توری بزرگ برای صیددلار ۴۲۰۰
نشست خبری سخنگوی دولت که به سنت هفتگی تبدیل شده، روز گذشته به ارائه گزارش آماری در مورد ثبت‌سفارش کالا از ابتدای سال ۹۷ اختصاص یافت که حاوی نکات قابل‌توجهی است. براساس اطلاعاتی که محمدباقر نوبخت اعلام کرده از اول فروردین‌ماه تا ششم خرداد ۹۷، برای بیش از ۱۸۲هزار قلم کالا ثبت‌سفارش صورت گرفته که ارزش آن به مرز ۲۰ میلیارد دلار رسیده است.
به گزارش اقتصادنیوز آمار این مقام دولتی در حالی اعلام شده که پیش از این یکی از معاونان رئیس‌جمهوری میزان ثبت‌سفارش‌ها را از ابتدای امسال تا ۲۶ اردیبهشت‌ماه حدود ۸/ ۹ میلیارد دلار اعلام کرده بود. مقایسه این دو آمار نشان می‌دهد در ۱۰ روز گذشته، روزانه حدود یک میلیارد دلار ثبت‌سفارش صورت گرفته است. کارشناسان در تحلیل این آمار معتقدند یکی از عوامل اصلی افزایش ثبت‌سفارش‌ها در سال‌جاری، نرخ یارانه‌ای دلار است، نه نیاز بازار. با توجه به اجرای سیاست‌های جدید ارزی و اعلام نرخ ۴۲۰۰ تومان برای دلار به‌عنوان نرخ رسمی، عطش واردات کالا رو به افزایش است. در واقع، ازآنجاکه دولت اولویت‌بندی را برای تخصیص ارز در نظر نگرفته، فعالان بازار نرخ ۴۲۰۰ تومان را برای واردات مطلوب ارزیابی کرده و اقدام به ثبت‌سفارش می‌کنند.
کمین برای شکار دلار 4200
محمدباقر نوبخت روز گذشته به رسم هر هفته، گزارش عملکرد دولت را در بخش‌های مختلف ارائه داد. اما این بار گزارش ارائه‌شده از سوی سخنگوی دولت حاوی نکات جالبی بود. بخشی از این گزارش به آمارهای ثبت‌سفارش کالا برمی‌گشت. آماری که چندی پیش معاون رئیس‌جمهور در بازه زمانی دیگر، به آن اشاره داشت و مقایسه دو آمار نشان‌دهنده استقبال واردکنندگان از یارانه ارزی است. سخنگوی دولت روز گذشته اعلام کرد که براساس گزارش وزارت صنعت، از ابتدای سال جاری تا روز ششم خردادماه بالغ بر ۱۹ میلیارد و ۷۷۴ میلیون دلار برای ۱۸۲ هزار و ۲۱۶ قلم کالا ثبت‌سفارش صورت گرفته است. حال آنکه چندی پیش جمشید انصاری، معاون رئیس‌جمهور درباره میزان ثبت‌سفارش ارزی گفته بود: «از ابتدای فروردین امسال تا ۲۶ اردیبهشت ماه حدود ۸/ ۹ میلیارد دلار در کشور ثبت‌سفارش انجام شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۹/ ۴ میلیارد دلار ثبت‌سفارش ارزی انجام شده بود.»
مقایسه این دو آمار نشان می‌دهد که طی ۱۱ روز (از ۲۶ اردیبهشت ماه تا ۶ خردادماه) حدود ۱۰ میلیارد دلار ثبت‌سفارش صورت گرفته است. همچنین به گفته سخنگوی دولت، درحالی‌که براساس گزارش بانک مرکزی تا هفته گذشته بیش از ۱۴ میلیارد دلار کالا ثبت‌سفارش شده بود، اما براساس گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت در یک هفته اخیر این رقم به بیش از ۱۹ میلیارد دلار افزایش یافته است. این آمار نیز تایید می‌کند که در این بازه زمانی به‌طور متوسط روزانه حدود یک میلیارد دلار ثبت‌سفارش انجام شده است. از طرفی آمارهای ارائه شده از سوی مقامات دولتی نشان می‌دهد نه تنها ثبت‌سفارش از فروردین امسال تا ۲۶ اردیبهشت نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حدود ۲ برابر رشد داشته، بلکه ثبت‌سفارش‌های امسال نیز در بازه زمانی ۱۱ روزه (از ۲۶ اردیبهشت ماه تا ۶ خردادماه) نسبت به ابتدای سال تا ۲۶ اردیبهشت، رشد دو برابری را تجربه کرده است. از سوی دیگر با توجه به اینکه محدودیتی در زمان ثبت‌سفارش کالا وجود ندارد، واردکنندگان از ابتدای امسال تا ۶ خرداد، ۶۸ روز می‌توانستند ثبت‌سفارش را انجام دهند. اما در این میان بعد از صدور بخشنامه ارزی، ثبت‌سفارش‌ها حدود ۴ روز تعطیل و پس از آن مجددا فعال شد. بنابراین در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که در ۶۴ روز بیش از ۱۹ میلیارد دلار ثبت‌سفارش انجام شده است.
رکورد به‌وجود آمده درخصوص ثبت‌سفارش کالا منعکس‌کننده استقبال از یارانه ارزی در ثبت‌سفارش‌های واردات است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد به‌دلیل اینکه فعلا گروه‌بندی خاصی برای دریافت ارز وجود ندارد و تمام کالاها می‌توانند از دلار ۴۲۰۰ تومانی استفاده کنند، میزان تقاضا بالا رفته است. حال آنکه کشور در شرایطی قرار دارد که نیازمند مدیریت ارزی است. اما کارشناسان بر این باورند که دولت با نرخ‌گذاری اداری به سمت یارانه دادن به گروه‌های مختلف وارد‌کننده پیش رفته است و تیشه به ذخایر ارزی می‌زند. نوبخت، سخنگوی دولت روز گذشته در نشست خبری هفتگی خود گفته است: از مجموع ثبت‌سفارش انجام شده، یک میلیارد و ۴۸۰ میلیون دلار برای کالاهای اساسی، ۲ میلیارد و ۱۹۰ میلیون دلار برای کالاهای مصرفی و ۱۱ میلیارد و ۶۶۳ میلیون دلار برای کالاهای واسطه‌ای ثبت‌سفارش شده است. تا تاریخ ششم خردادماه برای کالاهای سرمایه‌ای ۳ میلیارد و ۵۹۳ میلیون دلار و برای سایر کالاها ۸۴۸ میلیون دلار ثبت‌سفارش صورت گرفته است. سخنگوی دولت همچنین توضیح داد که از آغاز اجرای سیاست‌های جدید ارزی (اواخر فروردین ماه)، برای ۷۱ هزار و ۹۰۳ قلم کالا بالغ بر ۸ میلیارد و ۲۵۴ میلیون دلار ثبت‌سفارش صورت گرفته است.
چرا از ثبت‌سفارش کالا استقبال شد؟
تاکنون گروه‌بندی خاصی در مورد تخصیص ارز به کالاها صورت نگرفته است؛ بنابراین این امیدواری برای واردکنندگان به‌وجود می‌آید که به هر نوع کالا، دلار ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده می‌شود. بدیهی است که واردات با این نرخ دلار برای واردکنندگان خوشایند بوده و مورد استقبال آنها قرار گرفته است. از سوی دیگر، بخش زیادی از شرکت‌هایی که در داخل کشور فعالیت می‌کنند و خارج از کشور انبارهایی مملو از کالا دارند، نسبت به واردات آن کالاها با دلار ۴۲۰۰ تومانی اقدام کرده‌اند؛ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که نااطمینانی واردکنندگان موجب ایجاد عطش برای واردات با دلار ۴۲۰۰ تومانی شده، نه نیاز بازار؛ زیرا تصور آنها بر این است که این نرخ و این شرایط موقت است و احتمال دارد در آینده، دلار با نرخ یارانه‌ای به آنها تعلق نگیرد. از این رو نسبت به واردات کالا حتی در برخی موارد بیش از نیاز کوتاه‌مدت خود روی آورده‌اند؛ بنابراین رفتار تجار در این باره نشان می‌دهد قیمت دلار مهم‌ترین عامل افزایش حدود دو برابری ثبت‌سفارش‌ها است. از طرف دیگر با توجه به اینکه اعتبار ثبت‌سفارش‌ها سه ماهه است، نهایتا تا هفته سوم مردادماه سال‌جاری باید شاهد اثر این ثبت‌سفارش‌ها در آمار در واردات باشیم که رقم قابل‌توجهی است.
