جنگ ترامپ با همه دنیا!
ترامپ تا به کی خواهد توانست از خشاب پُر ابرقدرتی آمریکا به سمت دیگر کشورها تیر شلیک کند؟
دو سالی نیست که از ریاست ترامپ بر ایالات متحده آمریکا میگذرد، اما اگر بر وضعیت سیاست خارجی آمریکا طی کمتر از 2 سال گذشته نگاهی بیندازیم، شاید به جرات بتوان ادعا کرد که ایالات متحده آمریکا در یکی از منزویترین و خطرناکترین موقعیتهای سیاست جهانی خود است.
شاید برخی خوانندگان این حرف را قبول نداشته باشند و با آوردن مثالهایی از تاثیرات مخرب و شدید تحریمهای یکجانبه آمریکای ترامپ بر کشورهای مختلف از جمله بر ایران طی ماههای گذشته این ادعا را به سخره بگیرند و با خود بگویند: این چطور انزوایی است که با یک امضای ترامپ بر روی دو صفحه کاغذ (امضای خروج آمریکا از برجام) وضعیت قیمت دلار در ایران سر به آسمان سایید و اقتصاد ایران “از این رو به آن رو” شد.
به گزارش عصر ایران، در پاسخ به این مساله باید متذکر شد که کسی منکر ابرقدرتی ایالات متحده آمریکا و قدرت بینظیر این کشور در اقتصاد و سیاست بینالمللی نیست و این قدرت است که به ترامپ ارث رسیده است اما مدعای این نوشته آن است که ترامپ در حال زایل کردن این قدرت است و با اقدامات و سیاستهایی که در دستور کار دارد هم آینده آمریکا و هم آینده جهان را به مخاطره افکنده است.
نقدترین خطری که از ناحیه سیاستهای ترامپ متوجه دنیاست، خروج این کشور از پیمان زیست محیطی پاریس است؛ پیمانی که قرار است آینده زیست بشر در کره خاکی را از معرض خطرهای بی شمار اقلیمی نجات دهد و یا دستکم مخاطرات اقلیمی را به حداقل کاهش دهد؛ فقط کافی است گرمای بیسابقه تابستان امسال در چهارگوشه جهان را ببینید و هشدارهای دانشمندان مبنی بر گرمای سوزانتر سالهای آتی در صورت عدم توجه کشورها به تعهدات زیست محیطی در قالب پیمان پاریس را به یاد آورید.
ترامپ تغییرات اقلیمی را به هیچ گرفته است و هر سال وقتی در زمستان برف میبارد و هوا سرد میشود چند توییت میزند و مینویسد: گرمایش زمین کجا بوده؛ داریم از سرما یخ میزنیم!
ایالات متحده آمریکا در دوران ترامپ تقریبا با همه کشورهای جهان مشکل پیدا کرده است و پربیراه نیست اگر گفته شود اختلافات آمریکا با متحدان سنتی خود – به جز عربستان و اسراییل – حتی بیشتر از دیگر کشورهاست.
آمریکای ترامپ در طی کمتر از 2 سال گذشته با کانادا به عنوان نزدیکترین متحد سنتی خود مشکلات عدیدهای پیدا کرده و حتی کار به جایی کشیده که گروهی از مردم کانادا خرید کالاهای آمریکایی را تحریم کردهاند. ( در واکنش به جنگ تعرفهای دولت ترامپ علیه واردات فولاد و آلومینیوم به آمریکا) ترامپ همچنین در حاشیه نشست سران 7 کشور صنعتی در کانادا هنوز امضای خود پای برگه بیانیه خشک نشده امضایش را پس گرفت و با نوشتن توییتی انتقاد آمیز نخست وزیر لیبرال کانادا را به ” زدن خنجر از پشت” به کشورش متهم کرد. آیا کسی به یاد دارد در تاریخ گذشته آمریکا رییس جمهوری با چنین ادبیاتی درباره عالی ترین مقام سیاسی کانادا سخن گفته باشد؟
ترامپ با اتحادیه اروپا هم مشکل دارد. اروپاییها در دوران ترامپ در اقدامی بیسابقه در مقابل سیاستهای ترامپ ایستادهاند ؛ به ویژه در دو زمینه خروج این کشور از برجام و اعمال تحریمهای یکجانبه علیه ایران و نیز جنگ تجاری بر سر تعرفه واردات کالاهای اروپایی به آمریکا.
در طی همین مدت مقامات ارشد اتحادیه اروپا عباراتی درباره ترامپ و آمریکا به کار بردهاند که در 7 دهه گذشته در روابط دو سوی اقیانوس اطلس بیسابقه بوده است، ترامپ نیز به عنوان رییس جمهوری آمریکا در دیدار با همتای فرانسوی خود به او گفته: به راستی چرا از اتحادیه اروپا خارج نمی شوید؟” این خواسته در حالی است که اتحادیه اروپا از زمان آغاز به تاسیس خود در شکل اتحادیه ذغال و فولاد بین فرانسه و آلمان همواره در کنف حمایت ایالات متحده آمریکا بوده است و اروپاییها به عنوان نزدیکترین متحدان جهانی واشنگتن حساب شده و دارای پیوندهای بسیار نزدیک اقتصادی وسیاسی و فرهنگی و.. بوده اند.
اما آمریکای ترامپ با نادیده گرفتن تاریخ گذشته با شعار “اولویت منافع آمریکا” قلم بطلان بر این گذشته کشیده و امروزه شاید معدود سیاستمداری را بتوان در اروپا پیدا کرد که از مواضع و دیدگاههای ترامپ پشتیبانی و حمایت کند.
تکلیف چین هم روشن است؛ ترامپ حتی در دوران کارزار انتخاباتی خود بارها وعده برخورد سختتر با چینیها به ویژه در حوزه اقتصاد را سر داده و از زمانی که پا به کاخ سفید گذاشته در این جهت حرکت کرده و جنگ تجاری (تعرفهای) بیسابقهای را علیه چین به راه انداخته است. چینیها هم کوتاه نمیآیند و مقابله به مثل کردهاند و وضع به گونهای شده که تجارت آمریکا با چین برای بازرگانان هر دوطرف بسیار هزینهزا شده است.
در مورد ایران هم نیاز به توضیح ندارد که مورد سختترین تحریمهای یکجانبه قرار گرفته است. ترامپ هم از برجام خارج شده و هم تحریمهای هستهای سابق را بازگردانده و تحریمهای جدیدی را نیز به آنها افزوده است. به گمان بسیاری از ناظران نحوه رفتار دولت ترامپ در قبال ایران به گونهای است که راهی برای دیپلماسی باز نگذاشته است و شرایط به سمتی در حال حرکت است که دو طرف را به سمت برخورد میبرد.
ترکیه هم از عنایات ترامپ بینصیب نمانده و در طی هفتههای گذشته آمریکا در اقدامی بیسابقه ترکیه یعنی یکی از مهمترین متحدان عضو ناتویی در منطقه را مورد تحریم قرار داده است. افکار عمومی ترکیه که به شدت رویکردی ضد آمریکایی دارند بسیار بیشتر از گذشته علیه آمریکا تهییج شدهاند و زمزمههای مطالبه تعطیلی پایگاه هوایی “اینجرلیک” به عنوان یک مطالبه افکار عمومی در شبکههای اجتماعی ترکیه به گوش میرسد.
دولت ترکیه هم تا اینجای کار در برابر ترامپ کوتاه نیامده حتی رییس جمهوری ترکیه (اردوغان) با نگارش مقالهای در روزنامه نیویورک تایمز تهدید کرده در صورت تداوم رویکرد خصمانه ترامپ علیه ترکیه، کشورش از اتحاد با آمریکا خارج خواهد شد و به دنبال یافتن متحدان جدید و جذب در پیمانهای امنیتی جدیدی خواهد شد.
درباره روسیه هم با وجودی که ترامپ در معرض اتهام تبانی با روسیه برای پیروزی در انتخابات است، اما شرایط سیاسی داخلی آمریکا به گونهای است که دست ترامپ را علیرغم خواسته قلبیاش برای بهبود رابطه با روسیه، بسته نگه داشته است. کمیته تحقیق کنگره برای بررسی اتهام تبانی کارزار انتخاباتی ترامپ با دولت روسیه سرگرم تحقیق درباره یافتن سرنخهایی در این رابطه است و از سوی دیگر حزب دموکرات و غالب سیاستمداران حزب جمهوریخواه مخالف نزدیکی ترامپ و روسیه هستند و رویکرد ترامپ در قبال روسیه و شخص پوتین به طور جدی زیر ذره بین انتقاد افکار عمومی و فضای سیاسی در آمریکاست.
هم از این رو ترامپ مجبور است موضع سختتری در قبال روسیه به نمایش بگذارد و اخیرا به بهانه ترور بیولوژیک (البته ناموفق) یکی از جاسوسان سابق روسیه در بریتانیا (آقای اسکریپال و دخترش) دولت ترامپ تحریمهای جدیدی را علیه روسیه وضع کرد و این اقدام دولت آمریکا خشم مقامات کرملین را برانگیخته است.
بیایید یک بار بر سیاهه وضعیت آنچه در بالا به نگارش درآمده مرور دیگری کنیم:
اختلافات کمسابقه آمریکای ترامپ با:
– کانادا و مکزیک (بر سر دیوار مرزی و جنگ تعرفهای و سیاستهای مهاجرتی و..)
– اتحادیه اروپا ( جنگ تجاری و خروج از برجام و حمایت ترامپ از خروج کشورها از اتحادیه اروپا)
– ترکیه ( سیاست سوریه، کشیش آمریکایی دستگیر شده در ترکیه، عدم استرداد روحانی در تبعید ترکیه ساکن پنسیلوانیا آمریکا، زندانی شدن مدیر عامل سابق هالک بانک ترکیه در آمریکا به جرم همکاری در دور زدن تحریمهای مالی و بانکی آمریکا علیه ایران، جنگ تعرفهای و تحریم ترکیه )
– ایران (خروج از برجام، اعمال دوباره تحریمهای یکجانبه و تهدید به تحریم کامل نفتی و نگرانی از برخورد نظامی احتمالی طی ماههای آینده)
– چین (اعمال جنگ تجاری و مقابله به مثل چین)
– روسیه (کشاکش نفوذ روسیه در روند انتخابات 2016 آمریکا و اعمال تحریم اخیر آمریکا علیه روسیه به بهانه اقدام روسیه در ترور یک جاسوس سابق روسی در بریتانیا)
به این لیست و سیاهه میتوان خروج ایالات متحده آمریکا از برخی سازمانهای بینالمللی همچون یونسکو و نیز قطع بودجه نهادهای امدادرسان سازمان ملل و خروج بحث برانگیز آمریکا از پیمان زیست محیطی پاریس و تهدید به خروج از پیمانهای تجاری چند جانبه همچون نفتا و.. را هم افزود.
همچنین ترامپ در اقدامی جنجالی سفارت آمریکا را از تلآویو به شهر قدس (اورشلیم) انتقال داده و این اقدام آمریکا در افکار عمومی جهان عرب و اسلام و حتی در میان متحدان اروپایی آمریکا مخالفتهای گستردهای ایجاد کرده است.
ترامپ در حال جنگیدن منفرد خود با متحدان و رقبا و دشمنان آمریکاست و جبهههای متعددی را علیه کشورش گشوده است؛ این جنگ را حتی نمی توان جنگ آمریکا با جهان خواند، بلکه جنگ ترامپ با جهان است که در این جنگ تنها همکاری و مشاورت بخش معدودی از سیاستمداران عتیقه و تندرویی همچون جان بولتون و… را در کنار خود دارد و باقی آمریکا با بسیاری از رویکردهای سیاست داخلی و خارجی ترامپ همسو نیستند. نمونه این مدعا را می توان در همکاری گروهی از فرمانداران آمریکا با پیمان زیست محیطی پاریس دانست. نزدیک به 20 فرماندار آمریکا گفته اند حتی با خروج آمریکای ترامپ از پیمان پاریس خود را متعهد به این پیمان میدانند و به تعهدات خود در قالب این پیمان عمل خواهند کرد.
دنیا از زمانی که وارد دوران مدرن خود شده و از زمانی که با انعقاد پیمان وستفالیا (1648) مفهوم دولت – ملتها شکل گرفت همواره به سمت ائتلافهای قدرت حرکت کرده و اقدامات یکجانبه و منفرد تنها تا میزانی میتواند قرین موفقیت شود. در نزدیک به 4 قرن گذشته روابط بینالملل اقدامات یکجانبه همواره هزینهزا بودهاند و حرکت بر خلاف جهت رودخانه و تلاش یک طرفه بدون همراهی بخشهای دیگر جهان غالبا محکوم به شکست بوده است.
ترامپ داعیه و ادعای بازگرداندن دوباره عظمت و قدرت را به آمریکا دارد اما شاید کمتر به این نکته ظریف توجه دارد که قدرت هیچ کشوری در دنیا “لایزال” نیست و اقدامات یکجانبه همواره هزینههای مضاعف دارند و او اینک با پشتگرم بودن به خشاب پُر ابرقدرتی آمریکا یکهتازی میکند اما این اقدام او به زودی و یا شاید در میان مدت به بنبست خواهد خورد و چالشهای جدی و جدیدی برای ابرقدرت مغرور دنیا ایجاد خواهد کرد؛ چالشهایی که شاید سر او را به سنگ بکوبند و این دولتمرد ناشی و نادان از سیاست بینالملل را به ظرافتهای علم سیاست و روابط بینالملل آگاه کند.
آیا میتوان در طول تاریخ روابط بین الملل کشوری پیدا کرد که با همه جهان جنگیده باشد و همه را شکست داده باشد؟ این همواره ائتلافها بوده اند که با ائتلافها یا کشورهای منفرد جنگیدهاند و همواره قدرت ائتلافها بزرگتر و بیشتر از کشورهای منفرد (ولو ابرقدرت) بوده است. ایالات متحده آمریکا ابرقدرتی جهانی است و ظرفیتهای بینظیر زیادی دارد اما ترامپ توجهی ندارد که قدرت منفرد هر چقدر هم بزرگ در برابر ائتلافی از قدرتهای کوچکتر آسیبپذیر و شکننده خواهد بود. با وجودی که هنوز به وضعیت ائتلاف دیگر قدرتهای جهانی علیه آمریکای ترامپ نرسیدهایم اما اقدامات ترامپ این خطر را برای منافع آتی آمریکا ایجاد کرده است. در صورت تدام رویکردهای یکجانبه ترامپ دور از ذهن نخواهد بود که برای نخستین بار در طول تاریخ ایالات متحده آمریکا ( به ویژه پس از جنگ دوم جهانی) شاهد شکلگیری ائتلافی فراگیر و جهانی علیه آمریکای ترامپ باشیم؛ ائتلافی از چین و روسیه و هند گرفته تا ایران و ترکیه و اتحادیه اروپا و بسیاری از کشورهای در حال توسعه و حتی کانادا و آمریکای لاتین؛ چون ترامپ در 19 ماه گذشته با همه این کشورها مشکل ایجاد کرده است.