آیا صداوسیما درباره عزاداری محرم درست عمل می‌کند؟
عباس سلیمی‌نمین در یادداشتی رسانه ملی را رعایت سه اصل “مبانی عزاداری”، “شیوه عزاداری” و “استفاده از سخنرانان و مداحانی که مهر تعلق به یک قشر خاص بر پیشانی‌شان نخورده باشد” توصیه کرد.
متن این یادداشت به شرح زیر است:
مدیریت جمعی و چرخشی بر پایه به‌رسمیت شناختن آرای گوناگون در کنار برکات فراوانش زمینه‌ها و بسترهای برخی واگرایی‌ها را نیز به مثابه آفت فراهم می سازد؛ به ویژه در جوامعی که تمرین چشمگیر و سابقه مشارکت گسترده آحاد ملت در سرنوشت خود را ندارند. در چنین شرایطی به جایگاه فوق‌العاده ارزش‌های والای معنوی –که همچون چتری فراگیر از قابلیت تقویت همگرایی و گردهم آوردن صاحبان سلایق مختلف برخوردارند- بیشتر واقف می‌شویم. ایامی همچون محرّم و رمضان و مناسبت‌هایی مانند عاشورا و لیالی قدر ظرفیت‌هایی‌اند که عموم جامعه را به “یک‌جهت شدن” دعوت می‌کنند و اشتراکات را در آنان برجسته می‌سازند؛ بنابراین صیانت از چنین سرمایه‌های عظیم و گراسنگ وظیفه مبرم همه اندیشمندان و متولیان فرهنگی است. نباید فراموش کرد که جامعه بخشی از بن‌مایه اعتقادی و مذهبی‌اش را از طریق فرهنگ و تاریخ دریافت می‌کند و بخش دیگرش را به واسطه تعاملات روزآمد. عالمان، نویسندگان و به طور کلی صاحبان فضل و دانش وظیفه پژوهش، گردآوری و پالایش در منابع دیرینه را بر عهده دارند، کما این که صاحبان رسانه –اعم از سنتی و جدید (منابر و جراید) – به‌ویژه رسانه ملی وظیفه ایجاد جاذبه بیشتر برای یافته‌های روزآمد جامعه را بر دوش دارند.
اکنون یک بار دیگر وارد محرم، ماه پیروزی خون بر شمشیر، شده‌ایم؛ ماهی که ارزش‌های والای معنوی آن متعلق به همه جامعه بلکه بشریت است. وجود خیل مخاطبان مشتاق در بحث بازتاب تکریم از بزرگ‌پرچمدار آزادگی ایجاب می‌کند که به‌ویژه در رسانه ملی سه اصل، به‌طور جدی مورد مراقبت قرار گیرد: “مبانی عزاداری” که با خرافه و تحریفات همراه نباشد، “شیوه عزاداری” که با روش‌های هیجان برانگیز کاذب درهم نیامیخته باشد و در نهایت “استفاده از سخنرانان و مداحانی که مهر تعلق به یک قشر خاص بر پیشانی‌شان نخورده باشد”. این که هر گرایشی محافل عزاداری خودشان را داشته باشند مقوله‌ای است خارج از حوزه این بحث، اما زمانی که رسانه ملی در مقام انتخاب و گزینش برای انعکاس برمی‌آید می‌بایست پای‌بندی به مصالح ملی را به دقت و با حساسیت ویژه به نمایش بگذارد. حال آن که متاسفانه دست اندرکاران آن در چنین ایامی که بیش از هر زمان به وحدت نیازمندیم در روز اول محرم از مداحی مستند پخش می کند که نماد ساختارشکنی و ورود به عرصه ای کاملاً بیگانه با سیاست ورزی است. کسی که هم در دولت گذشته به دلیل کم ظرفیتی در هضم مسائل سیاسی حکم قتل صادر کرده است و هم در دولت کنونی، بر اساس کدام فراگیری به عنوان شاخص در رسانه ملی مطرح می‌شود؟! البته صدافسوس؛ فردی با لحن و صدایی دلنشین، کم بصیرتی و کم تحملی سیاسی خود را خدمت به اهل بیت اولویت می بخشد. همان گونه که اشاره شد، ارزش‌های والا متعلق به همه جامعه است. رسانه ملی اگر درک درستی از نقش خود در ترویج این ارزش‌ها در میان آحاد ملت و پای‌بندی به مصالح ملی بر این مبنا داشت قطعاً چنین فردی را که هم هنجارشکن و هم به غیر اصولی‌ترین شکل ترویج‌کننده نفرت در جامعه است تابلو روز اول محرم خود قرار نمی‌داد. برای ترویج ارزش‌های والا ابتدا باید به جلب اعتماد همه اقشار همت گماشت، اما با چنین گزینش‌هایی آیا می‌توان به همه دل‌ها راه یافت؟!
عباس سلیمی نمین
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران
