ورود به بازار قطر، هیجان‌انگیز یا همراه با شکست؟
تحولات دیپلماتیک کشورهای حوزه خلیج‌فارس، فارغ از مباحث سیاسی و ارتباطات میان دول، از حیث اقتصادی نیز شرایط جدیدی را پیش روی کشورهای منطقه قرار داده است.
، کشور کوچک و ثروتمندی که با دو میلیون نفر جمعیت، منابع غنی نفت و گاز را در اختیار دارد، اکنون ارتباطات سیاسی و تجاری خود را با کشورهای همسایه و البته هم‌قطارانش از‌دست‌رفته می‌بیند و نیاز دارد برای رفع مشکلات احتمالی در هفته‌ها و ماه‌های آتی، چاره‌جویی کند؛ این در حالی است که اقتصاد می‌تواند پاشنه‌آشیلی باشد برای قطر و البته گذرگاه اقتصادی جدیدی برای ایران. در پی تغییرات دیپلماسی‌های اخیر، تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی، به دنبال راهی برای ورود به بازارهای قطر هستند. ایرانی‌ها انتظار دارند با بسته‌شدن مرزهای زمینی، هوایی و دریایی قطر با کشورهای همسایه‌اش، توسعه تجارت با این کشور بیش از پیش تقویت شود. اظهارنظرها و موضع‌گیری‌های روزهای اخیر فعالان اقتصادی نیز تأکیدی بر همین ادعاست. البته وزارت امور خارجه تأکید دارد باید با احتیاط وارد مناقشه کشورهای حوزه خلیج‌فارس و قطر شد؛ احتیاطی که به نظر هنوز حکم یک ضرورت را نیافته است.
به گزارش بازتاب به نقل از شرق ، فعالان اقتصادی و بازرگانان همچنان تأکید دارند که باید در سریع‌ترین زمان ممکن، شرایطی برای مذاکره با مسئولان قطری به منظور ورود به بازارهای این کشور فراهم شود. از سوی دیگر، به اعتقاد کارشناسان، باید با طمأنینه بیشتری وارد بازار این کشور عربی شد. اما فعالان اقتصادی با توجه به سابقه نه‌چندان رضایت‌بخش اقتصادی کشور در برنامه‌ریزی‌ها و تدوین طرح‌های منسجم، همچنان بر ورود سریع به بازارهای قطر اصرار دارند و معتقدند ترکیه که البته به لحاظ جغرافیایی نزدیکی چندانی به قطر هم ندارد، به دنبال آن است تا هرچه سریع‌تر قطربازار‌های قطر را به تصاحب خود درآورد؛ تا جایی که توانسته در کمتر از ٢٠ ساعت، محموله‌هایی از مواد غذایی راهی قطر کند. البته تعامل اقتصادی قطر و ترکیه، یک تعامل جدید نیست و براساس یک قرارداد سه جانبه، گاز قطر از طریق عراق به ترکیه منتقل می‌شود و از این کشور به اروپا می‌رسد. قراردادی که ترکیه را به یکی از شرکای جدی تجاری و البته استراتژیک برای قطر تبدیل کرده است.
ولی با حضور ایران می‌تواند این شراکت استمرار نیابد و عمیق نشود؛ زیرا فاصله جغرافیایی، یکی از اصلی‌ترین مشکلات موجود بر سر راه این شراکت به شمار می‌رود. از سوی دیگر، رتبه صادرات ترکیه به قطر، فاصله چندانی با رتبه صادرات ایران به قطر ندارد. رتبه ایران و ترکیه در مراودات تجاری با قطر بالای ٢٠ است؛ ایران در رتبه ٢٧ و ترکیه در رتبه ٢١ ایستاده درحالی‌که ترکیه چهار درصد تراز تجاری با قطر را در اختیار دارد، ایران دو درصد را در اختیار گرفته است. اما این موضوع چیزی از سطح حساسیت تعاملات تجاری ایران با قطر کم نمی‌کند. تجربه نشان داده که نظام اقتصادی ما آن‌قدر چابک نیست که بتواند بدون اتکا به برنامه و ناظر و به سرعت شرایط صادراتی لازم را ایجاد کند و به سادگی بازار قطر را در دست بگیرد.
بدین‌سان، در شرایط فعلی، به نظر می‌رسد بهترین راه برای تسهیل فرایند ورود به این بازار جدید برای ایران، ایجاد کنسرسیوم صادراتی شاخص در بخش‌هایی محدود چون مواد غذایی، مواد لبنی و خشکبار برای آغاز کار باشد. دلیل تأکید بر تشکیل کنسرسیومی صادراتی با حضور صادرکنندگان برتر و طراز اول، این است که بازار قطر به هیچ عنوان مانند بازارهای عراق و افغانستان و کشورهای آسیای میانه نیست. سطح اجتماعی و رفاهی زندگی مردم قطر بسیار بالاست و بر همین اساس، بازار این کشور نیازمند کالاهای باکیفیت و لوکس است. بازار قطر، یک بازار بسیار حساس به شمار می‌رود و اگر صادرکنندگان ایرانی به دنبال توسعه صادرات به این کشور هستند، نباید اجازه دهند هر صادرکننده‌ای وارد این حوزه شود. در این صورت است که شرایط مطلوبی فراهم می‌آید تا ایرانی‌ها با انسجام بیشتری به بازارهای قطر وارد شوند.
البته در این زمینه توجه به سه مقوله نیز اهمیت دارد. نخست آنکه بازار صادراتی قطر تفاوت‌های بسیاری با بازار صادراتی روسیه دارد. صادرکنندگان ایرانی پیش از این و در زمان مناقشه ترکیه و روسیه، برای صادرات کالاهای خود به روسیه دچار مشکلات زیرساختی بودند؛ این در حالی است که برای صادرات به قطر، این مشکلات وجود ندارد. بنابراین می‌توانند با لنج و کشتی‌های کوچک، کالاهای مورد نیاز را به این کشور صادر کنند. نکته دوم اینکه ایران و قطر از نظر سیاسی اشتراکات زیادی دارند و به جز مسئله سوریه، اختلاف جدی در روابط آنها وجود ندارد.
پس نیاز است تا دولت از طریق وزارت امور خارجه و با دیپلماسی اندیشمندانه به موضوع ورود کند و مذاکرات تجاری در بعد جدی‌تری بررسی شوند. و نکته سوم اینکه ممکن است مطرح‌کردن لزوم ورود به بازار صادراتی قطر، یک جنجال مجازی برای از میدان به‌درکردن رقبای صادراتی داخلی باشد. شاید برخی به دنبال آن هستند که نظر رقبای خود در کشورهای افغانستان، پاکستان، عراق و آسیای میانه را به ترکیه معطوف کنند تا خود، با فراغ بال بیشتری به صادرات کالا به این کشورها بپردازند. ایرانی‌ها اگر بازار نه‌چندان بزرگ اما سودآور قطر را می‌خواهند، باید سیاست‌های پشت پرده را نیز در نظر بگیرند تا ورود به این بازار برایشان با هیجان موفقیت همراه شود.
