اقدام تلافی‌جویانه قطر امارات را تهدید می‌کند
شیخ‌نشین کوچک پردرآمد عرب، حالا در حال به حاشیه رانده‌شدن است. دماغه کوچک خلیج فارس که بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در جهان است؛ «قطر». هرچند بزرگ‌ترین تولیدکننده LNG نیست، اما پس از آمریکا و روسیه در مقام سوم قرار دارد.
به‌هرحال این کشور کوچک، به‌تنهایی ٣٠ درصد از کل مصرف جهانی گاز مایع را صادر می‌کند؛ پس نقش تعیین‌کننده‌ای در قیمت جهانی گاز دارد. ایالات متحده آمریکا هم گرچه رتبه نخست تولید گاز طبیعی و مایع‌سازی را دارد، اما از سال ٢٠١٤ میلادی و با افت قیمت نفت، میدان‌های گاز شیل این کشور برای سرمایه‌گذاران جذابیتی نداشته‌اند و صنایع گاز شیل با کمبود پول و صرفه اقتصادی (به دلیل ارزان‌بودن گاز) روبه‌رو شده است. اگر نقش آمریکا را در تحریم قطر از سوی اعراب مؤثر بدانیم، می‌توان گفت ترامپ با این تیر می‌تواند یک‌باره قیمت گاز طبیعی در جهان را افزایش دهد و چرخ گاز شیل آمریکا را به راه بیندازد تا مشکل ایجاد شغل و تولید ناخالص ملی را رفع کند. از سوی دیگر، این پرسش هم مطرح است که عربستان چگونه می‌خواهد ٦٠ درصد از مصرف LNG خود را که تاکنون از قطر تأمین می‌شد، تأمین کند؟ بازار گاز جهانی چه خواهد شد و این میان، ایران چگونه تحت تاثیر قرار می‌گیرد؟
آیا بازار در خطر است؟
به گزارش بازتاب به نقل از شرق ، در چنین شرایطی، برخی تحلیلگران بازار گفته‌اند تنش ایجاد‌شده میان قطر و کشورهای عربی، بازار گاز مایع طبیعی (ال‌اِن‌جی) را در معرض خطر قرار می‌دهد.
از آنجا که این بحران، قیمت نفت را دچار نوسان کرده است، تجار LNG منتظرند و بازار را رصد می‌کنند؛ آنها از این پتانسیل اختلال در جریان‌های انرژی منطقه‌ای آگاه هستند، اما ممکن است درباره این فرض که می‌توان هرگونه شوک تجاری را با توجه به اینکه بازارهای جهانی به‌خوبی تأمین شده‌اند، محدود کرد، دچار اشتباه شده باشند. رویترز گزارشی داده که در آن گذشته از این، آورده است: به بزرگ‌ترین مشتریان قطر، یعنی هند و ژاپن به‌سرعت اطمینان داده شد که تأمین گاز آنها همچون گذشته ادامه خواهد یافت. از چند ساعت پس از قطع روابط دیپلماتیک، امارات متحده عربی عبور‌و‌مرور تمامی شناورهایی را که با استفاده از لنگرگاه معروف فجیره امارات از قطر می‌آیند یا به آن می‌روند، ممنوع کرده است.
براساس داده‌های کشتی‌رانی در تامسون رویترز، این ممنوعیت بر حدود شش کشتی مخزن حمل LNG مرتبط با قطر که در‌حال‌حاضر در منطقه فجیره پهلو گرفته‌اند و ممکن است نیاز باشد بیرون آورده شوند هم حاکم است. «مورتن فریسچ» که یک مشاور مستقل صنعت گاز و LNG است می‌گوید: به نظر من این بر صادرات LNG قطر به خارج از دنیای عرب هیچ تأثیری نمی‌تواند داشته باشد و احتمال اینکه بر صادرات LNG و گاز خط لوله‌ای در دنیای عرب هم تأثیر بگذارد کم است. بااین‌حال تاجران LNG با شروع این بحران در حالتی از شوک و هوشیاری، تمامی نتایج احتمالی را در نظر می‌گیرند؛ به‌ویژه هرگونه تداخل در کار خط لوله صادرات گاز قطر به امارات.
امارات متحده عربی روزانه ۱.۸ میلیارد فوت مکعب (۵۱ میلیون متر مکعب) از گاز قطر را از راه خط لوله دلفین مصرف می‌کند و با قطر قرارداد خرید LNG دارد؛ این خط لوله دست قطر را برای اقدام احتمالی تلافی‌جویانه باز می‌کند. یک ناظر بازار گاز می‌گوید: حتی یک قطره کاهش در میزان گاز خط لوله دلفین می‌تواند تأثیری عظیم بر بازار جهانی ال‌اِن‌جی بگذارد. درباره مصر شرایط متفاوت است. با اینکه این کشور وابستگی سنگینی به LNG قطر دارد، اما آسیب‌پذیری آن نسبت به امارات متحده عربی کمتر است؛ چراکه مصر هیچ قرارداد مستقیمی با قطر ندارد و تولید گاز داخلی آن نیاز به واردات را کاهش می‌دهد و هرگونه اقدامی از سوی قطر، می‌تواند تجار این کشور را مجبور کند دست از صادرات خود بکشند و در تأمین گاز داخل مشارکت کنند. تحلیلگران بازار می‌گویند: شرکت‌های ترافیگورا، گلن‌کور و ویتول به‌طور متناوب از قطر LNG می‌گیرند و آن را به مصر تحویل می‌دهند. اما آنها در بنادر قطر مالکیت محموله را در دست دارند و از کشتی‌های قطری هم استفاده نمی‌کنند و این به این معنی است که از لحاظ فنی نباید در تأمین گاز مصر خللی ایجاد شود.
مقصود گاز است، تروریسم بهانه
درحالی‌که عربستان حمایت قطر از تروریسم و اخوان‌المسلمین مصر را بهانه قطع روابط دیپلماتیک با این کشور قرار داده است، «فارس» به نقل از «راشاتودی» گزارش داده مشکل عربستان با قطر به سال‌های دهه ١٩٩٠ و آغاز تولید گاز طبیعی مایع‌شده در قطر برمی‌گردد و عربستان موضوع حمایت قطر از حماس و اخوان‌المسلمین را تنها بهانه‌ای برای اعمال فشار علیه این کشور عربی قرار داده است. در سال ١٩٩٥ قطر تولید گاز طبیعی مایع‌شده را آغاز کرد و همین امر برگ برنده قطر در برابر عربستان شد. افزایش صادرات گاز طبیعی مایع‌شده به وسیله قطر به قدری افزایش یافت که این کشور به یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان تبدیل شد و سرانه درآمد آن را به ١٣٠ هزار دلار در سال افزایش داد. در‌حال‌حاضر قطر یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان ال‌اِن‌جی در جهان محسوب می‌شود و افزایش توان قطر در صادرات گاز و نقش‌آفرینی در بازار انرژی، باعث شد تا این کشور بتواند از عربستان استقلال بیشتری یافته و عملا به ایران نزدیک‌تر شود.
فرصت بدون دخالت
منصور معظمی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و کارشناس حوزه نفت، توضیح می‌دهد: به نظر نمی‌رسد شرایط به‌گونه‌ای پیش برود که تأثیری روی بازار ال‌ان‌جی بگذارد؛ دلیل این مدعا هم این است که به‌هرحال ال‌ان‌جی قطر مشتریان و بازار خاص خودش را دارد و بخش بزرگ آن هم به کشورهای اروپایی صادر می‌شود. پس اگر هر اتفاقی منجر به این شود که بازار گاز قطر را تحت‌الشعاع قرار دهد، به‌یقین آثاری روی اقتصاد می‌گذارد و توقف آن، حتما کسب‌وکار مصرف‌کننده‌ها را دچار مشکل می‌کند و باعث تغییر قیمت‌ها و افزایش آن خواهد شد.
معظمی ادامه می‌دهد: به این دلیل که قطر جزء بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده‌های ال‌ان‌جی جهان است، بنابراین هر تغییری در این کشور، روی بازار جهانی اثر می‌گذارد؛ به این دلیل سخت و غیرقابل باور است که اجازه دهند شرایط به‌گونه‌ای پیش رود که بازار ال‌ان‌جی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
به گفته معظمی، نکته دیگر این است که ما به‌عنوان همسایه و شریک بدون دخالت در امور داخلی قطر می‌توانیم این ایام را به‌عنوان فرصتی در نظر بگیریم تا میزان صادراتمان را افزایش دهیم. در این شرایط دولت باید موقعیت را برای بخش خصوصی فراهم کند؛ آسمان را برای پروازها باز می‌گذاریم، اما ایران چون صادرات ال‌ان‌جی ندارد، این رخدادها اثری نخواهند داشت اما می‌توانند روی ال‌پی‌جی، افزایش تقاضا و میزان قیمتش اثر بگذارند. اگر ایران اکنون در فروش ال‌پی‌جی مشکلی ندارد، اما می‌تواند تقاضا را شدیدتر کند و این به نفع ما خواهد بود.
قیمت گاز مایع ثابت می‌ماند
فرهاد فزونی، کارشناس حوزه انرژی است؛ او هم می‌گوید: گمان نمی‌کنم که این رخدادها و تنشی که بین قطر و چند کشور عربی به وجود آمده است، به خودی خود بتواند اثر چندانی بر قیمت و بازار جهانی LNG بگذارد. مگر اینکه عربستانی‌ها هوس کنند که دراین‌باره هم رقابتی را پیش بکشند و با کاهش قیمت قطر را از بازار بیرون کنند؛ موضوعی که کاملا بعید به نظر می‌رسد؛ بنابراین قیمت گاز مایع در جهان به همین ترتیب خواهد ماند. فزونی ادامه می‌دهد: به‌هر‌روی ایران هم از این داستان جدا نیست؛ در بازارهای جهانی مشغول کار هستیم و اگر قیمت‌ها تحت تأثیر قرار بگیرند، ایران هم متأثر می‌شود. اتفاقی که من بعید می‌دانم رخ دهد. بیشتر حجم LNG جهان اکنون از سوی قطر صادر می‌شود. به‌همین‌دلیل هم اگر قطر تصمیم بگیرد با اقدام تلافی‌جویانه درباره گاز برخورد کند، حتما همه جهان متأثر خواهند شد؛ اما خیلی بعید است که این اتفاق رخ دهد. تصور و گمان من این است که بعید است قیمت LNG تغییر بارزی کند؛ چراکه این کالاها و قراردادهایشان، کالاهای لحظه‌ای نیستند. قراردادها بسته و توافق‌ها انجام شده است. نمی‌شود که هر روز اینها را تغییر داد. در یکی، دو روز هم این اتفاق‌ها رخ نخواهد داد؛ مگر این رفتارهای غیر انسانی بخواهد تنشی در بازار ایجاد‌کند.
