبال امانوئل مکرون آمد و از او درخواست کرد که هر دو با هم سوار دوچرخه شوند و در شهر تردد کنند. جالب این است که ما می‌گوئیم مقامات کشورهای اروپایی، تجمل‌گرا هستند و برعکس بسیاری از مقامات کشور ما که سخن از ساده‌زیستی می‌زنند، هرگز سوار دوچرخه نمی‌شوند یا حاضر به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی نیستند. برای مثال هرگز ندیده‌ایم که رئیس جمهوری ایران با رئیس قوه قضاییه یا رئیس مجلس سوار دوچرخه شوند و با هم در حال تردد در خیابان گفت‌وگو کنند.
دستاوردهای کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو
درویش در بخش دیگر گفت‌وگو گزارشی در مورد دستاوردهای کمپین «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» ارائه داد و گفت: سه‌شنبه‌های بدون خودرو کمپین بی‌رقیبی در خاورمیانه است و در شرایطی که ایران با انواع مشکلات اقتصادی، تحریم‌ها و پروژه‌های ایران‌هراسی همچنین اتهامات خشونت‌طلبانه مواجه است، وجود این پویش و استقبال مردم ایران در پیوستن به آن جای خوشحالی دارد و با این که کشور ما از نهضت نفی خودرومحوری بسیار عقب است اما خوشبختانه سرعت پیوستن به کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو قابل توجه بوده است.
وی با بیان اینکه تاکنون ۲۱۵ شهر ایران از پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو حمایت کرده‌اند و در برخی شهرها حدود ۱۶۰ هفته است که این پویش برگزار می‌شود، دستاوردهای سه‌شنبه‌های بدون خودرو را قابل توجه دانست و اظهار کرد: تاکنون حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مسیر ایمن دوچرخه‌سواری در شهرها ساخته شده که مطالبه پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو بوده است. همچنین در حال حاضر نگاه مدیریت کلان شهری به حل مشکل ترافیک در برخی موارد تغییر کرده است و دیگر نمایندگان شورای شهر برای حل مشکل ترافیک به فکر چند طبقه کردن اتوبان‌ها و ایجاد فضای بیشتر برای خودروها نیستند و متوجه شده‌اند که در گذشته راه خطایی را رفته‌اند.
این فعال حوزه محیط زیست و حامی پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» ادامه داد: برگزاری نمایشگاه تخصصی دوچرخه با حضور عالی‌ترین مقامات شهر تهران، راه‌اندازی پلیس دوچرخه‌سوار در تهران از جمله دستاوردهای این پویش است. افزون بر این، ایجاد اپلیکیشن «بی‌دود» برای یافتن نزدیک‌ترین دوچرخه از طریق گوشی موبایل اقدام مثبتی برای کاهش استفاده از خودروی شخصی است که امسال برای اولین‌بار اجرا شده و هدفش این است که تعداد سفر با دوچرخه را از ۶۰ هزار سفر در روز به ۳۰۰ هزار سفر در روز افزایش دهیم. با این طرح تعداد سفرها با بودجه‌ای ۱۲۵ میلیارد تومانی ۵ برابر می‌شود.
به گفته درویش، در حال حاضر کافه‌هایی در سطح شهر تهران وجود دارد که به مشتریان خود به‌طور مجانی دوچرخه ارائه می‌دهند و این جزو پیشنهادات کافه به حساب می‌آید حتی بسیاری از مراکز و رستوران‌ها برای مشتریانی که با دوچرخه به آنها مراجعه کرده‌اند، تخفیف قائل می‌شوند. بسیاری از بانک‌ها در قبض‌های صادر شده عنوان سه‌شنبه‌های بدون خودرو را حک می‌کنند همچنین بسیاری از موسسات و مراکز دولتی و غیردولتی اقدامات انگیزشی برای کارمندانی که دوچرخه استفاده می‌کنند، انجام می‌دهند. برای مثال در استانداری لرستان به کارمندانی که از دوچرخه استفاده می‌کنند، یک دوچرخه هدیه داده می‌شود و در خراسان شمالی کمیته‌ای برای ترویج دوچرخه‌سواری در همه شهرهای این استان تشکیل شده است. همچنین اداره برق اراک برای کارمندانی که از دوچرخه استفاده می‌کنند روزی ۸۰۰۰ تومان پاداش می‌دهد. حتی خوشبختانه در شرایط حاضر برخی از مراجع عظام فتاوای امیدبخشی را در زمینه ترویج دوچرخه‌سواری بویژه دوچرخه سواری بانوان صادر کرده‌اند.
