ورزش تنها امید دانش آموزان پشت میز نشین/ نیاز به بازنگری درس ورزش

درس ملی ورزش از دیرباز برای دو ساعت در هفته تدارک دیده شده است در حالیکه به نظر می رسد با توجه به تغییر در سبک زندگی و کم تحرکی شدید دانش آموزان، نیاز به بازنگری آن و توجه بیشتر وجود دارد.

سال تحصیلی رو به اتمام است. این روزها دانش آموزان پای امتحانات نشسته اند تا یک سال تحصیلی و یک پایه دیگر را به اتمام برسانند. این کاری است که در تمام طول سال انجام می دهند؛ نشستن پشت نیمکت و صندلی. دو ساعت زنگ ورزش در هفته برای دانش آموزانی که به قول مهرزاد حمیدی معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش، نسل نشسته هستند نه می تواند معجزه کند و نه به قول وزیر آموزش و پرورش که شعار شادی و نشاط در مدارس را سرلوحه کار خود قرار داده است، شادی و نشاطی ایجاد کند. این نسل نشسته، اول در مدارس به این امر عادت می کنند و بعد به زندگی کاری کارمندی و پشت میز نشینی و در ادامه همین شهروندان تک سرنشینی می شوند که حاضر نیستند برای انجام کار خود تا سر خیابان را پیاده طی کنند.

اینجاست که اهمیت توجه به امر ورزش در مدارس تبدیل می شود به یک روزنه امید برای تغییر سبک زندگی از کودکی در شهروندان آینده که البته در آموزش و پرورش کشورمان به دلایل متعدد این توجه محقق نشده است و ۸۰ سال است که نگاهمان به زنگ ورزش تغییر نکرده در حالیکه زندگی شهرنشینی با سرعت زیاد، سبک زندگی ها را تغییر داده است و نیاز به تحرک بیشتر برای فرزندانمان را ضروری کرده است.

فقط سه ماه سال برای زنگ ورزش در تهران مناسب است

مهدیه حقی پور معلمی که با ۲۲ سال سابقه در یکی از مدارس متوسطه اول تهران زنگ ورزش را با دانش آموزان می گذراند درباره مشکلات پیش رو برای زنگ ورزش در مدارس خصوصا تهران گفت: من به شخصه زنگ ورزش برایم بسیار جدی است و درباره اینکه این زنگ به جبرانی کلاس های دیگر تبدیل شود، سخت برخورد می کنم مگر اینکه شرایط بسیار حاد باشد که در ازای آن کلاس که می دهم یک کلاس جبرانی می گیرم و اصلا موافق این نیستم یک زنگ ورزش هم در طول سال تعطیل شود. به نظرم خود معلم های ورزش باید روی این مساله حساس باشند اما متاسفانه این اتفاق رخ می دهد و از طرف دیگر در تهران در طول سال تحصیلی برای ورزش در فضای باز مشکلاتی داریم.

وی اضافه کرد: اوایل سال که گرده های گیاهی در فضاست و در نیمه دوم سال هم آلودگی هوا مشکل ساز است. در واقع کل ورزش در شهر تهران به دو سه ماه تقلیل پیدا می کند مگر مدارسی که سالن های سرپوشیده برای ورزش دارند و یا مدارسی که می توانند از سالن های مجاور مدرسه در این زنگ استفاده کنند.

این معلم با سابقه ورزش بیان کرد: به نظرم وقتی مدارس، نوسازی می شود حداقل باید یک سالن سرپوشیده برای ورزش تدارک دیده شود. طبق کتاب درسی ما در متوسطه اول برای پایه اول، دوم و سوم به ترتیب بسکتبال، والیبال و هندبال را داریم. در کنارش آمادگی جسمانی که با ۴ فاکتور سنجیده می شود. دانش آموزان دختر ما خصوصا که به دلیل محدودیت هایی نمی توانند خارج از مدرسه تحرک زیادی داشته باشند و با توجه به این ورزش ها که در درس ملی تعرف شده حتما لازم است بتوانند کل ۹ ماه سال تحصیلی حداقل همان هفته ای یکبار را تحرک داشته باشند.

علیرضا راه پیما مشاور مدیرکل و رئیس اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش شهر تهران نیز درباره سرانه فضاهای ورزشی در شهر تهران بیان کرد: ما در بحث خیرین مدرسه ساز و توسعه فضاهای آموزشی قطعا توجه به این نکته را نیز می بینیم و سازمان نوسازی نیز به آن توجه دارد. استانداردهای بین المللی و ملی در این زمینه وجود دارد و برای هر دانش آموز سرانه ورزشی تعریف شده است. اگر نوسازی در ساخت و سازها ورود کند حتما به آخرین متدها در ساخت مدارس توجه می کند. خیرین مدرسه ساز نیز بر مبنای همان استانداردها ورود می کنند. اما یکی از مشکلات در تهران این است که زمین به اندازه کافی وجود ندارد.

وی ادامه داد: وقتی زمین کافی وجود ندارد فضاها کوچکتر می شود و این مدارس کوچک با تراکم دانش آموزان، مشکلات را بیشتر می کند و استانداردها به هم می خورد. برای حل این مساله نیز یک عزم ملی نیاز است. مدیریت آموزش و پرورش شهر تهران با هر دستگاهی که وارد مذاکره می شود، با مراکز تصمیم گیری به این عزم ملی اشاره کرده است. تهران یکی از ۵ استان فقیر در امر فضاهای ورزشی است و پایتخت کشور، فقیرترین استان در این بعد است. برای حل مشکل هم بحث دو یا سه میلیارد بودجه نیست. برای رسیدن به استاندارد حتی کشور خودمان در شهر تهران به هزینه کردن چند برابر این ارقام نیاز است. مثلا در منطقه ۱۷ که تراکم زیاد است شما کوچه هایی را می بینید که حتی ۴ دانش آموز نمی توانند با هم از آن عبور کنند اما هزار دانش آموز باید به مدرسه ای در انتهای آن کوچه بروند.

راه پیما اضافه کرد: ما نگران هستیم برای دانش آموزانی که در این مدارس درس می خوانند و اگر خیلی زود فکری برایش نشود با مشکل بزرگی برخورد می کنیم که فراتر از مشکلات یک زنگ ورزش در این مدارس است.

کمبود نیروی متخصص و فضای استاندارد/ درس ملی ورزش باید بازنگری شود

‏حسن محمدی معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش و پرورش تهران ، درباره کمبود فضای مناسب برای ساعات ورزش خصوصا در مدارس غیر دولتی گفت: مشکلی که ذکر می کنید در مورد مدارس غیر دولتی وجود دارد چرا که عموما منازل مسکونی را به مدرسه تبدیل کرده اند که ما به آنها خانه- مدرسه می گوییم. در واقع این مدارس عموما خانه هایی هستند که تغییر کاربری داده اند و از همین رو فضای مناسب برای فعالیت های ورزشی و عمومی مدارس را ندارند.

وی اضافه کرد: مشکلاتی از این دست در خصوص بحث تربیت بدنی بارها مطرح شده است و راهکارهایی برای آن اندیشیده شده است. به طور مثال موسسان این مدارس موظف هستند بر اساس استانداردی که ما تعریف می کنیم برای زنگ ورزش هفتگی فضای مناسب را در اختیار بگیرند. بسیاری از آنها از سالن های ورزشی که در اختیار خود ماست استفاده می کنند یا با بخش خصوصی قرارداد می بندند تا از آن فضاها برای زنگ تربیت بدنی استفاده کنند. این یکی از راهکارهای ما تا به امروز بوده است و البته راهکارهای دیگری نیز اندیشیده ایم.

محمدی در خصوص جدی گرفته نشدن زنگ مدرسه در بسیاری از مدارس به گونه ای که این زنگ ها به عنوان کلاس جبرانی سایر دروس استفاده می شود نیز بیان کرد: معلم های ورزش در خصوص زنگ کلاسی خود تعصب دارند و عموما اجازه نمی دهند از این کلاس استفاده دیگری شود. البته ما کمبود نیروی معلم متخصص به خصوص در دوره ابتدایی و پایه اول یعنی کلاس های اول و دوم و سوم، داریم و آموزگاران پایه با آموزش ضمن خدمتی که در خصوص تدریس محتوای کتب درس ورزش می بینند، این زنگ را اداره می کنند.

به گفته وی این از نظر معاونت تربیت بدنی پذیرفته نیست که زنگ ورزش به درس دیگری اختصاص پیدا کند.

معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران در ادامه اظهار کرد: امروزه سبک زندگی در عموم جوامع دنیا از جمله ایران به گونه ای است که با کم تحرکی مواجه هستیم. ما تلاش می کنیم از تمام ظرفیت ها برای تغییر این کم تحرکی در نسل آینده استفاده کنیم. البته کمبود منابع و به خصوص نیروی انسانی متخصص آزارمان می دهد و هر روز هم معلمان ما به سن بازنشستگی می رسند و جایگزین مناسب به نسبت کمتر به دست می آوریم.

محمدی در ادامه درباره نظر خود به عنوان یک متخصص در این راستا که چه میزان، از وضع مطلوب در زمینه تحرک دانش آموزان دور هستیم، بیان کرد: با توجه به وضعیتی که در جوامع امروز وجود دارد به این نتیجه رسیده اند که باید فعالیت بیشتر و ساعات بیشتری را در مدرسه به فعالیت های پر تحرک اختصاص دهیم و این فعالیت ها باید مستمر و روزانه باشد.

وی ادامه داد: ما در این زمینه نسبت به جوامع دیگر، عقب ماندگی داریم و باید حتی برنامه درسی را متناسب با نیاز امروز تعیین کنیم. ۴ دهه است که در برنامه درسی یک زنگ ورزش در هفته پیش بینی شده است در حالیکه شاید این میزان جوابگوی نیاز ۳ دهه پیش بود اما فرهنگ شهرنشینی گسترش پیدا کرده و کم تحرکی بر جامعه حاکم شده است و دیگر این برنامه جوابگوی نیازها نیست. باید توجه کنیم بعد از دوره نوجوانی دیگر چنین امکانی در اختیار فرد نیست تا بدن خود را آماده و پر تحرک کند.

معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران در این باره که شورای عالی آموزش و پرورش چقدر در جریان چنین نکاتی و لزوم تغییر در برنامه درسی تربیت بدنی قرار دارد، گفت: ما به عنوان کسانی که جریان سازی را به عهده داریم، باید نقش خود را در زمینه حساس کردن مدیران بالادستی ایفا کنیم. نقش تذکر دادن و هشدار دادن را به عهده داریم و این کار را هم انجام می دهیم. در کنار ما حوزه بهداشت و سلامت نیز باید با آمار و اطلاعات دقیق جامعه را حساس کند و نتیجه اینها باید این باشد که شورای عالی آموزش و پرورش یک بازنگری در برنامه درس ملی ورزش داشته باشد.

وی توضیح داد: البته گفتن اینکه دو ساعت زنگ ورزش حتی به سه ساعت افزایش پیدا کند راحت است اما زنجیروار مسائلی را پیش می کشد مثل اینکه باید از ساعت درس بقیه معلم ها کم شود، نیروی متخصص تربیت بدنی مهیا باشد و.. در واقع باید برای هر تغییر کار تخصصی صورت بگیرد.

محمدی در پاسخ به این پرسش که چه راهکاری برای استفاده درست از همین مقدار زنگ ورزش در مدارس با توجه به آلودگی هوا در نیمه دوم سال و گرده هایی که در نیمه اول سال در هوا وجود دارد و ورزش هوازی را با مشکل مواجه می کند، اتخاذ می کنند، بیان کرد: این مشکلات وجود دارد و قابل کتمان هم نیست. و باز به سبک زندگی ماشینی که برای خود انتخاب کردیم بر می گردد. برنامه ریزان کلان باید به این موضوع رسیدگی کنند. نکته این است که ۸۰ سال است تربیت بدنی درس ملی ماست اما تنها درسی است که فضای تخصصی خود را ندارد و در امکانات و فضا و نیروی متخصص مشکل دارد.

به گزارش مهر، وی ادامه داد: عمده مدارس ما فضای تخصصی ندارند تا به اهداف برنامه این درس ملی برسند. حیاط مدارس فضای عمومی است که چندگانه استفاده می شود و حتی کف این حیاط ها برای ورزش مناسب نیست. زمین خوردن در ورزش در مدارس می تواند برای ما هم در ادامه فعالیت دانش آموزان ایجاد مشکل کند و هم بار حقوقی ایجاد کند. ما از همین منابع کمی که در اختیار داریم برای ایمن سازی و بهینه سازی منابعمان استفاده می کنیم اما کافی نیست. باید تلاش شود همه مدارس فضای سرپوشیده برای فعالیت ورزشی داشته باشند.