علت، علائم و درمان پارگی مینیسک زانو

هر زانو دو مینیسک دارد. یک مینیسک خارجی و یک مینیسک داخلی. مینیسک ها بافت هایی شبیه غضروف ولی به مراتب محکم تر از آن و با خاصیت ارتجاعی زیاد مثل لاستیک دارند. آنها مانند بالشتکی در بین دو استخوان اصلی تشکیل دهنده مفصل زانو، یعنی بین استخوان ران و ساق قرار گرفته وظیفه اصلی آنها جذب شوک های ضربه ای است که به زانو وارد می شود. در موقع دویدن هر بار که کف پای ما به زمین می رسد، استخوان ساق و ران در محل مفصل زانو به شدت به یکدیگر کوبیده می شوند و مینیسک با قرار گرفتن بین این دو استخوان شدت این ضربه را کاهش می دهد.

بسته به اینکه شکل پارگی مینیسک چگونه است و در کدام قسمت از آن قرار دارد این پارگی ها را به انواع مختلفی تقسیم می کنند. پارگی ها ممکن است طولی، عرضی، مانند دسته سطل، زبانه ای، شاخی یا مخلوطی از انواع قبلی باشند. در بسیاری اوقات پارگی های مینیسک که در حین ورزش به وجود می آیند همراه با دیگر آسیب های زانو مانند پارگی رباط زانو متقاطع قدامی است.

علت، علائم و درمان پارگی مینیسک زانو

علت مینیسک

مینیسک زانو گاهی هنگام انجام فعالیت هایی پاره می شود که فشار یا ضربه مستقیم حاصل از چرخش یا پیچ خوردن با نیروی شدید را به زانو وارد می کنند. چرخش یا حرکت محوری ناگهانی، سر پا نشستن طولانی مدت یا بلند کردن اشیاء سنگین علت پارگی مینیسک زانو می باشد. بسیاری از ورزشکاران در معرض پارگی مینیسک زانو قرار دارند. ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال، تنیس که همراه با چرخش و توقف ناگهانی هستند احتمال بروز این مشکل را افزایش می دهند.

در اینجا تعدادی از علت پارگی مینیسک زانو ذکر شده است:

۱- سن (مینیسک با افزایش سن دچار فرسودگی می شود)

۲- ورزش های برخوردی مانند فوتبال، هاکی و راگبی (نوعی فوتبال آمریکایی)

۳- ورزش های مسابقه ای مانند دومیدانی

۴- بلند کردن اشیاء و اجسام سنگین و خم شدن

چرخش های شدید که باعث ایجاد وزن روی ساق پا و خم شدن زانو می شود اغلب باعث پارگی های مینیسک زانو مزمن می شود. به صورت میانگین از بین هر صدهزار نفر ۶۱ نفر در طول زندگی خود تجربه این اختلال را داشته اند. پارگی هایی که ناشی از فرسودگی مینیسک زانو است در افراد بالای ۶۵ سال رایج است. این اتفاق زمانی ایجاد می شود که مینیسک زانو ضعیف می شود و حالت کشسانی خود را از دست می دهد حتی تصادف های جزیی هم می تواند، در افراد پیر باعث پارگی مینیسک زانو و از بین رفتن آن شود.

انواع و درجه بندی پارگی

چندین راه برای دسته بندی پارگی های مینیسک وجود دارد و براساس عواملی مانند محل آسیب پارگی، شکل های خاص پارگی یا پارگی نزدیک به رگ های خون دسته بندی می شود. پارگی ممکن است در ناحیه میانی و بیرونی یا یک سوم میانی مینیسک زانو ایجاد شود. پارگی در ناحیه خارجی مینیسک به دلیل اینکه به رگ های خونی نزدیک تر است بهتر از بقیه قسمت ها بهبود می یابد.

پارگی ها ممکن است در محل هایی که در ادامه گفته می شود، ایجاد شود:

۱- شاخ قدامی

۲- بدن

۳- شاخ پشتی (یکی از رایج ترین پارگی ها است)

۴- رایج ترین شکل پارگی که در آسیب دیدگی های مینیسک رخ می دهد شامل موارد زیر است

۵- پارگی های پیچیده و از بین برنده (بیشتر از یک شکل دارد)

۶- پارگی دسته سطلی

۷- پارگی شبیه به بال

۸- پارگی های طولی

۹- پارگی های عرضی

۱۰- پارگی شبیه به منقار طوطی

۱۱- پارگی شعاعی

مواردی وجود دارند که براساس آنها می توان ترمیم شدن و درمان پارگی مینیسک زانو را ارزیابی کرد:

سطح فعالیت ها

سن، طول پارگی، محل پارگی، شکل پارگی، آیا بیمار دچار آسیب دیگر شده است.

براساس نزدیک بودن پارگی ها به رگ های خونی پارگی ها به انواع سفید- سفید، قرمز- سفید و قرمز- قرمز دسته بندی می شوند. نواحی قرمز- قرمز دارای میزان خون مطلوبی است و سریعتر بهبود می یابد. پارگی های بی ثابت می تواند حرکت کند و باعث ایجاد مشکلاتی در طول روند بهبودی شود در حالی که پارگی های باثبات خود به خود بهبود می یابد.

انواع درمان پارگی مینیسک زانو

نوع درمان پارگی مینیسک بسته به نوع پارگی و اندازه آن و محل و مدت زمانی که از پارگی گذشته، متفاوت است. سن، بیماری های دیگری که ممکن است داشته باشید و اینکه شما زندگی پرتحرکی دارید در تصمیم پزشک برای انتخاب نوع درمان شما موثر است. یک سوم خارجی مینیسک دارای خون رسانی خوبی است و پارگی هایی که در این قسمت هستند ممکن است به طور خود به خودی یا با عمل جراحی ترمیم شوند.

دوسوم داخلی مینیسک خون رسانی ندارد و بنابراین پارگی در این قسمت بهبود نمی یابد. درمان این پارگی ها معمولا با عمل جراحی است و چون حتی با بخیه زدن پارگی در این قسمت، پارگی جوش نمی خورد درمان جراحی به این صورت است که آن قسمت از مینیسک پاره شده که به صورت یک زائده در کنار بدنه اصلی مینیسک قرار گرفته و موجب گرفتاری بیماری می شود از زانو خارج می شود.

البته باید به خاطر داشت که خارج کردن حتی قسمتی از مینیسک از زانو می تواند موجب افزایش ناپایداری و در نهایت بروز ساییدگی و استئوآرتریت زانو شود. به همین خاطر انجام مینیسکتومی (خارج کردن مینیسک از زانو) فقط در مواردی از پارگی مینیسک انجام می شود که این پارگی برای بیمار مشکلاتی مانند قفل شدن، تورم مکرر یا خالی کردن زانو ایجاد کند.

درمان غیرجراحی

بلافاصله بعد از آسیب باید بیمار استراحت کند تا بافت آسیب دیده فرصت بهبود داشته باشد. ممکن است پزشک معالج به شما توصیه کند مدتی از عصای زیربغل استفاده کنید. چند بار در روز زانو را با یخ سرد کنید. البته یخی را مستقیما روی پوست نگذارید. یک باند کشی را روی زانو ببندید تا زانو کمپرس شود. دراز کشیده و زانویتان را بالاتر از سطح قلب تان بگیرید تا تورم زانو کم شود. استفاده از داروی مسکن جهت کاهش تورم و درد زانو موثر است.

استراحت و سرد کردن مفصل

وجود رگ های خونی در لبه های مفصل در بعضی از موارد فرصت بهبودی را برای مفصل ایجاد می کند. علاوه بر این استراحت باعث بهبودی مفصل می شود. پزشک همچنین ممکن است مصرف داروهای ضدالتهابی مانند (آسپرین، ایبوپروفن) و استفاده از کمپرس یخ را روی مفصل زانو برای کاهش درد و التهابات به بیمار توصیه کند.

انجام حرکات اصلاحی

در صورتی که پزشک پارگی جزیی مینیسک زانو را برای بیمار تشخیص دهد انجام حرکات صحیح برای شما موثر است. زانوی شما با انجام این فعالیت های منظم مستحکم می شود. شما باید از انجام فعالیت های شدید و سنگین خودداری کنید. در این گونه موارد پزشک انجام چندین نوع تمرین استقامتی خاص را به بیمار توصیه می کند. علاوه بر این انجام تمرینات فیزیوتراپی را هم به بیماران پیشنهاد می کند. در حین انجام تمرینات فیزیوتراپی یک متخصص باتجربه به بیمار کمک می کند تا باعث کاهش درد، افزایش تحرک، بهبود استقامت ران و پشت ساق پا شود. زمانی که شما به صورت کامل بهبود یافتید به شما چگونگی انجام فعالیت های مورد علاقه خود بدون ایجاد هرگونه خطری آموزش می دهد.

ورزش

تعدادی از تمرینات حرکتی، کششی، استقامتی می تواند در منزل انجام شود. اگرچه توصیه می شود این تمرینات را تحت نظر یک متخصص فیزیوتراپی یا مربی ورزشی انجام دهید.

بریس

پزشک ممکن است برای حفظ مفصل استفاده از بریس و عصا را برای بیمار توصیه کند. یکی از درمان های مهم در پارگی مینیسک زانو اصلاح فعالیت ها و جلوگیری از انجام فعالیت هایی که باعث تشدید علائم می شود، است. طول دوره انجام فعالیت های اصلاحی به موارد زیادی بستگی دارد که شامل میزان شدت آسیب دیدگی، نوع آسیب دیدگی، تقاضای بیمار، اندازه پارگی و موارد دیگر است.

درمان جراحی

امروزه درمان جراحی آسیب های مینیسک توسط تکنیک آرتروسکوپی انجام می شود. در این روش پزشک از راه شکاف کوچکی که در روی پوست زانوی شما ایجاد می کند یک دوربین را وارد زانو کرده تا بتواند داخل را مشاهده کند و سپس از راه شکاف های کوچک دیگر ابزارهایی را وارد زانوی شم می کند تا با کمک آنها قسمت پاره شده مینیسک را ترمیم یا از زانوی شما خارج کند.

تشخیص پارگی مینیسک زانو

پزشک برای مقایسه زانوی آسیب دیده با زانوی سالم هر دو زانوی شما را معاینه می کند. پزشک زانوی آسیب دیده را برای بررسی و علائم پارگی مینیسک زانو از جمله ورم، التهاب و مایع داخل مفصل زانو را معاینه می کند. در صورتی که زانو قفل نکرده باشد، زانوی آسیب دیده شما را خم می کند و گرفتگی و صدا دادن زانو را بررسی می کند.

پزشک همچنین دامنه حرکتی زانوی شما را ارزیابی می کند تا متوجه شود زانوی شما نسبت به فشار حساس است یا خیر. در صورتی که نتایج معاینه شما نشان دهنده این باشد که دچار پارگی مینیسک شده اید، آزمایشات دیگری مثل تصویربرداری با اشعه ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن بر روی شما انجام می گیرد.

علائم پارگی مینیسک زانو

هر شخصی به صورت های مختلف تجربه مواجه شدن با این آسیب دیدگی ها را داشته است و فقط پزشکان متخصص می توانند این اختلال را به طور دقیق تشخیص دهند.

اما در این جا تعدادی از علائم پارگی مینیسک رایج پارگی مینیسک زانو ذکر شده است:

۱- ایجاد صدای تق تق زانو

۲- قفل شدن زانو

۳- درد در ناحیه زانو (مخصوصا زمانی که زانوی خود را در یک خط راست نگه می دارید)

۴- سختی

۵- تورم

عوارض عدم درمان پارگی مینیسک

مینیسک را می توان از نظر خون رسانی به دو قسمت بیرونی و داخلی تقسیم کرد. قسمت بیرونی مینیسک که به کپسول مفصلی زانو چسبیده است، عروق خونی را از آن دریافت می کند، ولی قسمت های مرکزی تر فاقد عروق خونی هستند. قسمت بیرونی چون خون رسانی دارد، پس در صورت آسیب دیدن قدرت ترمیم دارد، ولی این بدان معنی نیست که هر پارگی مینیسک که در قسمت حاشیه ای آن باشد، ترمیم خواهدشد.

ترمیم مینیسک مانند جوش خوردن شکستگی نیاز به شرایطی دارد که تا مهیا نباشد صورت نمی گیرد. پس پارگی مینیسک حتی اگر در قسمت حاشیه ای آن باشد خود به خود ترمیم نمی شود، بلکه نیاز به درمان صحیح دارد. اگر پارگی مینیسک درمان نشود، پارگی کم کم بیشتر شده و ممکن است قسمت پاره شده، به صورت یک زائده در کنار مینیسک در داخل زانو مرتبا حرکت کرده و موجب شود زانو به طور مکرر قفل شده، یا با هر بار گیرکردن این زائده در بین دو استخوان زانو و سپس درآمدن آن از بین دو استخوان این احساس به فرد دست دهد که چیزی از زیر زانو در می رود و یا زانوی خود فرد از زیر بدنش در می رود.