استفاده از گواهینامه استاندارد جعلی برای واردات خودرو در دوران تحریم
رئیس سازمان ملی استاندارد ایران، 15 ماه پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به تشریح پیامدهای تحریم در حوزه استاندارد پرداخت و گفت:در آن دوران برخی با ‘گواهینامه های استاندارد جعلی’ اقدام به واردات خودرو کردند.
‘نیره پیروزبخت’ افزود:.در دوران تحریم به خاطر محدودیت های اعمال شده، نمی توانستیم با نهادهای بین المللی استاندارد ارتباط داشته باشیم و این باعث شد برخی ها با گواهینامه های استاندارد جعلی به واردات خودرو مبادرت کنند.
وی افزود: در شرایط تحریم ما نمی توانستیم حتی یک دستگاه خودرو برای آزمایش و تست به کشورهای دیگر بفرستیم؛ در آن دوران چینی ها از گواهی نامه های استاندارد استفاده می کردند اما الان می توانیم خودروها را به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی بفرستیم و بر مبنای استانداردهای اروپایی که مطابق با استانداردهای ما است آنها را مورد آزمایش قرار دهیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: زمانی که من به ریاست سازمان ملی استاندارد منصوب شدم، به دلیل اعمال تحریم های اقتصادی و غیرممکن بودن نقل و انتقال پول، نمی توانستیم حق عضویت خود را در سازمان بین المللی استاندارد (ISO) واریز کنیم و به همین دلیل، عضویت ما در این سازمان در سال 2013 به حالت تعلیق در آمده بود.
متن کامل این گفت و گو را در ادامه می خوانید:
اعمال تحریم ها علیه ایران و اجرای برجام چه پیامدها در بخش استاندارد به همراه داشت؟
** پیروزبخت: سازمان ملی استاندارد در بین سازمان های علمی و تخصصی، بیشترین لطمه را از دوران لطمه خورد و الان بیشترین بهره را دارد از دوران پسابرجام می برد.
در شرایط تحریم ما نمی توانستیم حتی یک دستگاه خودرو برای آزمایش و تست به کشورهای دیگر بفرستیم؛ در آن دوران چینی ها از گواهی نامه های استاندارد استفاده می کردند اما الان می توانیم خودروها را به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی بفرستیم و بر مبنای استانداردهای اروپایی که مطابق با استانداردهای ما است آنها را مورد آزمایش قرار دهیم یا بر اساس گواهی نامه های واقعی به آنها اجازه واردات دهیم.
یک شرکت واردکننده چهار سال پیش برای واردات یک مدل خودرو چند گواهی نامه ای.مارک (E_MARK ) اتحادیه اروپا را به ما ارایه کرد و ما بعدا متوجه شدیم که این مدارک جعلی است؛ چون ما با شرکت و منبع اصلی ارتباطی نداشتیم و آنها صراحتا در پاسخ ما که از آنها تائیدیه مطالبه می کردیم، اعلام می کردند که چون شما تحریم هستید نمی توانیم به سوالاتتان پاسخ دهیم.
به طور کلی شما در ابتدای دولت یازدهم با چه موانعی روبرو بود و اکنون بعد از گذشت بیش از سه سال، چه تغییراتی در آن شرایط ایجاد شده است؟
** پیروزبخت: زمانی که من به ریاست سازمان ملی استاندارد منصوب شدم، به دلیل اعمال تحریم های اقتصادی و غیرممکن بودن نقل و انتقال پول، نمی توانستیم حق عضویت خود را در سازمان بین المللی استاندارد (ISO) واریز کنیم و به همین دلیل، عضویت ما در این سازمان در سال 2013 به حالت تعلیق در آمده بود.
علاوه بر این، بسیاری از فعالیت های بین المللی ما در 10 سال گذشته با مشکل مواجه و بسیاری از همکاری ها قطع شده بود.
در این شرایط مسئولیت را در سازمان ملی استاندارد به عهده گرفتیم اما خوشبختانه توانستیم در سال 2014 عضویت خود را مجددا برقرار کنیم. اجرایی شدن برجام نیز به احیای روابط و همکاری های بین المللی ما کمک کرد و سازمان ملی استاندارد یکی از سازمان هایی بود که در دوران پسابرجام بیشترین نفع و پیشروی در حوزه های بین المللی را تجربه کرد؛ ما خیلی از این موضوع توانستیم بهره بگیریم و توانستیم رتبه ایران را در سازمان بین المللی استاندارد از 31 در سال 2012 به 27 در سال 2015 ارتقا دهیم؛ بر اساس آنچه به طور شفاهی به ما اعلام شده است، رتبه ایران برای سال 2016 نیز به 23 ارتقا پیدا خواهد کرد.
شما به تعلیق عضویت ایران در سازمان بین المللی استاندارد اشاره کردید، این تعلیق عضویت چه پیامدهایی را برای کشور خواهد داشت؟
** پیروزبخت: سازمان های استاندارد در سراسر دنیا زمانی وجودشان ماهیت بین المللی پیدا می کند که عضو سازمان بین المللی استاندارد باشند؛ عضویت در این سازمان به ما کمک می کند که در تدوین مقررات بین المللی، در راستای فعالیت های داخلی خودمان استفاده کنیم. وقتی ما عضو باشیم می توانیم در تدوین استانداردها نقش موثری داشته باشیم اما وقتی عضو نباشیم بدون نظر ما تدوین ها انجام می شود و بعد هر آنچه تصویب کنند ما به عنوان یک کشور در حال توسعه مجبوریم رعایت کنیم.
قطع ارتباط بین المللی به معنی انزوای ایران در حوزه استاندارد است؛ با توجه به نقش استانداردها و همچنین پذیرش گواهی های استاندارد برای صادرات کالا و خدمات به سایر کشورها، این انزوا لطمه اقتصادی بزرگی می توانست به جمهوری اسلامی ایران وارد کند.
برجام چه نقشی در احیای این روابط ایفا کرد؟
** پیروزبخت: دو هفته بعد از اینکه مذاکرات به نتیجه رسید، موفق شدیم موافقت نامه مجمع اعتبار دهی آسیا و اقیانوسیه را امضا کنیم و به این ترتیب گواهی های سیستم مدیریت ما در 32 کشور عضو این مجمع قابل قبول باشد؛ در سال 95 نیز توانستیم در مجمع بین المللی اعتبار دهی (IAF) عضو شویم؛ این در حالی بود که ما حدود 10 سال برای عضویت در این مجمع تلاش می کردیم و این امر به خاطر مباحث تحریم محقق نمی شد. با عضویت در این مجمع، گواهی سیستم مدیریت ما در 70 کشور از جمله آمریکا، ژاپن، کره جنوبی و … مورد پذیرش قرار گرفته می شود.
یکی از نهادهای مهم بین المللی دیگر که عضویت ما از بعد از انقلاب لغو شده بود، مجمع بین المللی اوزان و مقیاس ها است؛ ما توانستیم بعد از برجام عضویت خودمان را در این مجمع نیز برقرار کنیم و هم اکنون گواهی نامه های اوزان و مقیاس ها در 100 کشور پیشرفته مورد قبول واقع می شود.
این عضویت ها چه مزایای اقتصادی برای ما دارد؟
** پیروزبخت: بر اساس مقررات تجارت جهانی، وقتی یک کشور می خواهد وارد حوزه تجارت شود باید مقررات کیفیتی را رعایت کند؛ وقتی ما در این سازمان ها عضو نباشیم، مثلا وقتی ما در مجمع اوزان و مقیاس ها عضو نباشیم، واحدهای سنجش ما کالیبره نیستند؛ اگر این واحدها مثلا «متر» ما با متر مجمع اوزان و مقیاس ها کالیبره نباشد، هیچ کشوری به راحتی از ما خرید نمی کند؛ آنها قطعا می گویند مقیاس سنجش شما حتما باید کالیبره باشد و در غیر این صورت ما همه آزمایش ها و سنجش ها را دوباره انجام خواهیم داد؛ وقتی مقیاس های سنجش ما کالیبره نباشد قطعا در آزمایش های آنها مقداری انحراف خواهیم داشت و در این صورت، آن کشور دیگر محصولات ما را خریداری نخواهد کرد.
وزنه یک کیلوگرمی ما بعد از 43 سال به مجمع اوزان و مقیاس ها رفت و کالیبره شد؛ یعنی الان هر آنچه ایران به کشورهای دیگر صادر می کند، از نظر اوزان قابل قبول است؛ این شرایط قبلا اینطور نبود. در شرایط قبلی، حتی مشتریان نفت خام می توانستند به راحتی به ما بگویند که شما در وزن انحراف دارید.
مورد دیگری که ظرف یک سال اخیر اتفاق افتاد، ورود 11 واژه فارسی به واژه نامه سازمان بین المللی استاندارد بود؛ سازمان بین المللی استاندارد واژه نامه ای برای حوزه های مختلف دارد که بر اساس آن، واژه معیاری برای همه بخش ها در نظر گرفته می شود. پیش از این واژه های معیار از زبان های انگلیسی، روسی، فرانسوی، اسپانیولی، آلمانی و اخیرا عربی انتخاب می شد اما در یک سال اخیر 11 واژه فارسی به واژه نامه سازمان بین المللی استاندارد اضافه شد. این اتفاق در عمر سازمان بین المللی استاندارد (یعنی از سال 1946 تاکنون) سابقه نداشته است. به این ترتیب می توان گفت زبان فارسی به زبان های استاندارد وارد شده است.
موضوع دیگر اینکه قبل از تحریم ها ما عضو مجمع بین المللی اعتبار دهی (IAF) نبودیم؛ مجمعی که 70 کشور توسعه یافته و در حال توسعه در آن عضو بودند و ایران به دلیل تحریم ها نمی توانست به عضویت این مجمع در بیاید؛ اما بعد از تحریم ها در اولین بازدید خود، گواهی عضویت را صادر کردند.
این عضویت چه ثمری دارد؟
** پیروزبخت: در مرحله اول، گواهی های ایزو ساماندهی می شوند؛ در گذشته چون ما عضو مجمع بین المللی اعتبار دهی نبودیم نمی توانستیم جلوی صدور گواهی ها برای شرکت های ایرانی را بگیریم؛ در آن زمان برخی شرکت ها – که واقعی بودن و نبودن آنها برای ما مشخص نبود – به عنوان نماینده خارجی به شرکت های ایرانی گواهی می دادند؛ الان که ما به عضویت مجمع بین المللی اعتباردهی در آمده ایم دیگر اجازه چنین اقداماتی را نمی دهیم.
قبلا خیلی از شرکت های خارجی به ایران آمده و گواهی ایزو می دادند اما الان دیگر اجازه چنین اقداماتی داده نمی شود.
چنین گواهی هایی در قالب های دیگر و در خلال همایش های و گردهمایی های مختلف برای شرکت ها صادر می شود، شما به عنوان سازمان استاندارد به این موضوع ورود پیدا نمی کنید؟
** اتفاقا چنین مساله ای در قالب جلوگیری از تندیس فروشی مطرح شده است؛ در آخرین نشست شورای عالی استاندارد مطرح شد که مواردی که به استاندارد و کیفیت بر می گردد اگر قصد دارند جشنواره، تندیس یا تقدیری انجام دهند باید زیر نظر استاندارد این کار را انجام دهند
الان در جایزه ملی کیفیت این حالت حاکم است و مسوولیت آن با سازمان ملی استاندارد است اما طبق مصوبه شورای عالی استاندارد در دولت اصلاحات، ما می توانیم به سازمان های دیگر هم جوایز دستگاهی خودشان را واگذار کنیم. مثلا وزارت ارتباطات جایزه ملی کیفیت فناوری ارتباطات را دارند.
منتهی خارج از این مباحث، برخی انجمن ها و تشکل ها برای خودشان یک سری جوایز و نشان ها راه اندازی می کنند، که باید ساماندهی می شوند؛ استاندارد حتما باید ساماندهی شود و اگر می خواهد جایزه ای بدهد که استاندارد در آن است حتما باید از ما مجوز بگیرند.
